Αγαπημένα βιβλία: «Χίλιεννιακόσια» Αλεσσάντρο Μπαρίκκο

Αλεσσάντρο Μπαρίκκο, Χίλιεννιακόσια. Ένας μονόλογος

Το βιβλιαράκι αυτό περιέχει έναν μονόλογο που γράφτηκε για ν ανέβει στο θέατρο – ανέβηκε όντως, στο Φεστιβάλ του Άστι, τον Ιούλιο του 1994. Ο συγγραφέας όπως εξηγεί στην εισαγωγή αποφάσισε να το βγάλει και σε βιβλίο, γιατί «μου φαίνεται μια όμορφη ιστορία, που άξιζε τον κόπο να τη διηγηθείς». Και όντως έτσι είναι. Θα μπορούσε να είναι απλά μια προφορική αφήγηση, μια ιστορία που ένας φίλος που μιλάει ωραία σου διηγείται μαζί με ένα ποτήρι κρασί -έχει έναν λόγο που ρέει και που δημιουργεί εικόνες.

Φαίνεται ότι άρεσε και σε άλλους η ιστορία, γιατί γυρίστηκε και σε ταινία, όχι τυχαία από τον Τζουζέπε Τορνατόρε, που μπορεί να την έχετε δεί, με τον Τιμ Ροθ στον πρωταγωνιστικό ρόλο, οπότε έχετε μια ιδέα για την ατμόσφαιρα.
 

Εξαιρετική η ταινία παρεμπιπτόντως, από τις λίγες περιπτώσεις για μένα που ταινία και βιβλίο αναδεικνύονται ισάξια, χωρίς κανένα να υστερεί, γιατί έχουν καταφέρει οι συντελεστές της ταινίας να διατηρήσουν τα αφηγηματικά μέσα και τις ιδιαιτερότητες της κινηματογραφικής αφήγησης με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, χωρίς κόμπλεξ, χωρίς εντυπωσιασμούς, χωρίς να ανταγωνίζονται το βιβλίο, αλλά ξέροντας ότι χρειάζεται να προσθέσουν και να αφαιρέσουν από το υλικό τους για να φτιάξουν μια καταπληκτική ταινία.

Ο αφηγητής, μουσικός τζαζίστας με μια τρομπέτα στο χέρι, επιβιβάζεται στα δεκαεφτά του ως μέλος της ορχήστρας, τον Ιανουάριο του 1927 στο ατμόπλοιο Βιρτζίνιαν, έναν άλλο Τιτανικό που δεν βυθίζεται ποτέ, αλλά που κάνει τη διαδρομή Ευρώπη-Αμερική, έξι ταξίδια κάθε χρόνο. Εκεί συναντά τον πιο μεγάλο πιανίστα που έπαιξε ποτέ πάνω στον Ωκεανό, τον Ντάννυ Μπούντμαν Τι Ντι Λέμον Χίλιαννιακόσια που έχει γεννηθεί πάνω στο πλοίο, τον μεγάλωσαν οι ναυτικοί και δεν έχει πατήσει ποτέ το πόδι του στη στεριά. Μαζί με την υπόλοιπη ορχήστρα,

«παίζαμε τρεις τέσσερις φορές τη μέρα. Ξεκινούσαμε με τους πλούσιους της πρώτης θέσης, μετά παίζαμε στη δεύτερη και κάθε τόσο περνούσαμε κι απ τους φουκαράδες τους μετανάστες […] Παίζαμε για να τους κάνουμε να χορέψουν, γιατί άμα χορεύεις δεν μπορείς να πεθάνεις και νιώθεις Θεός. Και παίζαμε ράγκταϊμ, γιατί μ αυτή τη μουσική χορεύει ο Θεός, όταν δεν τον βλέπει κανείς».

Η μουσική σε όλη την αφήγηση είναι συνεχώς και πανταχού παρούσα, κι ας μην την ακούμε ποτέ, μια και ο Ντάννυ Μπούντμαν Τι Ντι Λέμον Χίλιαννιακόσια «έπαιζε… δεν υπήρχε αυτό το πράγμα πριν το παίξει εκείνος, οκ;», έπαιζε κάθε νύχτα με την ορχήστρα τις «κανονικές νότες» για τον κόσμο και άλλες φορές, όταν καθόταν στο πιάνο μόνος του ή κατέβαινε στην τρίτη θέση, «χόρευε με τον Ωκεανό».

Δεν ξέρω τελικά αν ζηλεύεις περισσότερο τις μουσικές που δεν πρόκειται να ακούσεις ή τις ιστορίες που αφηγούνταν ο Ντάννυ Μπούντμαν Τι Ντι Λέμον Χίλιαννιακόσια, που φαίνεται ότι ήξερε πολλά: «Σ αυτό ήταν μεγαλοφυία, δεν χωράει συζήτηση. Ήξερε να ακούει. Και ήξερε να διαβάζει. Όχι τα βιβλία, αυτά καλά και άγια είναι, αλλά ήξερε να διαβάζει τους ανθρώπους. Τα σημάδια που οι άνθρωποι κουβαλούν μέσα τους: τόπους, φήμες ,μυρωδιές, την πατρίδα τους, την ιστορία τους […] Κάθε μέρα πρόσθετε κι ένα μικρό κομματάκι σ εκείνο τον απέραντο χάρτη που σχηματιζόταν στο κεφάλι του, απέραντος, ο χάρτης του κόσμου, ολόκληρου του κόσμου […] κι εκεί πάνω ταξίδευε μετά σαν θεός, καθώς τα χέρια του γλιστρούσαν στα πλήκτρα, χαϊδεύοντας τις καμπύλες κάποιου ράγκταϊμ».

 

Η αφήγηση του τρομπετίστα μας, μας δίνει δυο τρία επεισόδια όλα κι όλα από τη ζωή αυτού του εκπληκτικού πιανίστα, το βιβλίο είναι μόλις καμιά εβδομηνταριά σελίδες, όσο ακριβώς χρειάζεται για να το ρουφήξεις με τη μία, δεν το αφήνεις με την καμία από τα χέρια σου μέχρι να τελειώσει. Παρόλαυτά, πρόλαβα και να συγκινηθώ και να γελάσω και να υπογραμμίσω ατάκες και παραγράφους και να πω μόλις έφτασα στο τέλος «ουφ, ήθελα λίγο ακόμα». Όπως νομίζω θα έκανα κι αν μου τη διάβαζε αυτή την ιστορία κάποιος. Με ένα ποτήρι κονιάκ στο χέρι, στο μισοσκόταδο.

«Χίλιεννιακόσια»  – Σε ποιους προτείνω να το διαβάσουν

Σε όσους αγαπούν να διαβάζουν σύντομα κείμενα, με ωραίο λόγο.

Σε όσους αγαπούν τις ιστορίες που μοιάζουν με παραμύθια.

Σε όσους έχουν δει την ταινία και τους άρεσε, δεν θα απογοητευτούν καθόλου.

Σε όσους δεν έχουν δει (ακόμα) την ταινία, για να κάνουν πρώτα τις δικές τους εικόνες.

Το βιβλίο είναι εξαντλημένο – για να το διαβάσετε θα το βρείτε σε δανειστικές βιβλιοθήκες