Αναζητώντας εξωγήινους στον πλανήτη Άρη (ΒΙΝΤΕΟ)

Το μεγαλύτερο και πιο προηγμένο όχημα που έχει στείλει ποτέ η NASA σε άλλο κόσμο προσεδαφίστηκε επιτυχώς στον Άρη την Πέμπτη (18/02) μετά από ταξίδι 203 ημερών και 472 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Η επιβεβαίωση της ασφαλούς προσεδάφισής του προκάλεσε πανηγυρισμούς στη NASA και την επιστημονική κοινότητα εν γένει, και το Perseverance πρόκειται να αρχίσει σύντομα την ιστορική του αποστολή.

Το Perseverance έχει μέγεθος περίπου ενός αυτοκινήτου και βάρος 1.026 κιλών. Πρόκειται για έναν ρομποτικό γεωλόγο και αστροβιολόγο, και θα περάσει μερικές εβδομάδες δοκιμών πριν αρχίσει τη διετή εξερεύνηση του Κρατήρα Τζέζερο. Αν και θα εξετάσει τον βράχο και τα ιζήματα της αρχαίας κοίτης λίμνης και του δέλτα ποταμού για να αποκτήσει στοιχεία για τη γεωλογία και το αρχαίο κλίμα της περιοχής, θεμελιώδες μέρος της αποστολής του είναι αστροβιολογικού χαρακτήρα, περιλαμβάνοντας την αναζήτηση ιχνών αρχαίας μικροβιακής ζωής. Σε αυτό το πλαίσιο, το πρόγραμμα Mars Sample Return, που σχεδιάζεται από τη NASA και την ESA (ΕΟΔ) θα επιτρέψει σε επιστήμονες στη Γη να μελετήσουν δείγματα που θα συλλεγούν από το Perseverance, με σκοπό τον εντοπισμό πιθανών ιχνών ζωής, χρησιμοποιώντας όργανα που είναι πολύ μεγάλα και πολύπλοκα για να αποσταλούν στον Κόκκινο Πλανήτη.

Το “Perseverance” θα κατέβει μέσα στον μεγάλο κρατήρα Jezero, που κάποτε ήταν αρχαία λίμνη και δέλτα ποταμού και όπου θεωρείται πιθανότερο να υπήρχαν μορφές ζωής πριν δισεκατομμύρια χρόνια, όταν ο ‘Αρης ήταν πιο θερμός, υγρός και πιθανώς φιλόξενος για ζωή.

Μεταξύ άλλων, το ρόβερ διαθέτει μια πειραματική συσκευή που θα μετατρέπει το διοξείδιο της αρειανής ατμόσφαιρας σε καθαρό οξυγόνο, καθώς επίσης ένα μίνι μετεωρολογικό σταθμό, 19 κάμερες και δύο μικρόφωνα που θα καταγράψουν τους πρώτους αρειανούς ήχους.

Every picture tells a story. This one captures me in midair, floating over Mars while hanging from my parachute during the final #CountdownToMars.

Latest update and images: https://t.co/fnnEOOMWsV pic.twitter.com/39aGp963a3

— NASA’s Perseverance Mars Rover (@NASAPersevere) February 19, 2021

Επίσης το ρόβερ θα απελευθερώσει το “Ingenuity”, ένα μικρό ρομποτικό ελικόπτερο βάρους 1,8 κιλών, το πρώτο στην ιστορία που θα πετάξει σε έναν άλλο κόσμο.

Με πλάτος περίπου 45 χλμ, ο Κρατήρας Τζέζερο βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της Isidis Planitia, μιας γιγαντιαίας λεκάνης βόρεια του ισημερινού του Άρη. Επιστήμονες έχουν διαπιστώσει πως πριν από 3,5 δισ. χρόνια ο κρατήρας είχε το δικό του δέλτα ποταμού και ήταν γεμάτος νερό.

Το όχημα θα προβεί σε κατηγοριοποιήσεις ως προς τη γεωλογία και το αρχαίο κλίμα του πλανήτη και θα συλλέξει και αποθηκεύσει αρειανούς βράχους και ρεγόλιθο, ανοίγοντας τον δρόμο για επανδρωμένη εξερεύνηση του Άρη. Επακόλουθες αποστολές, σε συνεργασία με την ESA, θα στείλουν διαστημόπλοια στον Άρη για να περισυλλεγούν τα δείγματα που έχει συγκεντρώσει το Perserverance, ώστε να μεταφερθούν πίσω στη Γη για περαιτέρω μελέτη.

«Όπως είχε πει ο Καρκ Σέιγκαν, αν δούμε έναν σκαντζόχοιρο να κοιτά στην κάμερα, θα ξέρουμε ότι υπάρχει σύγχρονη και σίγουρα αρχαία ζωή στον Άρη, αλλά με βάση τις προηγούμενες εμπειρίες μας, κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ απίθανο» είπε ο Γκέντρι Λη, επικεφαλής μηχανικός του Planetary Science Directorate στο JPL της NASA.

Ίχνη εξωγήινης ζωής

Οι επιστήμονες της αποστολής θεωρούν ότι ο Κρατήρας Τζέζερο, όπου προσεδαφίστηκε το Perseverance, θα μπορούσε να φιλοξενεί ίχνη εξωγήινης ζωής. Γνωρίζουν πως πριν από 3,5 δισ. χρόνια εκεί βρισκόταν μια μεγάλη λίμνη, με δέλτα ποταμού, και θεωρούν πως, αν και το νερό έχει εξαφανιστεί εδώ και πολύ καιρό, κάπου μέσα στον κρατήρα ή στο χείλος του ίσως περιμένουν «biosignatures» (βιο-υπογραφές- στοιχεία πως κάποτε εκεί υπήρξε ζωή).

«Πιστεύουμε ότι τα καλύτερα σημεία για την αναζήτηση βιουπογραφών θα ήταν στον πυθμένα ή σε ιζήματα της ακτογραμμής, που θα περιελάμβαναν ανθρακικά ορυκτά, τα οποία είναι ιδιαίτερα καλά στη διατήρηση συγκεκριμένων ειδών απολιθωμένης ζωής στη Γη» είπε ο Κεν Γουίλιφορντ, αναπληρωτής project scientist της αποστολής στο JPL. «Μα όσο αναζητούμε ίχνη αρχαίων μικροβίων σε έναν αρχαίο ξένο κόσμο, είναι σημαντικό να διατηρούμε ανοιχτό μυαλό».

Το «κυνήγι» των βιοϋπογραφών θα περιλαμβάνει τις κάμερες του οχήματος, ειδικά τη Mastcam-Z, στο «κατάρτι» του, που μπορεί να εστιάσει για την εξέταση επιστημονικά ενδιαφερόντων στόχων. Η επιστημονική ομάδα της αποστολής μπορεί να βάλει επίσης το όργανο SuperCam, επίσης στο κατάρτι, να χτυπήσει με λέιζερ έναν στόχο, δημιουργώντας ένα μικρό νέφος πλάσματος που μπορεί να αναλυθεί για να εξακριβωθεί η χημική σύνθεσή του. Αν τα δεδομένα αυτά είναι αρκετά ενδιαφέροντα, τότε το ρόβερ μπορεί να κοιτάξει από πιο κοντά με τον ρομποτικό του βραχίονα.

Για αυτό το Perseverance θα βασιστεί σε όργανα στον πυργίσκο στην άκρη του βραχίονα. Το PIXL (Planetary Instrument for X-ray Lithochemistry) έχει μια μικρή μα ισχυρή συσκευή ακτίνων Χ για την αναζήτηση πιθανών χημικών ιχνών αρχαίας ζωής. Το SHERLOC (Scanning Habitable Environments with Raman & Luminescence for Organics & Chemicals) έχει το δικό του λέιζερ και μπορεί να εντοπίζει συγκεντρώσεις οργανικών μορίων και ορυκτά που μπορεί να έχουν σχηματιστεί σε υδάτινα περιβάλλοντα. Μαζί τα δύο αυτά όργανα θα παρέχουν χάρτες υψηλής ανάλυσης με στοιχεία, ορυκτά και μόρια σε αρειανούς βράχους και ιζήματα, επιτρέποντας σε αστροβιολόγους να αξιολογήσουν τη σύνθεσή τους και να διακρίνουν τους πιο ενδιαφέροντες πυρήνες για συλλογή.

Οι επιστήμονες ελπίζουν επίσης να βρουν χαρακτηριστικά στην επιφάνεια που δεν θα μπορούσαν να αποδίδονται σε κάτι άλλο από αρχαία μικροβιακή ζωή. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι στρωματόλιθος: Στη Γη οι στρωματόλιθοι είναι βραχώδεις σωροί/ υψώματα που είχαν σχηματιστεί από μικροβιακή ζωή σε αρχαίες ακτές και σε άλλα περιβάλλοντα με άφθονη ενέργεια για μεταβολισμό και νερό. Κάτι τέτοιο θα ήταν δύσκολο να αποδοθεί σε γεωλογικές διαδικασίες.

Όσον αφορά στο σύστημα λήψης δειγμάτων που διαθέτει το Perseverance, είναι ένας από τους πιο πολύπλοκους μηχανισμούς που έχουν αποσταλεί ποτέ στο διάστημα. Με αυτό το όχημα θα συλλέξει τα πιο ενδιαφέροντα δείγματα, θα τα βάλει σε σωλήνες και αργότερα θα τα εναποθέσει για να περισυλλεγούν από μελλοντικές αποστολές και να σταλούν πίσω στη Γη για ανάλυση.

«Έχουμε ισχυρά στοιχεία πως ο Κρατήρας Τζέζερο κάποτε είχε τα συστατικά της ζωής. Ακόμα και αν καταλήξουμε μετά την ανάλυση των δειγμάτων που θα επιστραφούν πως η λίμνη ήταν ακατοίκητη, θα έχουμε μάθει κάτι σημαντικό για το πού φτάνει η ζωή στο σύμπαν» είπε ο Γουΐλιφορντ. «Είτε ο Άρης ήταν κάποτε ζωντανός πλανήτης είτε όχι, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε πώς μπορούν να σχηματιστούν και να εξελιχθούν βραχώδεις πλανήτες σαν τον δικό μας. Γιατί ο δικός μας πλανήτης παρέμεινε φιλόξενος, ενώ ο Άρης γινόταν μια αφιλόξενη έρημος;».