Αφιέρωμα στην Αναπηρία ή μήπως στην αν-απειρία;

Ημέρα αναπηρίας η σημερινή… Τι σημαίνει ωστόσο η αναπηρία; Τα διάφορα λεξικά μιλούν για «περιορισμό», «βλάβη», «μείωση της λειτουργικότητας σε καθημερινές δραστηριότητες», «μακροχρόνιες σωματικές, ψυχικές, διανοητικές ή αισθητηριακές δυσχέρειες» που «παρεμποδίζουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή των ατόμων αυτών στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους».   Πέρα όμως από τα στενά και αντικειμενικά όρια ενός ορισμού, τι σημαίνει η λέξη αυτή στην ανθρώπινη της διάσταση;

Η «Εικόνα» της αναπηρίας

Κάποιος θα σκεφτόταν εικόνες: Έναν άνθρωπο πάνω σε ένα καρότσι- ή ένα καρότσι με έναν άνθρωπο. Ένα άτομο που ταράζει με φωνές ένα εστιατόριο. Ένα ον με περίεργο περπάτημα και περίεργο βλέμμα. Ένα παιδί με παράδοξη ομιλία και ανεξήγητο γέλιο. Ανθρώπους απροσδιόριστης ηλικίας και γονείς-οικογένειες απροσδιόριστης ηλικίας που σκύβουν το βλέμμα και προχωρούν μπροστά. Γύρω τους, όλοι αυτοί που ενοχλούνται, που χαμογελούν άβολα, που κοιτάζουν αλλού. Άνθρωποι κι αυτοί, που τρομάζουν στην άγνωστη εικόνα,  αφήνοντάς -άθελά τους ή ηθελημένα- ακόμα πιο μόνη την οικογένεια ή το άτομο μπροστά τους.

Μία απειρία που τρομάζει

Οι πραγματικές εξαιρέσεις σε αυτές τις εικόνες σπάνιες κι οι αντιδράσεις δικαιολογημένες. Ό,τι δεν γνωρίζουμε πολλές φορές μας τρομάζει και δεν μας συναρπάζει. Κι αν η άγνοια είναι αυτή που μας οδηγεί σε τέτοιου είδους συμπεριφορές, θα μπορούσαμε ίσως τελικά να μιλήσουμε για μία αν-απειρία! Απειρία για το πώς πρέπει να αντιδράσεις, τι πρέπει να πεις, πώς μπορείς να βοηθήσεις σε μία παρόμοια περίπτωση. Η αναπηρία είναι κάτι που τελικά παραμένει κρυφό στον κόσμο κι έτσι κι ο κόσμος κάνει πως δεν το βλέπει όταν το συναντάει μπροστά του.

Από το σκοτάδι στο φως

Κι όμως… Αν σε μία ουτοπική πραγματικότητα– ή σε μία πραγματικότητα όπως θα έπρεπε να είναι- «ο κόσμος» γινόταν μονάδες που έπαυαν να ζουν στην άγνοια κι η αναπηρία έπαυε να παραμένει αόρατη; Αν από εκεί που αποτελεί μία λέξη για την οποία «δεν πρέπει να μιλήσεις», γίνει αντικείμενο λόγου και πληροφόρησης στις σχολικές αίθουσες, στις εθελοντικές δράσεις, στην εκκλησία, στα υπουργεία, στα Μέσα ενημέρωσης και οπουδήποτε αλλού κυκλοφορούν άνθρωποι; Τότε ίσως σταδιακά η γνώση μετατραπεί σε δύναμη που θα διώξει το άβολο και η δύναμη θα μετατραπεί με τη σειρά της σε εμπλοκή, συναναστροφή, οικειότητα.

Μία πιο ρεαλιστική προσέγγιση της αναπηρίας

Κι έπειτα άραγε η λέξη «αναπηρία» δεν παίρνει κι άλλες διαστάσεις σε μία ευρύτερη έννοια; Το φάσμα έχει τα τελευταία χρόνια διευρυνθεί από μία απλή δυσκολία μέχρι μία μεγαλύτερη δυσκολία. Ακόμη, χρησιμοποιούμε φράσεις μεταφοράς, όπως «ψυχολογικά ανάπηρος», «ήταν ανάπηρος στη σχέση του» και άλλες παρόμοιες.

Στην οκταετή εμπειρία μου ως ειδικός σε σχολεία και στην πολυετή εμπειρία μου ως άνθρωπος, έχω συναντήσει πολλές αναπηρίες και πολλές δυνατότητες. Ανθρώπους μικρούς ή μεγαλύτερους που χρειάζονται βοήθεια στις κινήσεις τους αλλά μπορούν να υποστηρίξουν τη γνώμη τους πολύ καλύτερα από το πλήθος. Ανθρώπους που δυσκολεύονται να πετύχουν ένα υψηλό σκορ στα τεστ  νοημοσύνης, διαθέτουν όμως έναν δείκτη συναισθήματος τόσο υψηλό θαρρείς και μπορούν να μπουν στη σκέψη και στην ψυχή του άλλου και να την μαντέψουν.

Ανθρώπους με μυαλό τετραπέρατο που ξοδεύουν τις μέρες τους καθισμένοι σε έναν καναπέ μπροστά στην τηλεόραση γιατί δεν βρίσκουν την όρεξη να ζήσουν. Ανθρώπους που μπορούν να γράφουν και όχι να μιλούν, που μπορούν να μιλούν και όχι να γράφουν, που δεν τα καταφέρνουν στα μαθηματικά, όμως ζωγραφίζουν, τρέχουν, αθλούνται υπέροχα. Ανθρώπους που από το άγχος τους χάνουν ευκαιρίες στη ζωή τους και άλλους που δεν μπορούν να δουν στον κόσμο άλλον πέρα από τον εαυτό τους και την εικόνα τους στον καθρέφτη. Για ποια «μειωμένηλειτουργικότητα» λοιπόν μιλάμε; 

«Χωρίς την ατέλεια, ούτε εσύ, ούτε εγώ θα υπήρχαμε» (Στίβεν Χοκινγκ)

Καταλήγω λοιπόν να πιστεύω πως όλοι οι άνθρωποι έχουμε τις δυνατότητες και τις αναπηρίες μας. Η θα πρέπει όλοι να αποκλειστούμε από την «τέλεια» κοινωνία που μας ορίζει ή θα πρέπει όλοι να συνυπάρξουμε σε μία ίση βάση. Λύση άλλη δεν βλέπω να υπάρχει.

 

κείμενο: Στεφανία Μαυρογιάννη
Φωτογραφία Grégory ROOSE Pixabay