«Αλεπούδες» της Ντων Κινγκ στο Μικρό Θέατρο Μονής Λαζαριστών | Κριτική Παύλος Λεμοντζής
Πρόλογος
Οι “Αλεπούδες” είναι μια καθηλωτική και συνταρακτική παραβολή της Ντων Κίνγκ, μια υπαινικτικά κωμική διερεύνηση της πίστης, της επιθυμίας και της ευθύνης, που διαδραματίζεται σε έναν κόσμο τόσο ξένο, όσο και οικείο.
Έργο βραβευμένο στον διαγωνισμό θεατρικής γραφής «Papatango New Writing», έκανε πρεμιέρα το 2011 στο Λονδίνο. Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό κείμενο με στοιχεία βρετανικού χιούμορ, όπου η αναμέτρηση με τον φόβο οδηγεί σε μια σκληρή εσωτερική πάλη με το “είναι” και το “φαίνεσθαι”.
Το κείμενο, γεμάτο με εναλλακτικά γεγονότα, θεωρίες συνωμοσίας και ψεύτικες ειδήσεις, ανέβηκε στο σανίδι πριν από τα αληθινά τραγελαφικά γεγονότα που έζησαν οι Άγγλοι πολίτες. Οι αναφορές σε ελλείψεις τροφίμων που το κατακλύζουν, δεν απέχουν πολλά βήματα από πολλούς πηχυαίους τίτλους που σχετίζονται με το Brexit, αναφορικά με τη συσσώρευση αποθεμάτων στα σπίτια τους.
Υπόθεση
Η οικογένεια Covey αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Ταυτόχρονα, ταλανίζεται από τον πόνο της απώλειας του παιδιού τους, ενώ είναι απίθανο να καλύψει το συνολικό ποσό της γεωργικής παραγωγή της, λόγω πλημμυρών. Έτσι, σταδιακά χάνουν κάθε αίσθηση οικειότητας ως ζευγάρι.
Η κατάσταση γίνεται χειρότερη, όταν εμφανίζεται στο αγρόκτημά της ένας κυβερνητικός ερευνητής, ο Ουίλιαμ Μπολ, για να «ξεριζώσει» την πηγή των προβλημάτων και να εντοπίσει τυχόν σαρκοφάγα ζώα , άτακτες αλεπούδες (μυθικά θηρία για τον τόπο), που είναι τόσο επιτήδεια στο να κρύβονται, ώστε κανείς ποτέ δεν τα είδε.
Καθώς η έρευνα του Ουίλιαμ ξεκινά, τα μυστικά αρχίζουν να αναδύονται, η πραγματικότητα του κόσμου των Coveys αποκαλύπτεται, ζωή μισή μέσα κι έξω από το σπίτι, που παλεύει να παραμένει όρθιο σ’ έναν βαλτότοπο, καθώς και οι ζοφερές αλήθειες στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
Είτε είναι μεταφορά της θρησκοληψίας , της δικτατορικής εξουσίας , της υπερθέρμανσης του πλανήτη ή κάτι άλλο, η αλεπού, ως αποδιοπομπαίος τράγος που χρησιμοποιείται για να ενσταλάξει τον φόβο στο κοινό, είναι ένα θέμα που διατρέχει όλο το έργο.
Αγνοώντας τον χρόνο που πέρασε στο κρεβάτι ο Σαμουήλ – ιδιοκτήτης του αγροκτήματος – μετά τον τυχαίο θάνατο του μοναδικού παιδιού του, ο Ουίλιαμ – κυβερνητικός ερευνητής, εκπαιδευμένος από μικρός στο κυνήγι μαγισσών – επιλέγει να συμπεράνει ότι οι αλεπούδες φταίνε που υστερούν τα γεωργικά προϊόντα της οικογενείας του Σαμουήλ. Η μετέπειτα αναζήτησή του για τα «θηρία», κάνει τον Σαμουήλ να πέσει σε μια κατάσταση σύγχυσης και αυταπάτης. Ακόμη, κάνει τη σύζυγό του Ιουδήθ, να συνάψει μια φρικτή συναλλαγή μαζί του και με τη γειτόνισσάτους,Σάρα Μποξ , ώστε να διαπράξουν μια βαρυσήμαντη προδοσία.
Η δράση διαδραματίζεται σε ένα δυστοπικό χωροχρόνο, όπου υπάρχει αστική διανομή τροφίμων και η Αγγλία βασίζεται αποκλειστικά σε εγχώρια προϊόντα. Ακόμα και ο καιρός έχει αλλάξει προς το χειρότερο και μια αυταρχική κυβέρνηση τηρεί την τάξη και σκορπίζει φόβο προπαγάνδας για τους κινδύνους που θέτουν οι αλεπούδες για τις κοινότητες και την παραγωγή αγαθών. Το 2011, ο όρος «ψευδείς ειδήσεις» δεν είχε αρχίσει να χρησιμοποιείται, επομένως ,τα θέματα που θίγει το κείμενο φαίνονται προφητικά.
Ανάγνωση
Αυτές οι «Αλεπούδες» είναι μια καλογραμμένη αλληγορία για την εξουσία και μια παραβολή για τις κοινωνικές προκαταλήψεις και ιδεοληψίες. Έτσι εξηγούνται και οι αναφορές στην Παλαιά Διαθήκη και σε μια επερχόμενη «βιβλική» καταστροφή. Μάλιστα, η κεντρική ηρωίδα ονομάζεται Ιουδήθ και ο άντρας της Σαμουήλ.
Ο Σαμουήλ και η Ιουδήθ αντιδρούν διαφορετικά στο μύθο των αλεπούδων . Ο άνδρας διοχετεύει τη θλίψη του στο κυνήγι των άπιαστων ζώων, ενώ η γυναίκα οργανώνει περαιτέρω στον σκεπτικισμό. Ο Ουίλιαμ, στυγνός κυβερνητικός ερευνητής, πρέπει να αντιμετωπίσει την έννοια της αμφιβολίας, για πρώτη του φορά.
Με πρόσχημα τη διερεύνηση ύποπτων παραπτωμάτων από τους «λαίμαργους κυνόδοντες αλεπούδων», ειδικοί κυβερνητικοί εξεταστές έχουν απεριόριστη εξουσία για να συγκροτήσουν έναν συμμορφούμενο πληθυσμό προς τις κυβερνητικές επιταγές.
Μια δυνητικά θανατηφόρα σύγκρουση ακολουθεί, όταν μια οικογένεια από αυτούς τους χαρακτηρισμένους απρόσεχτους και οικειοθελώς παθόντες καλλιεργητές γης, κατοικεί στη μικρή φάρμα ενός επικίνδυνα κλυδωνισμένων σχέσεων ζευγαριού, που αγωνίζεται να καλύψει την ποσόστωση παραγωγής του,εξαιτίας πλημμυρών που καταστρέφουν τις καλλιέργειες, ενώ το ζευγάρι δεν έχει συνέλθει ακόμη από τον πρόσφατο θάνατο του μικρού τους γιου.
Ο κυβερνητικός ελεγκτής υπαινίσσεται δε,ότι αυτές οι φυσικές καταστροφές αποδίδονται στη συνενοχή του ζευγαριού με τις «αλεπούδες», παρά τις αντιρρήσεις που διατύπωσε μια προκλητική γειτόνισσα, ότι κανείς δεν έχει δει ποτέ τις αλεπούδες, συμπεριλαμβανομένου και του ίδιου του ανιχνευτή.
Η συγγραφέας
Η DawnKing (Ντων Κινγκ) είναι μια βραβευμένη συγγραφέας που γράφει για το θέατρο, το ραδιόφωνο και τον κινηματογράφο, ενώ παράλληλα διδάσκει μαθήματα θεατρικής γραφής σε ενήλικες και παιδιά. Είναι μέλος του συγγραφικού φόρουμ του BBC, «BBC Writersroom 10», και μόνιμη συνεργάτης του «Finborough Theatre». Έχει υπάρξει μέλος των προγραμμάτων«Theatre and Royal Court Theatre Young Writers».
Το έργο της «Foxfinder» απέσπασε το πρώτο βραβείο στο διαγωνισμό Paratango το 2011 και παρουσιάστηκε στο FinboroughTheatre. Κέρδισε ακόμα το Βραβείο του πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέως στο Off West End Awards, το 2012.
Μεταξύ άλλων έργων της είναι τα:«Water Sculptures/ZOO double bill», «Face Value» και«Doghead Boy and Sharkmouth Go To Ikea».
Η Παράσταση
Φανταστείτε το κυνήγι μαγισσών του “The Crucible” του Μίλερ στα χέρια ενός σύγχρονου οργουελικού κράτους και έχετε το ευρύ περίγραμμα του “Foxfinder” της Dawn King, το οποίο παρουσιάζεται σε μια ατμοσφαιρική παραγωγή του Κ.Θ.Β.Ε. στο «Μικρό» της Μονής Λαζαριστών, σε εμπνευσμένη σκηνοθεσία της Χριστίνας Χατζηβασιλείου.
Είναι εμφανής η επιρροή του Άρθουρ Μίλερ ( Το χωνευτήρι) στην παράσταση, αλλά δεν συναντάται ο απόηχος του Κάφκα. Θα έλεγα ότι είναι έμπλεη ευρημάτων – δανείων από το γερμανικό εξπρεσιονιστικό θέατρο. Μια οθόνη, ένα μικρόφωνο, φωτογραφική μηχανή, κινητό με κάμερα κι ένα μπρεχτικό σκηνικό, που σηματοδοτεί βαλτοχώραφο και εσωτερικό αγροικίας.
Η σκηνοθέτις τοποθετεί τη συνθήκη δράσης σε μια φανταστική Βρετανία του εγγύς μέλλοντος, όπου η προπαγάνδα και ο αποδιοπομπαίος τράγος πάνε μαζί, σαν τσάι με κέικ.Το δράμα επιστημονικής φαντασίας της Κινγκ εκθέτει μια βολική λύση στο κεντρικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει κάθε ολοκληρωτικό καθεστώς, εφόσον σέβεται τον εαυτό του και, βεβαίως, εφόσον επιδιώκει να διατηρήσει την εξουσία εν μέσω ελλείψεων τροφίμων, που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή.
Εάν δεν μπορείτε να στοχεύσετε τους ενόχους σε έναν politically correct κόσμο, ποιον ξεχωρίζετε για την ευθύνη, όταν τα πράγματα πάνε στραβά; Γιατί όχι , αυτούς τους αιώνιους απίθανους στόχους των αγγλικών προσπαθειών ελέγχου «θηρίων» , όπως οι αλεπούδες!
Το σκηνικό της Ελένης Στρούλια είναι μια στοιχειώδης απεικόνιση αγροτικής γης. Ένα ζοφερό αγροτικό τοπίο σε μια άχρονη εποχή, χωρίς όνομα. Μια αγγλική νοτισμένη ύπαιθρος στο χείλος μιας κρίσης, που υπόκειται σε αυστηρή, επίσημη κρατική επιθεώρηση. Το εσωτερικό του σπιτιού απαρτίζεται, κυρίως, από ένα αρθρωτό τραπέζι που μετατρέπεται σε κρεβάτι και λοιπούς χώρους, ανάλογα τη σκηνή. Οι φωτισμοί της Ελίζας Αλεξανδροπούλου σηματοδοτούν συναισθήματα, εξάρσεις αλλά και γήινους χώρους.
Η μουσική του Μπάμπη Παπαδόπουλου είναι εξίσου καλοσχεδιασμένη και ντύνει τη δράση , όπως σχεδίασε το «μουσικό κοστούμι» η σκηνοθεσία. Άλλοτε αργά, άλλοτε υπόκωφα κι άλλοτε σε σημαδιακό κρεσέντο.
Κατά καιρούς, η αλεπού αντιπροσωπεύει μια άγρια, αδάμαστη σεξουαλικότητα την οποία ο μοναστικός, σχεδόν μαζοχιστής, νεαρός ελεγκτής γνωρίζει πολύ καλά. Επίσης, η αλεπού συμβολίζει την παράλογη αναζήτηση αποδιοπομπαίων τράγων για να εξηγήσουν τα δεινά που στοιχειώνουν την ανθρωπότητα.
Νομίζω πως η σκηνοθέτις Χριστίνα Χατζηβασιλείου εξέλαβε το έργο, ως μια επίθεση στον κίνδυνο των φονταμενταλιστικών βεβαιοτήτων και αντελήφθη ότι αυτό που εμποδίζει να ανατραπεί σε γοτθικό παραλογισμό είναι η αίσθηση του χιούμορ και ο ρεαλισμός της συγγραφέως. Έτσι, εξισορροπεί αποτελεσματικά τη φανταστική, δυστοπική αλληγορία της Κίνγκ με τον σπλαχνικό ρεαλισμό και την αυξανόμενη ένταση, παρά το προβλέψιμο αποτέλεσμα της ιστορίας.
Πιθανώς να υπερφόρτωσε τη δράση με διαστάσεις ήσσονος σημασίας ( μικρόφωνο σε κάποια λόγια, χωρίς αναγκαίο λόγο, βιντεάκι με κινούμενα σχέδια άνευ συμβολισμών, χιουμοριστικό ενσταντανέ από σεφ που ετοιμάζει σάντουιτς, δυο- τρία παιδικά παιχνίδια καταγής ), ωστόσο, άρεσαν στο κοινό, εφόσον αρκετοί θεατές γέλασαν.
Ο Γιάννης Καραμφίλης στον ρόλο του Σαμουήλ δίνει μια ζωηρή ένταση στην ερμηνεία του. Η ψυχοφθόρα ταλαιπωρία του και ο θυμός του για την αναίδεια, το θράσος της έρευνας, δίνουν τη θέση τους σε έναν πιο προσωπικό πόνο και αγωνία. Οπότε, παρασταίνει πειστικά τον άνθρωπο που έχει σπάσει από τα γεγονότα και προσπαθεί να ανακτήσει την ενέργεια και ζωτικότητά του, έστω με αυταπάτες. Άλλωστε, όλοι, εκτός από τον αγρότη Σαμουήλ, αμφιβάλλουν για την ύπαρξη των αλεπούδων, οι οποίες τού φαίνονται σαν μια εύχρηστη δικαιολογία της κυβέρνησης να ελέγχει τους πολίτες και να δραπετεύει από τις δικές της ελλείψεις. Αλλά ο Σαμουήλ, απελπισμένος για το ανέφικτο να κατηγορήσει κάποιον, κυνηγάει τη θλίψη του μ’ ένα όπλο.
Δεσπόζει στη σκηνή η εξαιρετική δουλειά της Λίλας Βλαχοπούλου, ως γειτόνισσας Σάρα, της οποίας οι πράξεις και η συμπεριφορά της πλάθουν ένα μεγάλο κομμάτι του φόβου και της καχυποψίας αυτού του κόσμου.
Ο Νικόλας Μαραγκόπουλος, ο ερευνητής Ουίλιαμ, καταθέτει μια σπουδαία ερμηνεία. Οργώνει κυριολεκτικά τη σκηνή, ελίσσεται με έξοχη υποκριτική δεινότητα ανάμεσα στον κυνικό, αδίστακτο εντεταλμένο ερευνητή , στον θρησκόληπτο χριστιανό που αυτοτιμωρείται, δίχως έλεος, όταν χάνει τον στόχο του και σ΄ ένα σεξουαλικά πεινασμένο αγρίμι.
Ο Ουίλιάμ του απεικονίζει συγκλονιστικά έναν απαίσιο και ψυχρό νεαρό άνδρα, ένα πλήρες προϊόν του ολοκληρωτικού κράτους, το οποίο υπηρετεί. Ενδύεται τον ρόλο τόσο πειστικά, ώστε ο θεατής κρέμεται από την όψη του. Επίτευγμα από τον εξαιρετικό ηθοποιό.
Η Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου είναι η Ιουδήθ , το δεύτερο κομμάτι της τετράδας ηρώων. Ξεπερνά τα κλισέ και κάνει το μέγιστο, ώστε να δείχνει αληθινή στη συγκίνησή της. Είναι μια γυναίκα εμφανώς υποστηρικτική σύζυγος, πιο ορθολογική και αποφασισμένη να κρατήσει τη φάρμα, αλλά ταυτόχρονα είναι κι ένα πεινασμένο θηλυκό, απότιστο κ αδικημένο.
Ένα εξαιρετικό κουαρτέτο ηθοποιών του Κ.Θ.Β.Ε. και μια μοντέρνα σκηνοθεσία οδηγούν τον θεατή σ’ ένα ταξίδι φαντασίας, αλληγορίας, υπαινιγμών, που δίνουν λυσάρι ανάγνωσης, ερμηνείας των επιπέδων που κρύβουν οι λέξεις.
Αυτή η παράσταση είναι μια ανατριχιαστική υπενθύμιση του τι μπορεί να κάνει ο θρησκευτικός ή πολιτικός φονταμενταλισμός σε μια κοινωνία υπό χειραγώγηση, κατήχηση και τυφλή πίστη στις δεισιδαιμονίες. Ταυτόχρονα, είναι και μια καταγγελία ενάντια στους οπαδούς μεθόδων, όπως αυτές των ναζιστικών και σταλινικών στρατοπέδων.
Επίλογος
Το ότι ζούμε σε καιρούς κατά τους οποίους συντελούνται φρικτά πράγματα από εξουσίες που αντιγράφουν τους ιστορικούς ολοκληρωτισμούς, αυτό νομίζω θα έπρεπε να ήταν λόγος αφύπνισης και μαζί ευκαιρία να ξανασυζητήσουμε σοβαρά με τους νεότερους για τον ανθρώπινο και ηθικό ζόφο αυτής της «αντι-Δύσης», που παρουσιάζεται ενίοτε ως κατ’ επίφαση εκδίκηση και απάντηση στα δεινά και στα ανομήματα της Δύσης.
Αυτή τη συζήτηση δεν την ακούμε, δεν τη βλέπουμε. Πιθανώς, να γίνεται σποραδικά σε μικρούς κύκλους. Οι ολοκληρωτισμοί, πολιτικοί και «θρησκευτικοί», παραδοσιακοί ή μετασκευασμένοι, δεν κινητοποιούν τα δημόσια συναισθήματα και, ιδίως, την ευαισθησία μεγάλου μέρους της διανόησης και των καλλιτεχνών. Τουλάχιστον, όχι στη δική μας χώρα.
Να, όμως, που φορείς πολιτισμού, όπως το Κ.Θ.Β.Ε. μάς δίνουν τροφή για σκέψη με παραστάσεις, όπως «Οι αλεπούδες» της Ντων Κινγκ.
*Κατάλληλο για άτομα άνω των 16 ετών
Συντελεστές Παράστασης
Μετάφραση: Γιώργος Χατζηνικολάου
Σκηνοθεσία-Δραματουργική Επεξεργασία: Χριστίνα Χατζηβασιλείου
Σκηνικά-Κοστούμια-Video: Ελένη Στρούλια
Μουσική: Μπάμπης Παπαδόπουλος
Φωτισμοί: ΕλίζαΑλεξανδροπούλου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Κική Καραϊσκου, Βοηθός Σκηνογράφου: Τατιάνα Νικολαΐδου, Οργάνωση παραγωγής: Φιλοθέη Ελευθεριάδου
Ηθοποιοί (σειρά εμφάνισης)
ΣΑΜΟΥΗΛ: Γιάννης Καραμφίλης
ΙΟΥΔΗΘ: Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου
ΟΥΙΛΙΑΜ: Νικόλας Μαραγκόπουλος
ΣΑΡΑ: Λίλα Βλαχοπούλου
«Αλεπούδες» της Ντων Κινγκ στο Μικρό Θέατρο Μονής Λαζαριστών | Κριτική Παύλος Λεμοντζής
Διαβάστε επίσης:
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
