26ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ Θεσσαλονίκης: Τραγούδια της Γης – Songs of Earth (2023) | Κριτική Αγγέλα Μάντζιου
“You are small in a big world”
Ένα νοσταλγικό ταξίδι στις αναμνήσεις και στα φυσικά τοπία της Νορβηγίας με την ματιά ενός ηλικιωμένου ζευγαριού. Η αφήγηση απευθύνεται στους απογόνους, μελλοντικές γενεές. Η πρώτη εικόνα είναι εξωτερική, ενός εντυπωσιακού παγετώνα – σπηλαίου. Ακούγεται ένα μακροσκελές ποίημα-τραγούδι. Ο άνδρας απαγγέλει τους στίχους και η γυναίκα συνεχίζει τραγουδώντας τα λόγια. Αφήγηση και τραγούδι εναλλάσσονται. Ύστερα τα δύο αυτά πρόσωπα αφήνονται σε μια αίσθηση αναπόλησης αλλά και επίγνωσης του τέλους που επίκειται. Συζητούν εμφανώς συγκινημένα, πιο εκδηλωτικά η γυναίκα πιο συγκρατημένα ο άνδρας. Από τα παράθυρα βλέπουμε το τοπίο των βουνών. Οι δύο γονείς εκθέτουν τις σκέψεις τους για τον κύκλο της ζωής και τον θάνατο. Εστιάζουν στις καλές αναμνήσεις και συμβουλεύουν να κρατάμε αυτές ως φυλαχτό ανάμνησης, ξορκίζοντας το βάρος της θλίψης από την απώλεια των αγαπημένων προσώπων στην εναλλαγή διαδοχής των γενεών στον χρόνο.
Η ταινία έχει την δομή ενός κύκλου (πρόλογος- εποχές- επίλογος). Αφιερώνεται τέλος στους γονείς. Αυτούς τους ηλικιωμένους γονείς παρακολουθούμε στην διάρκεια της ταινίας να μας ξεναγούν σε ένα ιδιαίτερο φυσικό τοπίο, συνδιαλεγόμενοι με αναμνήσεις ζωής και θύμησες, προσώπων της οικογένειας από την οποία προέρχονταν, καθώς και με εικόνες-συνθήκες της φύσης στην οποία έζησαν.
Αυτή η περιπλάνηση, με τα χρώματα, τους ήχους και τις φάσεις εναλλαγής των τεσσάρων εποχών, άφησε να διαφανούν ιστορίες ανθρώπων, προσώπων και γενεών, αντιλήψεις και συνήθειες, αισθήματα, προσπάθειες, όνειρα ζωής και ευτυχίας, πόζες του παρελθόντος αποτυπωμένες σε ασπρόμαυρες φωτογραφίες γάμων, γιορτών, κοινωνικών εκδηλώσεων, καταστροφών, εγγεγραμμένες στο τοπίο των φιορδ, των βουνών, των κοιλάδων, των παγετώνων, των καταρρακτών, των παγόβουνων, της ομίχλης.
Η μουσική της ταινίας πολύ ατμοσφαιρική, έντυσε με κλασσικούς ήχους μια αίσθηση μεγαλοπρέπειας στα εντυπωσιακά πλάνα των τοπίων της φύσης. Ο ρυθμός της ταινίας ήταν αργός και η αφήγηση κάπως κουραστική -καθότι στατική και με επαναλήψεις- και μονοδιάστατη ως προς το διδακτικό-ηθικοπλαστικό σκέλος της, κατανοητό εν μέρει ως τεκμήριο προβολής και καταγραφής μιας προσωπικής-οικογενειακής μνήμης.
Ένα πεύκο που φυτεύεται αναμνηστικά στο βουνό, γίνεται στο πέρασμα των χρόνων σημείο ταύτισης- αναφοράς των γενεών, του σπιτιού, της εστίας, δηλωτικό της καταγωγής και της ταυτότητας. Θα φυτέψει συμβολικά και ο αφηγητής-πατέρας ένα δεντράκι, δώρο σεβασμού στις γενεές που θα ακολουθήσουν…
Το μοτίβο αυτό, του δέντρου-σπιτιού έφερε συνειρμικά στον νου μια περιγραφή του Μίλαν Κούντερα που στοχάζεται και διερευνά την έννοια του ανήκειν, της ταυτότητας, της νοσταλγίας, στα πολυεπίπεδα μυθιστορήματα-δοκίμιά του. Στο βιβλίο «Η άγνοια», ο ήρωάς του, ο αυτοεξόριστος Γιόζεφ, διχασμένος ανάμεσα σε δύο πατρίδες, καθώς επιστρέφει, ύστερα από ένα σύντομο ταξίδι στην χώρα καταγωγής (Τσεχία), στον τόπο μιας άλλης χώρας(Δανία, χώρος-σημείο εγκατάστασης), αντιλαμβάνεται ότι ανήκει πια αλλού. Η αίσθηση του σπιτιού περιγράφεται ιδωμένη από ψηλά, από το αεροπλάνο και την πτήση επιστροφής. Δίνεται με την εικόνα ενός δέντρου και μιας αναμμένης λάμπας που φέγγει σε ένα παράθυρο.
«το τοπίο φεύγει δίπλα του, το τοπίο της μικρής του χώρας για την οποία ήταν πρόθυμοι να πεθάνουν οι άνθρωποι, κι αυτός ξέρει πως υπάρχει κάτι πιο μικρό ακόμα, που ζητάει ακόμα πιο πολύ τη συμπονετική αγάπη του: βλέπει δυο πολυθρόνες γυρισμένες η μια προς την άλλη, τη λάμπα και τη γλάστρα με τα λουλούδια μέσα απ’ το παράθυρο, και το λυγερό έλατο που φύτεψε η γυναίκα του μπροστά στο σπίτι, ένα έλατο σαν χέρι που υψώνει εκείνη για να του δείξει από μακριά το σπίτι τους». Σελ.133
«Κοιτάζοντας απ’ το παραθυράκι, είδε, στο βάθος του ουρανού, έναν χαμηλό ξύλινο φράχτη και, μπροστά σ’ ένα σπίτι με τούβλα, ένα λυγερό έλατο σαν υψωμένο χέρι». Σελ. 181[Μίλαν Κούντερα / Η άγνοια/ Μετάφραση: ΓΙΑΝΝΗΣ Η. ΧΑΡΗΣ/ ΕΣΤΙΑ
Αλλά αντήχησε -για άλλο λόγο- και η δραματική φράση στην ταινία, Το μετέωρο βήμα του πελαργού, του Θ. Αγγελόπουλου: –«Μα πόσα σύνορα πρέπει να περάσουμε για να πάμε σπίτι μας;» [Θόδωρος Αγγελόπουλος -Το μετέωρο βήμα του πελαργού (1991)/ Σενάριο: Θόδωρος Αγγελόπουλος, Πέτρος Μάρκαρης, Τονίνο Γκουέρα, Θανάσης Βαλτινός/ Μουσική: Ελένη Καραΐνδρου].
26ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ Θεσσαλονίκης: Τραγούδια της Γης – Songs of Earth (2023) | Κριτική Αγγέλα Μάντζιου
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
