Είναι ο έρωτας που καθοδηγεί και δικαιολογεί τις επιλογές μας; Πέρα απο τις θεωρίες, στη πράξη που οφείλεται η ενδοοικογενειακή βία, πως αντιδρά μια γυναίκα στις προσβολές και την βία που υφίσταται απο τον σύντροφο της, γιατί καλύπτει και ωραιοποιεί μια κατάσταση που την πνίγει, πότε ξεκινά να υπάρχει “απόσταση” ανάμεσα σε δυο ανθρώπους που όντας ερωτευμένοι αποφάσισαν να ζήσουν μαζί; Πόσο δύσκολο είναι να φύγεις απο μια “άρρωστη” σχέση; Και στο παιδί τι λένε και τι κρύβουν απο μια καθημερινότητα που είναι θηλειά στο λαιμό;
Σε αυτά και σε πολλά ακόμη ερωτήματα έμμεσα αλλά και άμεσα, τοποθετείται μέσω περιστατικών που βίωσε, είτε υπέπεσαν στην αντίληψη της, η ποιήτρια και συγγραφέας Μαρία Ψωμά Πετρίδου στο νέο της βιβλίο «Όταν με βρήκε ο λύκος». Η συγγραφέας, αφηγειται μια ιστορία και δίνει τις πραγματικές διαστάσεις απο αυτό που ζει στην καθημερινότητα της μια σημερινή γυναίκα. Στο βιβλίο η ηρωίδα – θύμα, είναι η σύζυγος ενός μεγαλογιατρού, ένα ζευγάρι της ανώτερης κοινωνικής τάξης. Η συγγραφέας, δεν πέφτει στη παγίδα να δραματαποιήσει καταστάσεις για να κερδίσει συγκινησιακά τον αναγνώστη. Αν ο αναγνώστης περιμένει να διαβάσει συμβουλές όπως αυτές που περιέχονται στα βιβλία αυτοβελτίωσης πως να γινεις, πως να πετύχεις, τότε θα απογοητευτει. Μακριά απο συμβουλές, ηρωποιήσεις και πρέπει, ένα έντιμο βιβλίο που αφήνει ένα παραθυράκι ανοικτο στον καθένα μας, για να αναλογισθεί τις ευθύνες του και να σκεφθεί μόνος του, τα πως και τα γιατί.
Στο βιβλίο επίσης γίνονται αναφορές και σε πραγματικά περιστατικά στα οποία ήταν μάρτυρας η συγγραφέας, όπως η δολοφονία της φοιτήτριας της αρχιτεκτονικής στη Θεσσαλονίκη το 1982, από τον Κυριάκο Παπαχρόνη. Ένα έγκλημα που βίωσε από κοντά και σημάδεψε ολόκληρη την ζωή της, όπως και τον τρόπο να βλέπει τα πράγματα.
Συνέντευξη Μαρία Ψωμά – Πετρίδου
Το «Όταν με βρήκε ο λύκος», είναι το τελευταίο βιβλίο που γράψατε το οποίο εστιάζει στην ενδοοικογενειακή, έμφυλη βία. Αναφέρεστε σε πραγματικά γεγονότα;
Για να ξεκινήσει η συγγραφή κάποιου βιβλίου, απαιτείται ένα αρχικό ερέθισμα που να αποτελεί πρόκληση για τον συγγραφέα. Στην περίπτωση του «Όταν με βρήκε ο λύκος», μου δόθηκε πριν χρόνια, όταν κατά τύχη έγινα κοινωνός τέτοιων οικογενειακών καταστάσεων. Από εκεί άρχισε ο προβληματισμός μου αλλά και η παρατήρηση πάνω στο θέμα. Και επειδή, όπως λένε, όποιος ψάχνει βρίσκει, συνάντησα και άλλες ανάλογες περιπτώσεις που με προβλημάτισαν από πολλές πλευρές και με οδήγησαν τελικά να γράψω αυτό το βιβλίο.
Τις ευθύνες του θύτη όλοι τις αναγνωρίζουμε και του τις καταλογίζουμε. Θα ήθελα όμως να μας μιλήσετε για τις ευθύνες του θύματος – αν βρίσκετε ότι μπορεί ένα θύμα να ευθύνεται σε κάτι;
Το θύμα έχει την «ευθύνη» ν’ αναγνωρίσει το σοβαρό πρόβλημα που βιώνει και να αποπειραθεί να βρει διέξοδο. Όμως, αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο να συμβεί και κυρίως να φτάσει σε ένα αίσιο τέλος, λόγω του έγκλειστου εκφοβισμού που βιώνει καθημερινά.
«Θέλει διαρκή επαγρύπνηση και επαναπροσδιορισμό του εαυτού μας»
Η κοινωνία και το οικογενειακό περιβάλλον προφανώς παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για μια γυναίκα σήμερα να ξεριζώσει από μέσα της ταμπού που μπολιάζεται σχεδόν από την ώρα που γεννιέται;
Όλοι μας διαμορφώνουμε τον χαρακτήρα μας, επηρεασμένοι από το οικογενειακό αλλά και το ευρύτερο περιβάλλον στο οποίο γεννιόμαστε. Για να καταφέρουμε να εντοπίσουμε τα ταμπού με τα οποία μεγαλώσαμε, χρειάζεται πρώτα να μας ενοχλούν, να μας στενεύουν, και έπειτα να αρχίσει η προσπάθεια για την αποτίναξή τους. Δυστυχώς, αυτό δεν είναι μια εύκολη διεργασία. Θέλει διαρκή επαγρύπνηση και επαναπροσδιορισμό του εαυτού, πράγμα που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι διατεθειμένοι να κάνουν. Οι γυναίκες, βέβαια, λόγω των πολλών χρόνων περιορισμού τους, μπαίνουν πιο πρόθυμα σε αυτήν την προσπάθεια.
Πιθανολογώ ότι οι γονείς σας θα σας αγόραζαν κούκλες για να παίζετε όταν ήσασταν μικρή, και θα σας φορούσαν αντίστοιχα τα χρώματα που ονομάζουμε γυναικεία, κοριτσίστικα (η παλέτα των αποχρώσεων του ροζ). Πίσω όμως από τις κούκλες κρύβεται μια ολόκληρη φιλοσοφία, να μαγειρέψω, να ταΐσω την κούκλα να την αλλάξω να την ντύσω, να είναι όμορφη, και πολλά περισσότερα. Τι πιστεύετε για τα παιχνίδια των παιδιών πόσο αποφασιστικά χτίζουν κάποιες πεποιθήσεις στα κορίτσια και τα βάζουν σε ρόλους. Και τι θα πρέπει να γίνει;
Φυσικά, δεν αποτελώ εξαίρεση. Μεγάλωσα με τα «κλασσικά» παιχνίδια για κορίτσια: κούκλες, κουζινικά, παιδική ραπτομηχανή, όλα με τις αποχρώσεις του ροζ για βάση. Άκουγα, όμως, από μικρή ηλικία και τη νουθεσία, να μην γίνω η κόρη «του» ή η σύζυγος «του», αλλά ένα αυτεξούσιο άτομο. Ο συνδυασμός των δυο, αντιφατικός και εκρηκτικός! Πιστεύω πως αν αφήσουμε τα παιδιά να εκδηλώσουν ελεύθερα τις προτιμήσεις τους για τα παιχνίδια τους αλλά και για κάθε τι άλλο που αφορά την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, τότε πιθανότατα θα έχουμε ενήλικες με ευρύ πνεύμα αποδοχής και ίσης συνύπαρξης, άσχετα από το φύλο τους.
Με εντυπωσίασαν κάποιες φράσεις που έχετε γράψει μέσα στο βιβλίο και θα ήθελα να τις σχολιάσετε:
«Γκομενάρα μου τη βρίσκω να σε τρώνε όλοι με τα μάτια και εγώ να σκέφτομαι: δικιά μου είναι ρε μαλάκες! Δικιά μου και πέρα από τον θάνατο».
Βρίσκω πως αυτή η πρόταση εκφράζει όλη την φιλοσοφία του αρσενικού. Ίσως, σε ένα πρώτο άκουσμα, κάποιες γυναίκες να νιώσουν κολακευμένες, με την έννοια ότι έχουν κερδίσει την αποκλειστικότητα ενός άνδρα. Σε μια δεύτερη ανάγνωση, όμως, η έκφραση αυτή δεν δηλώνει αγάπη, αλλά κτήση και εξουσία. Θέλω να πιστεύω ότι στις μέρες μας, πολλές γυναίκες θα αντιδρούσαν απορριπτικά σε μια τέτοια δήλωση.
20 σχεδόν χρόνια πριν τη φράση που σας σημείωσα προηγουμένως, όταν θύτης και θύμα γίνονται ζευγάρι στα 18 τους, εκείνος της λέει: «Εγώ μια μέρα θα σε παντρευτώ και δεν θα φύγεις στο εξωτερικό για μεταπτυχιακό». Ήταν το πρώτο καμπανάκι;
Δεν ήταν; Ποια το άκουσε όμως;
Η αφοσίωση η «θυσία» του ενός εκ των δυο, αποτελεί ισχυρό επιχείρημα να κρατήσεις κάποιον; Έχεις δικαίωμα να το χρησιμοποιήσεις εκ των υστέρων: Μη με εγκαταλείπεις σκέψου τι έκανα εγώ για σένα.
Γιατί να υπάρχει σ’ ένα ζευγάρι η «θυσία» του ενός από τους δυο; Είναι σαν ν’ αποδέχεσαι ότι ο ένας είναι καλύτερος ή πιο σημαντικός από τον άλλο. Από μόνη της αυτή η στάση δεν είναι προβληματική; Είναι αγάπη η θυσία ή στερεότυπο, βαθιά ριζωμένο και από την θρησκεία ακόμη; Σε μια σχέση ό,τι κάνει ο καθένας μας και ό,τι δίνει είναι εξίσου σημαντικό. Αν όμως θεωρώ πως θυσίασα τον εαυτό μου για κάποιον άλλον, θα έρθει μια μέρα που αυτό θα γυρίσει μπούμερανγκ, με απρόβλεπτες συνέπειες. Βέβαια, σε πολλούς η επισήμανση αυτής της στάσης είναι και τρόπος χειρισμού. Πώς ν’ απομακρυνθείς από κάποιον που θυσιάστηκε για εσένα;
Εγώ είμαι επιστήμονας όχι μπακάλης, λέει κάποια στιγμή ο θύτης. Και πίσω από αυτή τη φράση κρύβεται μία πανίσχυρη νοοτροπία. Ο κοινωνικός ρατσισμός είναι προοίμιο για τη βία;
Ο ρατσισμός είναι πολυεπίπεδος. Δεν έχει να κάνει μόνο με το φύλο, τη φυλή ή τον τόπο καταγωγής. Όταν αρχίζεις να τον αναγνωρίζεις μέσα σου, καταλαβαίνεις ότι άπτεται και πολλών άλλων τομέων, όπως είναι και το αν κάποιος είναι επιστήμονας ή μπακάλης. Αν, λοιπόν, ισχυρίζεσαι, ότι δεν είσαι διόλου ρατσιστής, καλό θα είναι να το σκεφτείς ξανά και ξανά και να ελέγξεις τον εαυτό σου και τις αντιδράσεις σου, αλλά και τις δικαιολογίες που εφευρίσκεις για την συμπεριφορά διάκρισης και υποτίμησης που παρουσιάζεις.
«Στην καθημερινότητά μας, οι αλλαγές προχωρούν αθόρυβα, χωρίς αρχικά να τις συνειδητοποιούμε».
Θα ήθελα να σχολιάσετε το παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο σας
Οι μεγάλες αλλαγές δεν συμβαίνουν από την μια στιγμή στην άλλη. Δουλεύουν στην αφάνεια, όπως η διαρροή σε υπόγειο σωλήνα νερού. Φθάνει να βρεθεί ελαττωματικό κάποιο σημείο του τοιχώματος. Αρχικά ξεφεύγει μια σταγόνα, μετά μια δεύτερη που κανείς δεν αντιλαμβάνεται. Η διάβρωση προχωράει, η σταγόνα μετατρέπεται σε κλωστή, παίρνει να διαχέει υγρασία, να φαγώνει τις αντιστάσεις, μέχρι ο σωλήνας να σπάσει και η πλημμύρα να σαρώσει στο διάβα της.
Στην καθημερινότητά μας, οι αλλαγές προχωρούν αθόρυβα, χωρίς αρχικά να τις συνειδητοποιούμε. Αρχή και τέλος δεν υφίστανται. Έτσι, είναι εύκολο να βρεθούμε εγκλωβισμένοι σε μια ανυπόφορη κατάσταση, δίχως να το καταλάβουμε. Η βία, μπορεί να αποτελεί ένα ηχηρό καμπανάκι, όπως λέτε, αλλά έχουν προηγηθεί πολλά για να φτάσουμε εκεί, με αποτέλεσμα μια γυναίκα να τη ζει ως το φυσικό της περιβάλλον, ως αίσθηση πως όλες οι οικογένειες κάπως έτσι είναι. Και βέβαια, κανένας άνθρωπος δεν αλλάζει επειδή το επιθυμεί κάποιος άλλος για αυτόν. Πρέπει ο ίδιος να θέλει να αλλάξει. Είναι ένα ψέμα που πολλές λένε στον εαυτό τους, φρενάροντας την όποια αντίδρασή τους και ελπίζοντας στο ανέφικτο.
Υπάρχει κάποιος λόγος ή λόγοι που εσείς θα δικαιολογούσατε την ανοχή μας γυναίκας που έχει υποστεί επανειλημμένα σωματική ή λεκτική κακοποίηση; Το θύμα κάποιες φορές πείθεται πως αυτό είναι η αιτία για τη βία που υφίσταται.
Συνήθως οι γυναίκες που ανέχονται την σωματική, λεκτική και ψυχολογική βία, έχουν χαμηλή ή καθόλου εκτίμηση για τον εαυτό τους, γεγονός βέβαια, που έχει φροντίσει να καλλιεργεί ο θύτης τους, γιατί έτσι είναι ευκολότερα διαχειρίσιμες. Και ναι, τότε πιστεύουν πως ίσως τους αξίζει αυτό που υφίστανται. Είναι μια ολόκληρη φιλοσοφία η πίστη στην αμαρτία και στην τιμωρία, που σίγουρα έχει τις ρίζες της και στην θρησκεία, σαν γενικότερη κουλτούρα που ανέθρεψε γενεές γενεών.
«Τι του βρήκες και τον παντρεύτηκες, ούτε όμορφος ήταν, ούτε καν Θεσσαλονικιός».
H κόρη του θύματος (εντελώς αρνητική για τον πατέρα της, υποστηρίκτρια του χωρισμού της μητέρας, αλλά και με κοινωνικές ευαισθησίες σύγχρονη κοπέλα), στο βιβλίο σας κάπου λέει: Τι του βρήκες και τον παντρεύτηκες, ούτε όμορφος ήταν, ούτε καν Θεσσαλονικιός. Πάλι τα στερεότυπα;
Γιατί η κόρη, όσο κι αν είναι παιδί της σύγχρονης εποχής, να μην αναπαράγει και κάποια στερεότυπα; Μεγάλωσε με αυτούς τους γονείς, με τις συγκεκριμένες συμπεριφορές και νοοτροπία. Κάποιες, έχουν περάσει υποδόρια και σε αυτήν. Απλά, νομίζω ότι διαφαίνεται το «ουδείς αναμάρτητος», όπως είπαμε και σε προηγούμενη ερώτηση.
Κατανοώ πως χρησιμοποιήσατε στον τίτλο τον λύκο ως αρπακτικό και φόβητρο για το θύμα του. Αυτό όμως που με ξένισε τολμώ να πω, είναι όταν μέσα στο βιβλίο, θύμα και κόρη ανταλλάσουν φράσεις που δηλώνουν πως εμείς είμαστε ο λύκος
Μητέρα και κόρη λένε αναμεταξύ τους «είμαστε λύκοι, εμείς» με την έννοια της δύναμης και της ανεξαρτησίας. Αντλούν, θα έλεγα κουράγιο, από το αυτεξούσιο του λύκου.
Στο βιβλίο σας μιλάτε για πάθος. Προφανώς, είναι άλλο το πάθος που περιγράφουν οι ποιητές και διαφορετικό το εμμονικό πάθος που οδηγεί σε ακρότητες. Μέχρι ποιο σημείο το επιτρέπει κάποιος να υπερνικά τη λογική;
Λογική; Υπάρχει λογική στις ερωτικές σχέσεις; Αν υπήρχε, οι περισσότερες θα διαλύονταν από την μια μέρα στην άλλη. Σε πολλές το εμμονικό πάθος είναι κύριο χαρακτηριστικό που τις δένει, με όποιες συνέπειες.
Η απειλή της αυτοκτονίας είναι ένας δεσμευτικός εκβιασμός που “πιάνει”
Αναφέρεστε σε ψυχολογικές πιέσεις και εκβιασμούς που χρησιμοποιεί κάποιος (πχ θα αυτοκτονήσω) προκειμένου να αποτρέψει ένα χωρισμό. Βρίσκεται πως αυτό αποτελεί λόγο για να τρενάρει κάποιος μια κατάσταση;
Ναι, η απειλή της αυτοκτονίας είναι ένας ισχυρός λόγος για να αποτρέψει την απόπειρα ενός χωρισμού. Πώς να σηκώσει κανείς το βάρος της απώλειας μιας ζωής εξαιτίας του; Είναι ένας δεσμευτικός εκβιασμός που «πιάνει». Ταυτόχρονα, βέβαια, είναι κι ένα μεγάλο ψέμα, αλλά πώς να το ξεσκεπάσεις στην ίδια σου την συνείδηση και να τολμήσεις να προχωρήσεις; Και κάπως έτσι, η βία στην οικογένεια καλά κρατεί.
Έχω ακούσει αρκετούς να λένε, δεν χωρίζω γιατί έχουμε παιδί. Από την πλευρά σας, σαν γυναίκα, τι θα συμβουλεύατε σε μια άλλη γυναίκα που έχει διαπιστώσει πως δεν είναι ευτυχισμένη στη σχέση, γάμο της.
Η ύπαρξη των παιδιών είναι ένας από τους κύριους λόγους που τα ζευγάρια φρενάρουν έναν χωρισμό, συντηρώντας συχνά ένα άρρωστο περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν. Δεν νιώθω, ότι θα μπορούσα να συμβουλέψω κάποιον τι να κάνει και τι να μην κάνει, παρά να πω μόνο πως καλό θα είναι να σκεφτεί σε βάθος τι θα ήταν καλύτερο για τα παιδιά και τον ίδιο. Ο καθένας μας ας είναι υπεύθυνος για τις αποφάσεις του και την ζωή του.
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
