Απόστολος Βέττας (Καθηγητής Σκηνογραφίας)

«Και σ’ αγαπώ παράφορα… Ν. Εγγονόπουλος «Επιστολές από τους Φιλίππους και την Καβάλα» Είναι μια παράσταση από τους φοιτητές της κατεύθυνσης σκηνογραφίας του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. σε συνεργασία με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών στο Φεστιβάλ Φιλίππων Καβάλας.  Για πρώτη φορά παρουσιάζεται ενώπιον θεατών ως φοιτητική εργασία, μέρος της διαδικασίας πραγματοποίησης ενός σκηνικού, ζωγραφική εκτέλεση, κατασκευή φροντιστηριακών αντικειμένων κλπ.
Ο Καθηγητής Σκηνογραφίας Απόστολος Βέττας, ο οποίος είναι και Πρόεδρος του Τμήματος Θεάτρου, Α.Π.Θ. μιλά στην Αναστασία Γρηγοριάδου και το περιοδικό CITY για αυτήν την πρωτότυπη παραγωγή του τμήματος, των συνεργατών και των φοιτητών του.

Πώς ξεκίνησε αυτή η παραγωγή;
Είχα βρεθεί με τον Θοδωρή Γκόνη στο θέατρο της Μαρώνειας, πριν ένα χρόνο. Μου πρότεινε μήπως μπορούμε να κάνουμε κάτι σαν Τμήμα Θεάτρου σαν Εργαστήρια Σκηνογραφίας. Εκεί επάνω μου λέει έχω κάποιες ιδέες που θα μπορούσαμε να τις αναπτύξουμε. Και μου είπε πώς θα του άρεσε πάρα πολύ να εκμεταλλευτώ τις ερωτικές επιστολές του Εγγονόπουλου τις οποίες έγραφε το 1964 και τις έστελνε στη γυναίκα του Λένα, όταν ο ίδιος βρισκόταν στους Φιλίππους φτιάχνοντας το σκηνικό του Ιππόλυτου για το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Τώρα εγώ επειδή αυτά τα πράγματα τα έχω ζήσει και δεν τα έχω ζήσει. Έχω ζήσει το να δουλεύεις στους Φιλίππους, είναι κάτι ανάλογο με την Επίδαυρο αλλά πιο σκληρό.

Γιατί είναι πιο σκληρό;
Γενικά το κλίμα στους Φιλίππους και δεν εννοώ μόνο τις κλιματολογικές συνθήκες είναι πιο δύσκολο. Στην Επίδαυρο έχεις μια ανταμοιβή από δέκα χιλιάδες μεριές. Έχει μια αύρα. Ακόμα κι όταν έχεις καύσωνα, ή ακόμα και το ότι συνέχεια περιφέρονται άνθρωποι σου λέει κάτι. Στους Φιλίππους αυτά είναι μειωμένα. Δεν έχει και το πράσινο της Επιδαύρου που σε ξεκουράζει, έχει αντίθετα έναν κατακόρυφο ήλιο που σε διαλύει. Έχει όμως το ίδιο ενδιαφέρον. Οπότε με το μου το λέει ο Θοδωρής, επειδή έχω μια σειρά μαθημάτων που εποπτεύω και καταλήγουν στο θερινό εξάμηνο σε εφαρμογή σκηνικού ένα προς ένα, επεξεργάστηκα την ιδέα να βρεθεί ένα θέμα που να αναφέρεται σαφώς στη ζωγραφική του Εγγονόπουλου, κι επειδή έχω το μάθημα ζωγραφική εκτέλεση σκηνικού, κι εδώ υπάρχει μια σατανική σύμπτωση, ο άνθρωπος που το διδάσκει είναι ένας παλιός ζωγράφος-σκηνογράφος της Θεσσαλονίκης, ο Κώστας Δημητριάδης, ο οποίος είναι το αντίστοιχο του Βακιρτζή στην Αθήνα, και διδάσκει ζωγραφική εκτέλεση. Και ο οποίος το 1964 ήταν ο διευθυντής των τεχνικών του Κρατικού Θεάτρου (Κ.Θ.Β.Ε.), οπότε έχει  ζήσει αυτά τα πράγματα. Έχει ζήσει τον Εγγονόπουλο, είναι κι ο ίδιος σκηνογράφος. Κάνω κάτι διπλό. Από τη μια είναι η ιδέα του Γκόνη, από την άλλη ένα αφιέρωμα στον Εγγονόπουλο αλλά και στον Κώστα Δημητριάδη. Οπότε τα δώδεκα παιδιά που θα ζωγραφίζουν το σκηνικό, ένα τοπίο του Εγγονόπουλου, στο δάπεδο της σκηνής, στην ορχήστρα, ο Κώστας Δημητριάδης, τα παιδιά που θα διαβάζουν τα γράμματα είναι αυτό που υλοποιεί την ιδέα.

Πώς θα είναι αυτή η ζωντανή παράσταση;
Οι θεατές θα βλέπουν ένα ζωντανό μάθημα, τους φοιτητές που αρχίζουν και ζωγραφίζουν ένα μεγάλο πανί, στην ορχήστρα κι όπως ζωγραφίζουν, τα ίδια παιδιά διαβάζουν κατά στιγμές τις επιστολές αυτές. Το μάθημά τους είναι ζωγραφική και ειδικές κατασκευές γιατί ταυτόχρονα φτιάχνουν και κάποιες κούκλες που όλες έχουν αναφορά στην αισθητική του Εγγονόπουλου. Όταν τελειώνει αυτή η παράσταση τελειώνει και το μάθημα το οποίο είναι και οι εξετάσεις τους. Και προσκομίζουν μια σειρά στοιχεία, δυο-τρία στοιχεία σκηνικού, αυτό το φόντο που είναι στρωμένο κάτω και κάποιες κούκλες που αναφέρονται στη ζωγραφική και την αισθητική του Εγγονόπουλου.  Μεταφέρω στην πραγματικότητα την κρυφή μυσταγωγία των εργαστηρίων  όπου οι ζωγράφοι, κάθε προέλευσης και  κάθε επιπέδου, κάνουν μια δουλειά η οποία όταν έρχεται πάνω στη σκηνή αποκτά άλλη σημασία. Και αυτοί οι ζωγράφοι δεν είναι παρά οι φοιτητές μας οι οποίοι στην πραγματικότητα μαθαίνουν πώς ζωγραφίζεται ένα σκηνικό.

Θα είναι από τις λίγες φορές που οι θεατές θα δούμε μια διαδικασία της οποίας συνήθως βλέπουμε μόνο το αποτέλεσμα;
Ακριβώς αυτό θέλω να πω. Είναι ένα παιχνίδι και για αυτό είμαι λίγο αγχωμένος, το δοκιμάζω για πρώτη φορά. Σε πραγματικό θέατρο, σε πραγματικούς χρόνους κι αυτό είναι το «χειρότερο», μέσα σε μία ώρα κι ένα τέταρτο, αυτό το πράγμα πρέπει να ολοκληρωθεί, δεν μπορεί να μην ολοκληρωθεί γιατί τότε χάνεται το στοίχημα.
Το στοίχημα μου εδώ είναι πώς αυτό το πράγμα θα γίνει παράσταση με το ρίσκο της αποτυχίας, μπορεί να πιάσει μια βροχή, ας πούμε, ή ενός παιδιού μπορεί να του χυθεί ο κουβάς με το χρώμα ή επειδή το χρώμα να μη στεγνώνει να μην μπορεί να ζωγραφίσει. Όλα αυτά είναι ρίσκα.

Και επιπλέον το ταυτόχρονο της επιτόπιας δημιουργίας με αυτά τα χαρακτηριστικά και της θέασης της δημιουργίας είναι πλέον μια εγκατάσταση;
Μπράβο. Όταν μου είπε ο Θοδωρής αυτό το θέμα, δεν θα μπορούσε να γίνει στο Κρατικό, στο Εθνικό, ούτε με τις σχολές που έχουν. Τα παιδιά τους είναι ηθοποιοί. Σε μας το ίδιο παιδί που θα το δεις να είναι ηθοποιός ξέρει και να φωτίζει, ξέρει και να καρφώνει. Τα παιδιά στο τμήμα έχουν μεικτή παιδεία, εκτός από τα θεατρολογική παιδεία, τις θεατρολογικές αναφορές ταυτόχρονα μαθαίνουν και την εφαρμογή, πώς στήνεται δηλαδή μια παράσταση, πώς φωτίζεται, πώς μπαίνει ο ήχος, πώς κατασκευάζεις ένα τελάρο, σπετσατα τα λέμε εμείς, πώς χρωματίζεις αλλά και πώς παίζεις ο ίδιος. Τα παιδιά αυτά θα προσδιορίσουν το τι θα κάνουν στο θέατρο, στο τέλος.

Αυτή είναι μια ιδιαιτερότητα της σχολής του τμήματος θεάτρου;
Αυτή είναι και ο κόσμος δεν την έχει καταλάβει. Οι Αθηναίοι που έχουν αρχίσει τώρα τελευταία να το ψιλοκαταλαβαίνουνε ενοχλούνται πάρα πολύ διότι υπάρχει ένας κρυφός ανταγωνισμός σε αυτά τα πράγματα, το λέω και το εννοώ.

Ο Εγγονόπουλος και το έργο του τι χαρακτηριστικά δίνει σε αυτήν την παραγωγή σας;
Ο Εγγονόπουλος ήταν κολορίστας, δούλευε το χρώμα. Μπορώ να πω ότι οι σκηνογραφίες στον Εγγονόπουλο ήταν ένα είδος πάρεργου, αυτό βγαίνει εξάλλου και από τις επιστολές του και αρέσει γιατί αποστασιοποιείται και ο μύθος του σκηνογράφου, της μαγείας του θεάτρου, λέει πολλά πράγματα ενδιαφέροντα για τη Θεσσαλονίκη, την Καβάλα, τους πνευματικούς ανθρώπους στις δυο πόλεις. Λοιπόν ο Εγγονόπουλος μπαίνει σε αυτό το παιχνίδι αποστασιοποιημένα, κάνει αυτή τη δουλειά για να βγάλει χρήματα, αλλά δεν παύει να είναι αυτός που είναι. Έτσι αυτός ο κρυφός σουρεαλισμός του πάντα περνάει στην σκηνογραφία, κυρίως ως προς τα χρώματα. Για αυτό ενθουσιάστηκα όταν άκουσα την ιδέα του Θοδωρή για τον Εγγονόπουλο, είδα ότι μπορεί να πάει στο μάθημα ζωγραφική εκτέλεση, στο μάθημα γλυπτική επεξεργασία, το πολυδιάστατο έργο του Εγγονόπουλο μας έδινε πολλές δυνατότητες.

Οι επιστολές του;
Έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Τις ήξερα όπως ήξερα και τη σχέση με τη γυναίκα του. Η Λένα είναι μια πάρα πολύ ωραία γυναίκα που ερωτεύτηκε παράφορα ο Εγγονόπουλος. Επειδή λοιπόν εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν …κινητά, καθόταν κι έγραφε επιστολές να ξεθυμάνει. Με θέματα καθημερινά, μιλάει για την Καβάλα με έναν τρυφερό τρόπο αλλά και με σκληρό, επειδή δεν αντέχει, για την Θεσσαλονίκη, το Κρατικό, κανει αναφορές για την αρχιτεκτονική του ’60, της Αθήνας, φτάνει να μιλήσει ακόμα για τον Νταλί, έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Είναι ποιητής, είναι ζωγράφος, καλλιτέχνης που βλέπει τα πράγματα με σύνθετο μάτι. Όλα αυτά η δεκαετία του εξήντα δεν τα δέχεται και με καλό μάτι, θέλει το καθετί να είναι κρυστάλλινο και στη θέση του. Τα γράφει κι αυτά στις επιστολές του.

Οι φοιτητές σας πώς μπήκαν σε αυτό το παιχνίδι;
Από την αρχή της χρονιάς ξεκίνησαν τα μαθήματα, τι είναι ο Εγγονόπουλος, πώς είναι φιλολογικά ενταγμένος, ζωγραφικά, τα παιδιά ξέρουν ποιος είναι. Στο χειμερινό εξάμηνο όπως κάθε φορά κάνουμε την ανάλυση, συγκεντρώνουμ