Ερζέ: Ο «πατέρας» του θρυλικού Τεντέν

Ο ΤενΤέν (Tintin) είναι ένα από τα διασημότερα κόμικ όλων των εποχών! Δημιουργός – πατέρας του θρυλικού Τεν Τεν ήταν ο Ζορζ Ρεμί (Georges Prosper Remi), γνωστός στο ευρύ κοινό ως Ερζέ (Hergé). Η ιστορία του Τεντέν αποδεικνύει ότι ο ήρωας ενός κόμικ δεν χρειάζεται να έχει πάντα σούπερ δυνάμεις για γίνει αγαπητός από το κοινό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Σχέδιο του θρυλικού Τεντέν πωλήθηκε 3.1 εκ. ευρώ σε δημοπρασία

Ενδεικτικό του πόσο διάσημος υπήρξε στην εποχή του ο ΤενΤέν, αρκεί να αναφερθεί πως ένας αστεροειδής ονομάστηκε Ερζέ  προς τιμή του δημιουργού του κόμικ, ενώ ένας άλλος πήρε το όνομα του από την χαρακτήρα Μπιάνκα Κασταφιόρε της σειράς Τεντέν

Ο Ερζέ γεννήθηκε στις 22 Μαΐου 1907 στο Έτερμπεεκ, στις Βρυξέλες και δημοσίευσε την πρώτη σειρά κόμικς του, με τίτλο Totor, στο μηνιαίο προσκοπικό περιοδικό Le Boy-Scout Belge.

Πως δημιουργήθηκε ο Τεντέν

Πηγή έμπνευσης για τον Ερζέ για να δημιουργήσει τον Τεντέν αποτέλεσε ένας 15χρονος πρόσκοπος από την Δανία, ο Πάλλε Χούλντ, ο οποίος κέρδισε τον διαγωνισμό μιας τοπικής εφημερίδας για τον εορτασμό των 100 χρόνων προσφοράς του Ιουλίου Βερν. Οι όροι του διαγωνισμού έλεγαν ότι ο επικρατέστερος θα έπρεπε να κάνει μόνος του τη διαδρομή που διέγραψε ο ήρωας του βιβλίου «Ο Γύρος του Κόσμου σε 80 Ημέρες» μέσα σε 46 ημέρες και χωρίς να χρησιμοποιήσει αεροπλάνο.

Ο Πάλλε κέρδισε τον διαγωνισμό και έτσι ξεκίνησε την 1η Μαρτίου 1928 από την Κοπεγχάγη και διέσχισε με σιδηρόδρομο και ατμόπλοιο την Σκοτία, τον Καναδά, τη Σοβιετική Ένωση, την Ιαπωνία, την Πολωνία και τη Γερμανία. Όταν μάλιστα επέστρεψε από το ταξίδι του έγραψε ένα βιβλίο με τις εμπειρίες του, το οποίο διάβασε ο Ερζέ και λίγο αργότερα δημιούργησε τις πρώτες ιστορίες του Τεντέν.

Το πρώτο Τεντέν

Το πρώτο τεύχος των περιπετειών του Τεντέν, κυκλοφόρησε στις 10 Ιανουαρίου του 1929, στις σελίδες του ένθετου περιοδικού Le Petit Vingtième.

Ο Τεντέν ο ξανθομάλλης νεαρός με το χαρακτηριστικό τσουλούφι, δουλεύει ως ρεπόρτερ και μπλέκεται σε απίθανες περιπέτειες μυστηρίου σε κάθε γωνιά του πλανήτη, μαζί με τον πιστό του σκύλο Μιλού, ένα λευκότριχο φοξ τεριέ.

Ο Ερζέ ποτέ δεν υπήρξε σαφής για την προέλευση του ονόματος Τεντέν. Οι μελετητές του έργου του συμπεραίνουν ότι μπορεί να προέρχεται από την παρήχηση του Totor, ενός προγενέστερου του Τεντέν χάρτινου ήρωά του, ή από το υποκοριστικό των γαλλικών ονομάτων Martin (Μαρτίνος), Corentin (Κοραντίνος) και Augustine (Αυγουστίνος).

Ο Μιλού είναι ταυτισμένος με τον Τεντέν και για πολλά χρόνια η σειρά είχε τίτλο «Οι περιπέτειες του Τεντέν και του Μιλού». Σε αυτές τις ιστορίες, ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός, αφού είναι και ο μοναδικός σύντροφος του ήρωα. Συνομιλεί κανονικά με τον Τεντέν, λέει τη γνώμη του, διαφωνεί και συμβουλεύει. Το ουσιαστικό τους δέσιμο, όμως, δεν παραβλέπει διαφορές στο χαρακτήρα και τάσεις ανεξαρτησίας. Ο Μιλού πατάει πιο σταθερά στα πόδια του, ενώ ο Τεντέν δεν σκέφτεται τίποτα άλλο από την επιτυχία της αποστολής του.

Ο ρόλος του Μιλού υποβαθμίζεται με την εμφάνιση του καπετάνιου Χάντοκ, παρά την ιδιαίτερη αδυναμία και των δύο στο ουίσκι. Με το που δοκιμάζουν τις πρώτες σταγόνες, ξεχνούν τα πάντα και δυσκολεύουν τη ζωή του Τεντέν. Σταδιακά, οι ιστορίες γίνονται πιο σύνθετες, με τον Τεντέν και τον καπετάνιο να μονοπωλούν το ενδιαφέρον. Όμως, όλο και κάποια ευκαιρία εμφανίζεται για τον Μιλού, που έχει το δικό του τρόπο να πρωτοστατεί. Άλλωστε, η ιδιαίτερη αγάπη εκατομμυρίων θαυμαστών αποδεικνύει ότι δεν έπαψαν ποτέ να τον θεωρούν το άλλο μισό του Τεντέν.

Ο… αμφιλεγόμενος Ερζέ και οι κατηγορίες

Η πρώτη περιπέτεια του νεαρού ρεπόρτερ με τον τίτλο «Ο Τεντέν στη χώρα των Σοβιέτ», που είδε το φως της δημοσιότητας το 1929, είναι μια ιστορία με έντονα αντικομμουνιστικό περιεχόμενο. Ο ίδιος ο Ερζέ είπε τότε ότι είχε επηρεαστεί από το βιβλίο κάποιου βέλγου διπλωμάτη, ο οποίος περιέγραφε με μελανά χρώματα τη Σοβιετική Ένωση.

«Στο βιβλίο αυτό ο διπλωμάτης κατέγραφε όλες τις φρικτές πράξεις του νεοπαγούς καθεστώτος. Εγώ ο ίδιος προερχόμουν από το καθολικό κίνημα. Και σε αυτές τις ιστορίες καταβρόχθιζα στην κυριολεξία του μπολσεβίκους», είχε δηλώσει ο Ερζέ.

Πράγματι ο βέλγος σκιτσογράφος ήταν ένας άνθρωπος που διαμόρφωσε την προσωπικότητά του στο πλαίσιο του συντηρητικού καθολικισμού και του προσκοπισμού. «Ήταν αναμφίβολα δεξιός, αλλά δεν ήταν κομφορμιστής, υποστηρίζει ένας από τους βιογράφους του», ο Φιλίπ Γκοντέν.

Μετά την επιτυχία του πρώτου τεύχους της σειράς «Ο Τεντέν στη χώρα των Σοβιέτ», τα οποία κυκλοφορούσαν ως ένθετα με την «Le Vingtième Siècle», ο ιδιοκτήτης της εφημερίδας πρότεινε στον Ερζέ να «στείλει» τον ήρωά του στο Κονγκό.

Μια μηχανή προπαγάνδας

Η μικρή αφρικανική χώρα την περίοδο εκείνη αποτελούσε μία από τις βελγικές αποικίες και το συντηρητικό έντυπο ήθελε με κάθε τρόπο να ενισχύσει το αποικιοκρατικό και επεκτατικό αίσθημα των Βέλγων αναγνωστών. Έτσι, τα αρχικά πλάνα του σκιτσογράφου που ήθελαν τον Τεντέν να ταξιδεύει στην Αμερική, άλλαξαν. Ο Ερζέ, βέβαια, δεν είχε πάει ποτέ στο Κονγκό.

Η ιστορία του τεύχους «Ο Τεντέν στο Κονγκό», ήθελε τον ΤενΤέν να ταξιδεύει στη γειτονική ήπειρο και να έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με μία πρωτόγονη φυλή στην καρδιά του Κονγκό. Εκεί ο μικρός ήρωας παρουσιάζεται ως φωστήρας ανάμεσα σε «απολίτιστους» ιθαγενείς. Όλα τα καρέ προβάλλουν τον ίδιο να δίνει λύσεις σε απλοϊκά προβλήματα των ντόπιων που συναντά στο δρόμο του. Παράλληλα, επιχειρεί να τους εμφυτεύσει την πεποίθηση ότι το Κονγκό ανήκει στο Βέλγιο και σιγά σιγά οδεύει προς τον πλήρη εξευρωπαϊσμό.

Στην ουσία, το μήνυμα που επιχειρεί να περάσει ο Ερζέ είναι σαφές. Οι «πρωτόγονοι» Αφρικανοί έχουν ανάγκη τον «πεφωτισμένο» δυτικό άνθρωπο για να εκσυγχρονιστούν και να προοδεύσουν.

Παρόλο που ο Τεντέν του Ερζέ θα είναι για πάντα μία μηχανή προπαγάνδας, τοποθετημένη μάλιστα μέσα σε παιδικά κόμικ, θα μείνει για πάντα στις καρδιές των περισσότερων ως ο υπερασπιστής του καλού που παρέα με τον πιστό του σκύλο, Μιλού, θα μπλέκουν σε περιπέτειες γεμάτες κινδύνο, όμως πάντα θα καταφέρνουν να ξεφεύγουν αλώβητοι.

«Ο Ερζέ μπορεί στο πολιτικό πεδίο να παρέμεινε διαφιλονικούμενη προσωπικότητα, στον κόσμο ωστόσο των κόμικς εξακολουθεί να είναι ένας γίγαντας», λέει ο επικεφαλής του Μουσείου Κόμικς των Βρυξελλών, Βιλέμ ντε Γκρεβ

Η επιρροή του έργου του

Ο Ερζέ θεωρείται ο πατέρας του καλού ευρωπαϊκού κόμικ. Από εικαστικής πλευράς έχει πολλούς θαυμαστές για την καθαρή, εκφραστική και φωτεινή πινελιά του (ligne claire) Ανάμεσά τους και οι πρωτεργάτες της ποπ-αρτ Άντι Γουόρχολ και Ρόι Λιχτενστάιν.

Το σχέδιό του επηρέασε πολλούς δημιουργούς και γνώρισε μεγαλύτερη αναγνώριση κατά τη δεκαετία του 1950. Σύμφωνα με τον κατάλογο Index Translationum της UNESCO, συγκαταλέγεται στους δέκα γαλλόφωνους συγγραφείς με τις περισσότερες μεταφράσεις. Το 2003 εισήχθη στο Will Eisner Hall of Fames

Σήμερα, το Ίδρυμα Ερζέ, που διαχειρίζεται τα δικαιώματα του Τεντέν, έχει μετατραπεί σε μια επικερδής βιομηχανία. Ο ήρωας δεν έχει πρωταγωνιστήσει μόνο στα βιβλία, αλλά και στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη, ενώ έχει ανέβει και στο θέατρο. Οι ιστορίες του έγιναν και πάλι γνωστές το 2011 μέσα από την μεγάλη οθόνη στην ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ, «Οι Περιπέτειες του Τεντέν», αφού είχε προηγηθεί μια πτωτική πορεία εξαιτίας της ιδεολογίας που προέβαλε.

Ο  Ερζέ ή όπως ήταν το πραγματικό του όνομα Ζορζ Ρεμί έφυγε από τη ζωή 3 Μαρτίου 1983

Χέντι Λαμάρ «The Ecstasy Girl» ήταν και μια σπουδαία εφευρέτρια