Κάθε χρόνο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης σε θαρραλέα άτομα ή οργανισμούς που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις δημοκρατικές αξίες.
Ποιος είναι ο άντρας πίσω από το βραβείο; Από την ανάπτυξη της βόμβας υδρογόνου μέχρι την υπεράσπιση των πολιτικών κρατουμένων. Λοιπόν, αυτός είναι ο Αντρέι Ζαχάρωφ…
Ο Αντρέι Ζαχάρωφ (21 Μαΐου 1921 – 14 Δεκεμβρίου 1989) ήταν Ρώσος πυρηνικός φυσικός και ένας από τους επιστήμονες που δημιούργησαν την πρώτη σοβιετική βόμβα υδρογόνου.
Αργότερα έγινε αντιφρονών και ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τιμήθηκε το 1975 με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.
Ο Αντρέι Ζαχάρωφ γεννιέται στη Μόσχα στις 21 Μαΐου 1921. Μεγαλώνει σε οικογένεια επιστημόνων και σπουδάζει φυσική στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της σοβιετικής πρωτεύουσας. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το κέντρο ερευνών στο οποίο εργάζεται ασχολείται με την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων.
«Πατέρας της σοβιετικής βόμβας υδρογόνου»
Ο Ζαχάρωφ παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της πρώτης βόμβας υδρογόνου της Σοβιετικής Ένωσης, της οποίας η δοκιμή γίνεται τον Αύγουστο του 1953. Συνιστά πρότυπο Σοβιετικού πολίτη. Τιμάται με το βραβείο Λένιν το 1950 και γίνεται το νεότερο μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ.
Θεωρείται ο «πατέρας της σοβιετικής βόμβας υδρογόνου». Περιβάλλεται με εκτίμηση από το κομμουνιστικό καθεστώς για τη συμβολή του στο πυρηνικό πρόγραμμα της Σοβιετικής Ένωσης.
Ωστόσο, ο Ζαχάρωφ ανησυχεί όλο και περισσότερο για τον αυξανόμενο αριθμό πυρηνικών δοκιμών. Οι αναζητήσεις του σταδιακά κατασταλάζουν σε πολιτική διαφωνία. Αρχικά επικρίνει την κούρσα των πυρηνικών εξοπλισμών. Σύντομα αφοσιώνεται πλήρως στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας και γίνεται ένας από τους σημαντικότερους αντιφρονούντες διανοούμενους στη Σοβιετική Ένωση.
Το 1968 δημοσιεύει κρυφά ένα δοκίμιό του με τίτλο «Σκέψεις για την πρόοδο, την ειρηνική συνύπαρξη και την ελευθερία του πνεύματος». Εκεί τάσσεται υπέρ της εμβάθυνσης μιας στρατηγικής ειρηνικής συνύπαρξης μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης.
Ο Ζαχάρωφ υπερασπίζεται δημόσια τους πολιτικούς κρατούμενους και συμμετέχει το 1970 στη δημιουργία της επιτροπής για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την υπεράσπιση των θυμάτων πολιτικών δικών. Λόγω των απόψεων που εκφράζει, το σοβιετικό καθεστώς τού επιβάλει ολοένα και αυστηρότερα μέτρα, ενώ πέφτει θύμα σφοδρών επιθέσεων από τον Τύπο.
Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης
Ο Ζαχάρωφ τιμάται με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1975, αλλά του απαγορεύεται να εγκαταλείψει τη Σοβιετική Ένωση. Το βραβείο παραλαμβάνει αντ’ αυτού στο Όσλο η σύζυγός του, Γελένα Μπόνερ.
Το 1980 αφαιρούνται από τον Ζαχάρωφ όλοι οι τιμητικοί τίτλοι και τίθεται σε κατ’ οίκον περιορισμό έως το 1986. Με τη χαλάρωση της κυβερνητικής πολιτικής που φέρνει η γκλάσνοστ, εκλέγεται στο προεδρείο της Ακαδημίας Επιστημών και στο κοινοβούλιο της Σοβιετικής Ένωσης. Πεθαίνει την ίδια χρονιά στη Μόσχα στις 14 Δεκεμβρίου 1989, στα 68 του χρόνια.
Το βραβείο Ζαχάρωφ
Το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης απονέμεται σε ετήσια βάση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το βραβείο θεσπίστηκε το 1988 προς τιμήν των ατόμων και οργανώσεων που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες.
Το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης απονεμήθηκε για πρώτη φορά το 1988 στον Nelson Mandela και τον Anatoli Marchenko και αποτελεί την υπέρτατη αναγνώριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για δράσεις στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Τιμά άτομα, ομάδες και οργανώσεις που έχουν συμβάλει με ξεχωριστό τρόπο στην προστασία της ελευθερίας της σκέψης.
Μέσω του βραβείου και του συναφούς δικτύου, η ΕΕ στηρίζει τους βραβευθέντες προκειμένου να τους ενισχύσει και να τους ενδυναμώσει, ώστε να συνεχίσουν τους αγώνες τους.
Το βραβείο έχει μέχρι στιγμής απονεμηθεί σε αντιφρονούντες, πολιτικούς ηγέτες, δημοσιογράφους, δικηγόρους, ακτιβιστές από την κοινωνία των πολιτών, συγγραφείς, μητέρες, συζύγους, ηγέτες μειονοτήτων, μια αντιτρομοκρατική ομάδα, ακτιβιστές για την ειρήνη, έναν ακτιβιστή για τον αγώνα κατά των βασανιστηρίων, έναν γελοιογράφο, επί μακρόν φυλακισμένους αντιρρησίες συνείδησης, έναν κινηματογραφιστή, στον ΟΗΕ ως φορέα, ακόμα και σε ένα παιδί που πραγματοποίησε εκστρατεία για το δικαίωμα στην εκπαίδευση.
Το βραβείο προωθεί ιδίως την ελευθερία της έκφρασης, την προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, την ανάπτυξη της δημοκρατίας και την εφαρμογή του κράτους δικαίου. Αρκετοί βραβευθέντες, μεταξύ των οποίων οι Nelson Mandela, Malala Yousafzai, Denis Mukwege και Nadia Murad, βραβεύτηκαν στη συνέχεια με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει το Βραβείο Ζαχάρωφ με χρηματικό έπαθλο 50.000 ευρώ σε πανηγυρική συνεδρίαση στο Στρασβούργο προς τα τέλη κάθε έτους. Κάθε πολιτική ομάδα του Κοινοβουλίου καθώς και οι επιμέρους βουλευτές μπορούν να προτείνουν υποψηφίους (για κάθε υποψήφιο απαιτείται η στήριξη τουλάχιστον 40 βουλευτών). Οι υποψήφιοι παρουσιάζονται σε κοινή συνεδρίαση των επιτροπών Εξωτερικών Υποθέσεων και Ανάπτυξης και της υποεπιτροπής Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, των οποίων τα μέλη σε πλήρη σύνθεση ψηφίζουν τους τρεις επικρατέστερους υποψηφίους.
Ο τελικός νικητής (ή νικητές) του Βραβείου Ζαχάρωφ επιλέγεται από τη διάσκεψη των Προέδρων, ένα σώμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επικεφαλής του οποίου είναι ο πρόεδρος και περιλαμβάνει τους προέδρους όλων των πολιτικών ομάδων που αντιπροσωπεύονται στο Κοινοβούλιο, έτσι ώστε η επιλογή του βραβευόμενου να είναι πραγματικά ευρωπαϊκή.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: «Πρώτα η εκπαίδευση — η αλήθεια για την έμφυλη βία»
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
