Ο διακεκριμένος βαρύτονος Άκης Λαλούσης, που ερμηνεύει το ρόλο του Αρχιερέα στην όπερα του Camille Saint-Saëns «Σαμψών και Δαλιδά», η οποία ανεβαίνει σε παραγωγή του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, μιλά στην Δανάη Σοφία Βαρδαλή και το περιοδικό CITY για τις ιδιαιτερότητες και τις απαιτήσεις ενός από τα πιο σημαντικά έργα του παγκόσμιου οπερατικού ρεπερτορίου.
Ποιο είναι το περιεχόμενο και η ιστορία της συγκεκριμένης όπερας και με ποιο τρόπο την προσεγγίζει ο συνθέτης;
Είναι η γνωστή εκδοχή της ιστορίας της Παλαιάς Διαθήκης, με ήρωες τον Σαμψών και την Δαλιδά, την οποία ο συνθέτης μαζί με τον λιμπρετίστα έχουν «μεταφέρει» στην οπερετική της εκδοχή. Στην αρχή το έργο, πρέπει να πούμε ότι το έγραψε ο Saint-Saëns για ορατοαριακή μορφή αλλά τελικά τον έπεισε ο λιμπρετίστας του -και επιπλέον λόγω των συγκυριών της εποχής εκείνης που υπήρχε μεγάλη ζήτηση για παραγωγές όπερας ειδικά για την Grand Opera στη Γαλλία- να το γράψει με σκηνική πλοκή. Το έργο τελικά γνώρισε μεγάλη επιτυχία και παραμένει ένα από τα πιο γνωστά οπερατικά έργα παγκοσμίως, παρόλο που δεν παρουσιάζεται πολύ συχνά σε σχέση με άλλα μεγάλα έργα. Σε όλο το έργο παρατηρούμε πάντως, ότι υπάρχουν στοιχεία ορατορίου -δηλαδη στοιχεία ενός λυρικού έργου για χορωδία και ορχήστρα με θρησκευτικό και όχι σκηνικό χαρακτήρα.
Ποιος είναι ο δικός σας ρόλος και ποιες οι ερμηνευτικές απαιτήσεις ή και δυσκολίες του;
Είναι ο ρόλος του Αρχιερέα, αυτός που είναι ουσιαστικά ο κακός της υπόθεσης και αυτός που με τον τρόπο του συμμαχεί με την Δαλιδά για να μπορέσουν να βγάλουν από τη μέση τον Σαμψών. Ο Σαμψών είναι το σύμβολο κατά κάποιο τρόπο των Εβραίων, ο αρχιερέας δεν τον θέλει στα πόδια του, γιατί ξεσηκώνει το λαό. Σε αυτό το σημείο φαίνεται και εντονότερα ο ρόλος του Αρχιερέα, ειδικά στην πρώτη πράξη που καταριέται όλα όσα κάνει ο Σαμψών και ο λαός του. Στη δεύτερη πράξη, στην οποία υπάρχει και ένα μεγάλο ντουέτο με την Δαλιδά, ο Αρχιερέας πηγαίνει σε αυτήν για να την πείσει πως οι δυο τους πρέπει να συμμαχήσουν για να βγάλουν από τη μέση τον Σαμψών. Στη συνέχεια, και πάλι παρουσιάζεται ο Αρχιερέας μαζί με την Δαλιδά -η οποία έχει φέρει εις πέρας την αποστολή της- χαρούμενοι και οι δύο για την «επιτυχία» τους- μέχρι που στο τέλος βέβαια τα πράγματα παίρνουν άλλη τροπή. Πρόκειται για ένα ρόλο, ο οποίος συνδέει τα περισσότερα σημεία του έργου και στις τρεις πράξεις, αν και πιστεύω περισσότερο στη δεύτερη πράξη του έργου. Είναι πολύ σημαντική η σκηνή-ντουέτο με την Δαλιδά, όχι μόνο για την εξέλιξη της πλοκής αλλά από πολλές απόψεις: και από μουσική και από ερμηνευτική και τεχνική πλευρά, είναι ένα πάρα πολύ όμορφο σημείο. Η όπερα είναι κάτι καθόλου εύκολο, για το οποίο πρέπει να υπάρξει τεράστια προσπάθεια και από την παραγωγή και από τους συντελεστές, είτε αυτοί είναι οι σολίστ είτε είναι τα μέλη της ορχήστρας ή της χορωδίας. Είναι κάτι πάρα πολύ απαιτητικό, που δεν μπορεί να στηθεί από τη μια στιγμή στην άλλη. Χρειάζεται πολύ χρόνο, πολλή δουλειά, μελέτη, εξάσκηση και πολύ καλό συντονισμό σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις θέσεις, μαζί με ηρεμία και ευγένεια. Η συγκεκριμένη παράσταση είναι μια παραγωγή του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, το οποίο έχει κάνει πολλές παραγωγές τα τελευταία 10 περίπου χρόνια, έχοντας δηλαδή την εμπειρία και καλλιτεχνικά και τεχνικά. Η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης είναι σίγουρα η καλύτερη στην πόλη και μαζί με την Κρατική Αθηνών και την Ορχήστρα της ΕΡΤ είναι σίγουρα οι σπουδαιότερες στην Ελλάδα. Από την πλευρά της χορωδίας με περίπου 60 μέλη, γίνεται σίγουρα μια προσπάθεια με πολύ καλό αποτέλεσμα, γιατί στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε να κάνουμε με ένα πολύ δύσκολο χορωδιακό μέρος.
Τι ιδιαιτερότητες παρουσιάζει μουσικά και σκηνικά η συγκεκριμένη όπερα του Saint-Saëns;
Από όσο μπορεί να αντιληφθεί κανείς, ο συνθέτης εντάσσει διαφορετικά μουσικά είδη και στιλιστικές αναφορές… Ο συνθέτης, όπως είπαμε, το έγραψε αρχικά για ορατοριακή μορφή και στο συγκεκριμένο έργο είναι σαφώς επηρεασμένος από την εποχή εκείνη και τον μεγάλο Βάγκνερ αλλά και άλλους μουσικοσυνθέτες. Το βασικό είναι όμως πως ψάχνοντας για να βρει κομμάτια και στοιχεία για τη σύνθεσή του, βρίσκεται κάποια στιγμή και στην Αλγερία, όπου εκεί μελετά και επηρεάζεται από τη μουσική της περιοχής. Μέσα στη συγκεκριμένη όπερα υπάρχει ένα σημείο, που έχει σαφή στοιχεία της μουσικής της Βόρειας Αφρικής. Δηλαδή, ακόμη και αν το δούμε ιστορικά και μουσικολογικά με βάση τις αναλύσεις που έχουν γίνει, θα βρούμε ότι όλες αυτές οι συγκυρίες τον επηρέασαν στο συγκεκριμένο έργο. Ο ρόλος τόσο του Σαμψών όσο και της Δαλιδάς είναι πάρα πολύ απαιτητικοί γιατί έχουν και μεγάλη έκταση σε διάρκεια. Είναι όλοι οι ρόλοι πάρα πολύ δύσκολοι -του Αρχιερέα, του Σατράπη της Γάζας, του γέροντα Εβραίου, της χορωδίας, της ορχήστρας. Είναι πραγματικά όλα τους δύσκολα και απαιτητικά κομμάτια, από πλευράς ερμηνευτικής, μουσικής, τεχνικής και γι’ αυτό φυσικά είναι ένα από τα πιο δύσκολα αλλά και μεγάλα έργα του παγκόσμιου ρεπερτορίου.
Πώς ξεκίνησε η δική σας ενασχόλησή με την όπερα και το λυρικό τραγούδι; Ήταν μια συνειδητή επιλογή και φυσική κλίση ή προέκυψε μέσα από τις μουσικές σας σπουδές;
Από μικρό παιδί, από το σπίτι και από την οικογένεια, από την κοιλιά της μητέρας μου ακόμη θα μπορούσα να πω ότι ξεκίνησε η πρώτη μου επαφή αλλά και τα πρώτα μαθήματά μου στη μουσική. Τα πρώτα μαθήματα μουσικής τα έκανα με τη μητέρα μου -καθηγήτρια μουσικής- και στη συνέχεια συνέχισα σπουδές πιάνου στο Ωδείο. Κάποια στιγμή φάνηκε ότι υπήρχε ένα φωνητικό χάρισμα και κάποιοι δάσκαλοί μου τότε πίστεψαν πως μπορώ να κάνω πράγματα με αυτό και με παρότρυναν να ξεκινήσω σπουδές κλασικού τραγουδιού. Ξεκίνησα λοιπόν το κλασικό τραγούδι, μου άρεσε, είχα ήδη και σχέση με την κλασική μουσική. Λόγω του ότι ξεκίνησα από πάρα πολύ μικρή ηλικία -τριών τεσσάρων ετών τα πρώτα μαθήματα στο πιάνο με τη μητέρα μου και στα οκτώ στο ωδείο- οι δάσκαλοί μου κατάλαβαν και αυτοί από νωρίς ότι προς τα εκεί κλίνω. Βέβαια και εγώ αγαπούσα πάρα πολύ τη μουσική με αποτέλεσμα, όταν ξεκίνησα τις σπουδές στο τραγούδι, συνειδητοποίησηα πως αυτό είναι τελικά που αγαπώ περισσότερο. Οι σπουδές μου στο κλασικό τραγούδι ξεκίνησαν στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης -το μοναδικό κρατικό ωδείο στην Ελλάδα, το οποίο απ’ όσο πληροφορούμαι τελευταία βρίσκεται σε μια πάρα πολύ άσχημη κατάσταση, κάτι πραγματικά πολύ δυσάρεστο γιατί έχει προσφέρει πολλά όχι μόνο στην πόλη, αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα, βγάζοντας πολλούς σπουδαίους μουσικούς και τραγουδιστές και έχοντας επανδρώσει ορχήστρες τόσο εδώ όσο και στο εξωτερικό. Είχα εξαιρετικούς καθηγητές εκεί, οι οποίοι με βοήθησαν πολύ, ασχολήθηκα, μελέτησα, διάβασα και παίρνοντας το δίπλωμά μου από εδώ, έφυγα για μεταπτυχιακές σπουδές στη Νέα Υόρκη με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση. Εκεί έμαθα, άκουσα και συνειδητοποίησα ακόμη περισσότερα πράγματα, συμμετείχα και σε αρκετές παραγωγές. Ποτέ όμως δεν έχασα την επαφή μου με την Ελλάδα και έχοντας πολλές προτάσεις από εδώ, το μεγαλύτερο κομμάτι της καριέρας μου εξελίσσεται πλέον εδώ.
Αυτό ίσως είναι κάπως ασυνήθιστο, καθώς οι περισσότεροι Έλληνες στο χώρο της κλασσικής μουσικής εργάζονται κυρίως στο εξωτερικό…
Όχι, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, απλώς στην Ελλάδα είναι λίγες οι παραγωγές συγκριτικά με το εξωτερικό. Δεν μπορούμε να κάνουμε μια συσχέτιση για παράδειγμα με τη Γερμανία -ένα τεράστιο κράτος, με μια υποδομή που στηρίζει την κλασική μουσική, όμως ακόμη και εκεί τα τελευταία χρόνια υπάρχουν σοβαρότατα προβλήματα, διότι συγχωνεύονται θέατρα και ορχήστρες, κόβονται οι χρηματοδοτήσεις. Δεν είναι εύκολο πράγμα, αυτό το είδος της τέχνης είναι αρκετά ακριβό. Πιστεύω ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι να ξεπεράσουμε αυτά τα εμπόδια.
Παρακολουθώντας μια παράσταση όπερας, ποια είναι τα σημεία στα οποία πρέπει να δώσει περισσότερη έμφαση ένας νέος -σε οπερατική εμπειρία- θεατής ώστε να μην αποσπαστεί από τους υπέρτιτλους ή άλλο οπτικά στοιχεία;
Πάντα υπάρχουν υπέρτιτλοι, ο θεατής δεν είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει Γαλλικά, ή Ιταλικά ή Γερμανικά είτε Ρωσικά. Ή ακόμη και αν γνωρίζει κάποιος τη γλώσσα, δεν είναι εύκολο να την κατανοήσει, εφόσον στο τραγούδι πολλά πράγματα αλλάζουν, με αποτέλεσμα να χρειάζεται να συμβουλεύεται κανείς τους υπέρτιτλους. Δεν θα έλεγα ότι οι υπέρτιτλοι «αποπροσανατολίζουν» τον θεατή αλλά φυσικά, πρώτη θέση στην όπερα έχει σίγουρα η μουσική σε συνδυασμό με το τραγούδι. Το θέαμα της όπερας είναι συνδυασμός πολλών παραγόντων: είναι η μουσική, το τραγούδι, είναι η κίνηση, η δράση, η χορωδία, ο χορός -σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχουν και χορευτές επί σκηνής όπως συμβαίνει και στο «Σαμψών και Δαλιδά»- και με την πλοκή όλα αυτά μπαίνουν το ένα μέσα στο άλλο. Ουσιαστικά, ο θεατής ρίχνει λιγάκι το βλέμμα του στους υπέρτιτλους για να μπορέσει να παρακολουθήσει πιο εύκολα τα πράγματα.
Το ελληνικό κοινό έχει αποκτήσει την παιδεία και την απαιτούμενη εξοικείωση ίσως με το συγκεκριμένο είδος ώστε να το υποστηρίξει;
Το κοινό της όπερας, ενώ είναι συγκεκριμένο, τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι παρουσιάζει αλλαγές. Έρχεται όλο και πιο νέος κόσμος -και όχι μόνο ηλικιακά- καθώς η όπερα γίνεται διαρκώς ευρύτερα γνωστή, κυρίως μέσα από την τηλεόραση, με αποτέλεσμα το κοινό να έχει την επιθυμία να παρακολουθήσει από κάποιο σημείο και μετά και ζωντανά ένα τέτοιο θέαμα. Το πρόγραμμα του Μεγάρου για τη ζωντανή αναμετάδοση παραστάσεων της Metropolitan Opera είναι μια πάρα πολύ καλή ιδέα. Η Metropolitan Opera θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα του πλανήτη, με εκπληκτικές παραγωγές με εξαιρετικούς πάντα συντελεστές. Βέβαια, επειδή κι εγώ σπούδασα στη Νέα Υόρκη, έχω παρακολουθήσει πολλές παραγωγές και είναι ένα θέαμα συγκλονιστικό. Κάτι που μεταφέρεται νομίζω με εξίσου συγκλονιστικά αποτελέσματα και στην οθόνη. Εξαιρετικές ερμηνείες, σκηνοθεσίες, σκηνογραφίες. Είναι κάτι στο οποίο έχουν επενδύσει πάρα πολλά και είναι πραγματικά κάτι το υπέροχο, σε ένα επίπεδο που ίσως κανένα άλλο λυρικό θέατρο δεν μπορεί να φτάσει. Φυσικά, υπάρχει και η όπερα του Covent Garden στο Λονδίνο, η Όπερα των Παρισίων, του Βερολίνου, της Βιέννης και η Σκάλα του Μιλάνου, αλλά η Metropolitan νομίζω είναι ξεχωριστή.
info:
Όπερα «Σαμψών και Δαλιδά» στο Μέγαρο Μουσικής4,6,9,11 και 13 Νοεμβρίου
Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης
25ης Μαρτίου & Παραλία
Εισιτήρια 50, 40, 30, 20€ και 15€ (μαθητικό)
Προπώληση: 2310 895939
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
