Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν Έλληνας δημοσιογράφος και πολιτικός που διετέλεσε επτά φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας. Συνέδεσε το όνομά του με το όραμα της Μεγάλης Ελλάδας διαδραματίζοντας καίριο ρόλο στα πολιτικά δρώμενα της Ελλάδας από το 1910 έως τον θάνατό του, στις 18 Μαρτίου 1936 στο Παρίσι.
Η δεκαετία 1910 – 1920 είναι η δεκαετία του Ελευθέριου Βενιζέλου. Αναθεώρησε το σύνταγμα, ηγήθηκε των βαλκανικών πολέμων, έβαλε την Ελλάδα στον 1ο παγκόσμιο πόλεμo με τους συμμάχους της Αντάντ, έπεισε τους συμμάχους να τεθεί η Σμύρνη υπό Ελληνικό έλεγχο, διπλασίασε την έκταση της πατρίδας του και έμεινε στην ιστορία ως πολιτικός που τιμήθηκε αλλά και επικρίθηκε όσο κανείς!
Το ξεκίνημα και η προσωπική του ζωή
Γεννήθηκε στις Μουρνιές Χανίων στις 23 Αυγούστου 1864. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν το πέμπτο παιδί του Κυριάκου και της Στυλιανής Βενιζέλου. Μεγάλωσε στα Χανιά αλλά λόγω διώξεων του πατέρα του από την οθωμανική διοίκηση πέρασε μέρος των παιδικών του χρόνων στα Κύθηρα και τη Σύρο. Το 1881 εγγράφηκε στη Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου αποφοίτησε το 1887.
Τότε στα 23 του χρόνια, γνώρισε και ερωτεύτηκε τη Μαρία Ελευθερίου Κατελούζου. Γεννημένη στη Σμύρνη της Μικράς Ασίας το 1871, προερχόταν από εύπορη οικογένεια Κυθηραϊκής καταγωγής, με ρίζες στην αρχοντική οικογένεια των Gattilusio της Δημοκρατίας της Γένοβας. Το ζευγάρι αρραβωνιάστηκε τον Ιανουάριο του 1889 αλλά η εσπευσμένη αναχώρηση του Βενιζέλου για Αθήνα, – λόγω των αναταραχών του 1889 και του συνακόλουθου στρατιωτικού νόμου που επέβαλλε ο Σουλτάνος στο νησί – καθυστέρησε τον γάμο τους. Από εκείνη την περίοδο του αθέλητου χωρισμού του ζευγαριού, προέκυψαν 96 επιστολές οι οποίες και δημοσιεύτηκαν σε βιβλίο.
Τον Απρίλιο του 1890 ο Σουλτάνος ήρε τον στρατιωτικό νόμου που είχε επιβάλλει και ο Ελευθέριος Βενιζέλος επέστρεψε στα Χανιά τον Αύγουστο του ίδιου έτους. Τον Δεκέμβριο του 1891 το ζευγάρι παντρεύτηκε και εγκαταστάθηκε στο πατρικό σπίτι στη Χαλέπα.
Το 1893 γεννήθηκε το πρώτο τους παιδί, ο Κυριάκος και το 1894 το δεύτερο, ο μετέπειτα Πρωθυπουργός και διάδοχος του Ελευθερίου στο Κόμμα των Φιλελευθέρων Σοφοκλής Βενιζέλος. Λίγες μέρες μετά τη γέννηση του Σοφοκλή, – στις 11 Νοεμβρίου του 1894 η Μαρία πέθανε. Ο θάνατος της γυναίκας του βύθισε σε βαθιά οδύνη τον Βενιζέλο που άργησε να ξεπεράσει. Από τότε καθιέρωσε το χαρακτηριστικό του μούσι, ως ένδειξη πένθους.
Το 1921 σε ηλικία 57 ετών ο Ελευθέριος Βενιζέλος παντρεύτηκε στο Λονδίνο την Έλενα Σκυλίτση. Ήταν κόρη πλούσιας οικογένειας από τη Χίο, με δραστηριότητα στην Τουρκία και την Αγγλία, μεγαλωμένη στο Λονδίνο. Ο Ελευθέριο Βενιζέλος διέμενε μεταξύ Χανίων, Αθήνας και εξωτερικού, ιδιαίτερα στο Παρίσι. Στα Χανιά έμενε στην οικογενειακή οικία της Χαλέπας από το 1880 έως το 1910 και κατά διαστήματα από το 1927 μέχρι το 1935 ενώ στην Αθήνα κατοικούσε μεταξύ άλλων στην οικία Ζωγράφου επί των οδών Λυκαβηττού και Πανεπιστημίου καθώς και σε Μέγαρο επί της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας που ανήκε στη δεύτερη γυναίκα του, Έλενα Σκυλίτση. Η τελετή έγινε σε κλειστό κύκλο, στην αίθουσα μουσικής του σπιτιού του Sir Arthur και της Lady Crosfield, στο Highgate του Λονδίνου, τη μεγαλύτερη ιδιωτική κατοικία στην Αγγλία μετά το παλάτι του Μπάκιγχαμ.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δημοσιογράφος
Βαθύς γνώστης των προτερημάτων αλλά και των ελαττωμάτων του τύπου, ο Βενιζέλος έγραψε στο ημερολόγιό του ότι ” η δημοσιογραφία θεωρείται ως λειτούργημα αλλά και ως πυρωμένο σίδερο που σε καίει”!
O Ελευθέριος Βενιζέλος ξεκίνησε την καριέρα του ως δημοσιογράφος σε ηλικία 24 ετών. Μαχητικός αρθρογράφος στις εφημερίδες ”Λευκά όρη” και ”Κήρυξ” των Χανίων τάχθηκε σθεναρά υπέρ της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα.
Στη μετάβασή του στην πολιτική ζωή, επέδρασαν οι φίλοι του από τα φοιτητικά του χρόνια, Γεώργιος Πωπ των ”Αθηνών” Δημήτριος Κακλαμάνος του ”Αστεως”, Πέτρος Κανελλίδης των ”Καιρών”, Δημήτρης Καλαποθάκης του ”Eμπρός” και Βλάσσης Γαβριηλίδης της ”Ακροπόλεως” που τον πρόβαλαν, μέσω του τύπου ως το πρόσωπο που χρειαζόταν η Ελλάδα μετά την ήττα της Ελλάδας στον Ελληνοτουρικικό πόλεμο του 1897 (Μαύρο ’97) και την επανάσταση του 1909.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι τον Βενιζέλο, εφημερίδες και δημοσιογράφοι τον προέβαλαν ως σωτήρα της πατρίδας, όπως εφημερίδες και δημοσιογράφοι του άνοιξαν τον πολιτικό του τάφο με την υπεροχή του συντηρητικού – φιλοβασιλικού τύπου.
O Ελευθέριος Βενιζέλος Πρωθυπουργός
Στην Ελλάδα, η ομάδα Στρατιωτική Ένωση είχε σχηματίσει ένα επαναστατικό κίνημα και προσκάλεσε τον Βενιζέλο στην Αθήνα για να το ηγηθεί. Ο πολιτικός από την Κρήτη έγινε δεκτός με μεγάλο ενθουσιασμό στην Αθήνα και ως αρχηγός του νεοϊδρυθέντος Κόμματος των Φιλελευθέρων, επικράτησε με ευκολία. Στις εκλογές που έγιναν τον Αύγουστο του 1910 ο Βενιζέλος κέρδισε μια θέση βουλευτή και τον Οκτώβριο έγινε πρωθυπουργός, και ξεκίνησε τις μεταρρυθμίσεις.
- Ο Βενιζέλος έπεισε τη Στρατιωτική ένωση και τον βασιλιά Γεώργιο να αναθεωρήσουν το ελληνικό σύνταγμα.
Ακολουθούν οι αξιοσημείωτες τροποποιήσεις σε σχέση με το σύνταγμα του 1864
– καλύτερη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της προσωπικής ασφάλειας, της φορολογικής ισότητας, του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι και το απαραβίαστο της κατοικίας
– η εκπαίδευση έγινε υποχρεωτική και δωρεάν για όλους, διευκολύνθηκε η απαλλοτρίωση ακινήτου για διανομή σε ακτήμονες αγρότες, και η ταυτόχρονη προστασία σε δικαιώματα ιδιοκτησίας
– πραγματοποιήθηκε προσθήκη νέων ασυμβίβαστων για τους Βουλευτές,
– καθιερώθηκε η μονιμότητα των διοικητικών (δημοσίων) υπαλλήλων,
– βελτιώθηκε η προστασίας της δικαστικής ανεξαρτησίας και καθιερώθηκε η ισοβιότητα των δικαστικών
– ιδρύθηκε το Εκλογικό Δικαστήριο για την επίλυση των εκλογικών διαφορών που απορρέουν από βουλευτικές εκλογές
– επανιδρύθηκε το Συμβούλιο της Επικρατείας ως ανώτατο διοικητικό δικαστήριο (το οποίο ανασυστάθηκε και λειτούργησε πλήρως από το Σύνταγμα του 1927)
– απλοποιήθηκε η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος, και δηλώθηκε η Καθαρεύουσα ως “επίσημη γλώσσα του Έθνους” (υπό την πίεση των οπαδών της καθαρεύουσας).
- Αναδιοργάνωσε τις ένοπλες δυνάμεις,
- Δημιούργησε μια συμμαχία των βαλκανικών χριστιανικών λαών (Βαλκανική Ένωση) και, στους Βαλκανικούς Πολέμους που ακολούθησαν το 1912–13, συνέβαλε στην οριστική εκδίωξη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τη Βαλκανική Χερσόνησο.
- Υπό την πρωθυπουργία του, διπλασίασε την επικράτεια και τον πληθυσμό της Ελλάδας με την απόκτηση της Μακεδονίας (Θεσσαλονίκη και ενδοχώρα), της Ηπείρου (Ιωάννινα Πρέβεζα και Άρτα), της Κρήτης και των νησιών του Αιγαίου.
Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο πρωθυπουργός Βενιζέλος πρότεινε στον ελληνικό στρατό να πολεμήσει τους Τούρκους, που ήταν σύμμαχοι της Γερμανίας. Ωστόσο, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, του εναντιώθηκε. Επί δύο χρόνια ο Βενιζέλος προσπάθησε να αλλάξει γνώμη στον βασιλιά, αλλά, μετά την εισβολή στη Μακεδονία από τους γερμανοαυστριοβουλγαρικούς στρατούς (1916), ανέλαβε την ηγεσία μιας αντιβασιλικής εξέγερσης στη Μακεδονία, την Κρήτη και τα νησιά. Οργάνωσε νέο πανελλήνιο στρατό στο μακεδονικό συμμαχικό μέτωπο και, μετά από γαλλοβρετανική επέμβαση, ανάγκασε τον Κωνσταντίνο σε εξορία (1917). Η Ελλάδα, που επανενώθηκε υπό τον βασιλιά Αλέξανδρο, δεύτερο γιο του Κωνσταντίνου, και τον πρωθυπουργό Βενιζέλο, κήρυξε τον πόλεμο κατά των Κεντρικών Δυνάμεων.
Μετά το πέρας των εχθροπραξιών, ο Βενιζέλος πήγε στο Παρίσι για να συμμετάσχει στις διασκέψεις ειρήνης. Τον Ιούλιο του 1919 κατέληξε σε συμφωνία με τους Ιταλούς για την παραχώρηση των Δωδεκανήσων και εξασφάλισε επέκταση του ελληνικού χώρου κατοχής στην Ανατολία. Η Συνθήκη του Neuilly με τη Βουλγαρία (Νοέμβριος 1919) και η Συνθήκη των Σεβρών με την Τουρκία (Ιουλίος – Αύγουστος 1920) ήταν θριάμβοι τόσο για τον Βενιζέλο όσο και για την Ελλάδα.
Στις 30 Ιουλίου του 1920, πραγματοποιήθηκε απόπειρα δολοφονίας του τ Ελευθέριου Βενιζέλου, στον σιδηροδρομικό σταθμό Λυών στο Παρίσι.
Ο Βενιζέλος ετοιμαζόταν να επιβιβαστεί στο τρένο με το οποίο θα επέστρεφε στην Ελλάδα, θριαμβευτής ύστερα από την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, με την οποία έμπαιναν οι βάσεις για τη Μεγάλη Ελλάδα των δύο ηπείρων και τον πέντε θαλασσών. Ο Βενιζέλος είχε τραυματιστεί στο χέρι. Οι δύο δράστες ήταν, ο απότακτος υποπλοίαρχος Απόστολος Τσερέπης, από το Αιτωλικό, και ο απότακτος υπολοχαγός Γεώργιος Κυριάκης, από την Κόρινθο. Η είδηση στην Ελλάδα προκάλεσε μεγάλη αναταραχή, δεδομένου μάλιστα ότι οι πρώτες πληροφορίες λανθασμένα μετέδιδαν ότι ο πρωθυπουργός είχε υποκύψει στα τραύματά του. Η απόπειρα δολοφονίας, προκάλεσε την έντονη αντίδραση των βενιζελικών έναντι των φιλοβασιλικών – αντιβενιζελικών. Στις 31 Ιουλίου, παρακρατικοί – οπαδοί του Ελευθερίου Βενιζέλου συλλαμβάνουν και εκτελούν τον Ίωνα Δραγούμη, πολιτικό και εξέχουσα προσωπικότητα του αντιβενιζελισμού.
Ο Βενιζέλος επέστρεψε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 1920 και ο βασιλιάς Αλέξανδρος πέθανε ξαφνικά τον Οκτώβριο. Στις εκλογές του Νοεμβρίου 1920, ο Ελληνικός λαός έδωσε κοινοβουλευτική πλειοψηφία στην Ηνωμένη αντιπολίτευση του Δημητρίου Γούναρη (συνασπισμός μοναρχικών κομμάτων) και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος επανήλθε με δημοψήφισμα. Ο Βενιζέλος έφυγε από την Ελλάδα για το Παρίσι.
Μετά την ήττα του βασιλικού στρατού από τους Τούρκους (1922) και την επακόλουθη ένοπλη εξέγερση, με επικεφαλής τον στρατηγό Νικόλαο Πλαστήρα και τον στρατηγό Στυλιανό Γονατά, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος εκθρονίστηκε (και διαδέχθηκε ο μεγαλύτερος γιος του, Γεώργιος) και έξι βασιλικοί ηγέτες εκτελέστηκαν. Ο Βενιζέλος ανέλαβε την ηγεσία της ελληνικής αντιπροσωπείας που διαπραγματεύτηκε τη συνθήκη ειρήνης της Λωζάνης (1923) με τους Τούρκους. Μέσα σε λίγους μήνες, μια άλλη εξέγερση, με αρχηγό τον στρατηγό Ιωάννη Μεταξά, ανάγκασε τον Γεώργιο σε εξορία και ο Βενιζέλος επέστρεψε στην Ελλάδα για να γίνει ξανά πρωθυπουργός. Στις 4 Ιανουαρίου 1924, κατ’ αρχήν – αρνούμενος να δεχτεί την πρωθυπουργία – δέχτηκε την τιμητική θέση του Προέδρου της Βουλής, που του πρόσφερε η Δ’ Εθνοσυνέλευση και μερικές ημέρες αργότερα, αποφάσισε να αναλάβει την ηγεσία της νέας κυβέρνησης και στις 11 Ιανουαρίου, ορκίστηκε πρωθυπουργός. Στις γενικές εκλογές του 1928, απέκτησε τεράστια πλειοψηφία, σχηματίζοντας το τρίτο, και τελευταίο, τετραετές υπουργικό του συμβούλιο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο Βενιζέλος πέτυχε να αποκαταστήσει τις ομαλές σχέσεις με όλους τους βαλκανικούς γείτονες της Ελλάδας. Ωστόσο, η εσωτερική του θέση αποδυναμώθηκε από τις επιπτώσεις της Μεγάλης Ύφεσης στις αρχές της δεκαετίας του 1930 και στις εκλογές του 1932 ηττήθηκε.
Μετά την ήττα του συνέχισε να ηγείται των Φιλελευθέρων, αλλά το τέλος της πολιτικής του σταδιοδρομίας ήρθε τον Μάρτιο του 1935, όταν, μετά την αποτυχία μιας προσπάθειας να αποτρέψει την αποκατάσταση της μοναρχίας, πήγε στο Παρίσι. Λίγους μήνες αργότερα, δικάζεται ερήμην στην Αθήνα από την κυβέρνηση Τσαλδάρη και τελικώς καταδικάζεται σε θάνατο ως «προδότης της πατρίδος». Συνεργάτες του στρατιωτικοί εκτελούνται μέσα στη Μεγάλη Εβδομάδα του Πάσχα. Ανάμεσά τους οι στρατηγοί Αναστάσιος Παπούλας και Μιλτιάδης Κοιμήσης στην Αθήνα και ο ίλαρχος Στέλιος Βολάνης στη Θεσσαλονίκη.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος πέθανε στο Παρίσι στις 18 Μαρτίου 1936. Η σορός του μεταφέρθηκε από το Παρίσι με το αντιτορπιλικό «Κουντουριώτης» στο Ακρωτήρι, όπου και ετάφη. Σήμερα οι τάφοι των Βενιζέλων αποτελούν προσκύνημα για κάθε φιλελεύθερο άνθρωπο.
Διαβάστε επίσης
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
