Δήμητρα Παπαναστασοπούλου - Έλληνες συγγραφείς προτείνουν αγαπημένα βιβλία

Η επιλογή μόνον πέντε βιβλίων ελληνικής λογοτεχνίας που καλύπτουν ένα σημαντικότατο κομμάτι της, με τη «γενιά του 30» να κρατά τα σκήπτρα, στάθηκε μια δύσκολη άσκηση. Κοιτώντας την βιβλιοθήκη μου, τα βιβλία χόρευαν, όλα ζητούσαν την προσοχή μου- αδύνατη η επιλογή. Απομακρύνθηκα και έκλεισα τα μάτια, κρατώντας το μικρό σημειωματάριο και το στυλό. Ποιά ήταν τα βιβλία, ποιοι οι συγγραφείς που μίλησαν βαθιά στην ψυχή μου, ποια με οδήγησαν σε νέα πνευματικά μονοπάτια και άσκησαν την αναγνωστική μου προτίμηση; Ποιανών τα έργα διάβασα με ανεξέλεγκτη πείνα, ως την τελευταία τους λέξη, περιμένοντας με λαχτάρα την κυκλοφορία του επόμενου βιβλίου τους;
 

Έγραψα τα πρώτα ονόματα που έκοψαν το νήμα, και αυτούς θα σας παρουσιάσω, χωρίς να σημαίνει ότι οι υπόλοιποι που δεν θα αναφερθούν είναι λιγότερο σπουδαίοι- για μένα και την ελληνική λογοτεχνία.
 

Ξεκινώ με τον Οδυσσέα Ελύτη και το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ, ένα ποιητικό έπος που διαβάστηκε, τραγουδήθηκε, δοξάσθηκε και οδήγησε τον υπερρεαλιστή ποιητή του Αιγαίου στο βραβείο Νόμπελ. Δεν πρόκειται για ένα απλό ποίημα, αλλά για μια σύνθεση εβδομήντα πέντε περίπου σελίδων, χωρισμένη σε τρία τμήματα: Γέννεσις, Πάθη, Δοξαστικόν, και σε κάθε ένα υπάρχει μια ποικιλία ύμνων, ψαλμών, πεζών αναγνωσμάτων και ασμάτων. Πρόκειται για ένα τεράστιο έργο ζωής γεμάτο Ελλάδα, πέτρα και ήλιο, γεμάτο ηρωισμό και θάνατο, έξω από κανόνες, ικανό να αγγίζει και τον πλέον αδαή κατευθείαν στην ψυχή, να την ελευθερώνει και να υψώνει το ηθικό ανάστημα του αναγνώστη στα ανώτατα επίπεδα της ανθρώπινης ύπαρξης.
 

Συνεχίζω με το δίτομο έργο ΔΟΚΙΜΕΣ του Γιώργου Σεφέρη. Θαύμαζα πάντα τη χρήση της γλώσσας μας από αυτόν τον πολυπράγμωνα, τον πρώτο που έφερε στην πατρίδα μας το βραβείο Νόμπελ της Λογοτεχνίας, πάντα ανέτρεχα στις σελίδες αυτού του έργου για να χορτάσω με ήχους ελληνικούς. Οι δύο αυτοί τόμοι περιέχουν δοκίμια που πραγματεύονται ζητήματα ποιητικής, όχι μόνον ελληνικής λογοτεχνίας, αλλά και ευρωπαϊκής, σκέψεις του ποιητή πάνω σε πολλά και διάφορα θέματα, συγκροτώντας ένα άκρως γοητευτικό σύνολο.

Ο Νίκος Καζαντζάκης με όλο του το έργο πρωταγωνιστεί και συναρπάζει με το εύρος της γνώσης και της γλώσσας που πλάθει μοναδικά. Ξεχωρίζω την ΑΣΚΗΤΙΚΗ, ένα μικρό, αλλά τεράστιο απαύγασμα της σκέψης και της κοσμοθεωρίας του μεγάλου Κρητικού. Για πολλούς αναλυτές αποτελεί τον πυρήνα ολόκληρου του έργου του. Το πνεύμα του δημιουργού φθάνει πίσω, στην αρχή της Δημιουργίας, τραβά ολομόναχος τη δική του πνευματική ανηφόρα ώσπου να βρει την ουσία της ύπαρξης. Σε κάθε βήμα «κατακτά» ένα πάθος, μια αδυναμία, «σκοτώνει» μια αμφιβολία, ανεβαίνει σταθερά μια άλλη «κλίμακα» που οδηγεί στο φως, στη θέωση του ανθρώπου.

 

Ο Γιώργος Θεοτοκάς υπήρξε ένας από τους κορυφαίους διανοητές της «γενιάς του 30». Επιλέγω το μυθιστόρημά του ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΔΟΙΠΟΡΟΙ, ανάμεσα στα άλλα και εξίσου σπουδαία πονήματά του, επειδή με εντυπωσίασε περισσότερο. Αναφέρεται στην αίσθηση της αρρώστειας και της κρίσης εκείνης της εποχής(αμέσως μετά τον Β΄Π.Π.), αφού τον απασχολούσε πολύ ο ψυχολογικός κόσμος των ηρώων του, παρά η εξωτερική εμφάνιση και το κοινωνικά παραδεκτό φέρεσθαι. Βλέπουμε πώς ο πόλεμος αλλάζει την καθημερινότητα των ανθρώπων, τι ψυχολογικές αλλαγές φέρνει (θετικές και αρνητικές), πόσο επιδρά στην αλλαγή των προτεραιοτήτων της ζωής, των πολιτικών απόψεων και γενικότερα τα πιστεύω τους. Αρχής γενομένης από την κεντρική ηρωίδα, την ηθοποιό Θεανώ Γαλάτη, ως τον Μαρίνο Βελή και τον Γερμανό αξιωματικό Έρνστ Χίλλεμπραντ, όλοι έχουν ένα μερίδιο στην κοινωνία, προσπαθούν να δικαιωθούν και να ξεφύγουν από την αχρειότητα των πράξεών τους, γυρεύουν τη λύτρωση, μιας και όλο το μυθιστόρημα είναι ένα καλοστημένο σκηνικό ενός δράματος.
 

Άφησα για το τέλος ένα αριστούργημα, την τριλογία του Στρατή Τσίρκα ΑΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ( Η ΛΕΣΧΗ, ΑΡΙΑΓΝΗ και ΝΥΧΤΕΡΙΔΑ οι τίτλοι των τριών βιβλίων). Έμπνευση για τον συγγραφέα στάθηκε το ποίημα του Γιώργου Σεφέρη Ο ΣΤΡΑΤΗΣ Ο ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΣ ΣΤΗ ΝΕΚΡΑ ΘΑΛΑΣΣΑ, ιδιαίτερα ο στίχος «Ιεροσαλήμ, ακυβέρνητη πολιτεία, Ιερουσαλήμ, πολιτεία της προσφυγιάς. Η υπόθεση του έργου αφορά τον αντιφασιστικό αγώνα της Ελλάδας στην Μέση Ανατολή από το 1942 ως το 1944, με κορύφωση την εξέγερση του ελληνικού στρατού τον Απρίλιο του 1944, την δικαίωση της οποίας αποζητούσε ο συγγραφέας. Η δράση τοποθετείται στις τρεις σημαντικότερες πόλεις του αγώνα εναντίον των Γερμανών: Ιερουσαλήμ(Η ΛΕΣΧΗ), Κάϊρο (ΑΡΙΑΓΝΗ) και Αλεξάνδρεια (ΝΥΧΤΕΡΙΔΑ). Κεντρικός ήρωας ο Μάνος Σιμωνίδης, ένας νεαρός κομμουνιστής, αξιωματικός του ελληνικού στρατού που βρίσκεται σε δυσμένεια από το κόμμα του. Μέσα από τις δικές του περιπέτειες, ο Τσίρκας μας διηγείται τα ιστορικά γεγονότα, καυτηριάζοντας με ωμή γλώσσα τα κακώς κείμενα της εποχής, που παραμένουν, ωστόσο αναλλοίωτα ως τις ημέρες μας.

Δήμητρα Παπαναστασοπούλου

Η Δήμητρα Παπαναστασοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Λάρισα. Σπούδασε Ξενοδοχεικά στη Ρόδο και Οικονομικά( Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή) στη Θεσ/νίκη, όπου εργάστηκε για είκοσι έτη. Είναι παντρεμένη και ζει στην Αθήνα.

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

Σαν στάχυα στο χρόνο (2012) εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ

Στη σκιά των αιώνων (2013) εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ

Από ξύλο και ασήμι (2015) εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ

Ανεξέλεγκτο πάθος (2017) εκδόσεις ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ

Για πού το βαλες χριστουγεννιάτικα; (2016) εκδόσεις ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ (Συλλογικό,

διηγήματα)

Όταν σωπαίνει το φως (2018) εκδόσεις ΑΝΕΜΟΣ

Σίβυλλα, το τίμημα της ύβρεως (2019) εκδόσεις ΑΝΕΜΟΣ

►Υπάρχουν βιβλία που κατέχουν ξεχωριστή θέση στο μυαλό και στην καρδιά μας. Βιβλία που μας καθορίζουν, δεν τα ξεχνάμε ποτέ και κατά καιρούς ανατρέχουμε ξανά και ξανά στις σελίδες τους, διότι από τότε που τα διαβάσαμε για πρώτη φορά έχουν γίνει ένα κομμάτι από εμάς. Αυτή είναι άλλωστε και η αξία ενός λογοτεχνικού έργου: με τον όσο πιο αρμονικό και ολοκληρωμένο συνδυασμό μορφής και ύφους, πρώτα να μας συγκινεί και κατόπιν να περνά ανεξίτηλα και παιδευτικά στη σκέψη μας. Η ελληνική λογοτεχνία έχει να επιδείξει πλείστα όσα σημαντικά έργα που αποτύπωσαν μέσα από την πλοκή τους το ιστορικό γίγνεσθαι της εποχής τους και με όχημα τους χαρακτήρες των ηρώων τους σκιαγράφησαν προβλήματα και δεινά, προβληματισμούς και οράματα, καθώς και διαφορετικές οπτικές γωνίες του κόσμου. Έργα που η λογοτεχνική τους δύναμη παραμένει αναλλοίωτη στο χρόνο. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, όπως και το γεγονός ότι ένας συγγραφέας είναι πρώτα και κύρια αναγνώστης, το cityportal.gr καλεί αγαπημένους σας σύγχρονους συγγραφείς να φανερώσουν τα δικά τους αγαπημένα βιβλία από την ελληνική λογοτεχνία, γραμμένα από το 1980 και πίσω, βιβλία που τους καθόρισαν και θα βοηθήσουν και όλους εμάς στην αναζήτηση των αναγνώσεών μας.

Μαρία Ψωμά Πετρίδου