Εχθροί - Μια ερωτική ιστορία - ΕΜΣ | Κριτική

Εχθροί – Μια ερωτική ιστορία του Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ στο Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών | Κριτική Αγγέλα Μάντζιου

«… Δεν φταίμε εμείς.
Ο κόσμος γύρω μας έγινε κομμάτια
κι εμείς είμαστε τα θραύσματα.»
(λόγια της Μάσα στο έργο)

Την παράσταση «Εχθροί Μια ερωτική ιστορία», παρακολουθήσαμε στο θέατρο της ΕΜΣ, παραγωγή του ΚθβΕ.

Πρόκειται για μία παράσταση εικαστικού ενδιαφέροντος σκηνοθετημένη ήρεμα και με αργό ρυθμό ανάγνωσης, διαρθρωμένη σε σκηνές συναντήσεων και αποχαιρετισμών, με καλές ερμηνείες από τους ηθοποιούς.

Η ιστορία αναφέρεται σε μια ομάδα ανθρώπων τραυματισμένων από την εμπειρία ζωής και θανάτου στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, σημαδεμένων από την βία του πολέμου και την θηριωδία του ολοκαυτώματος. Αυτά τα πρόσωπα -επιζήσαντες της Ιστορίας, διερευνά η θεατρική ιστορία, εξετάζοντας τις ζωές τους σ’ ένα παρόν μετεξέλιξης και αλλαγών. Τα πρόσωπα ζουν στην σκιά ενός τραύματος και σε ένα μεταίχμιο, παγιδευμένα, όπως και οι σχέσεις τους, με μνήμες οδυνηρές. Ένας άνδρας ταλαντεύεται ανάμεσα στην γυναίκα που του έσωσε την ζωή, εκείνην που αγαπάει και ονειρεύεται να ζήσει μαζί της και την πρώην γυναίκα του, την οποία για χρόνια νόμιζε νεκρή, αλλά είναι κι εκείνη -όπως αυτός- ανάμεσα στους επιζήσαντες.

Βρίσκονται μακριά, στην Αμερική, σε έναν τόπο που δεν είναι δικός τους. Σ’ αυτήν την χώρα ζουν ως εμιγκρέ. Ανήκουν σε μια κοινότητα ανθρώπων και αγωνίζονται να ενσωματωθούν σε μια μητρόπολη πολύγλωσση και πολυφυλετική. Η ζωή συνεχίζεται με την αναζήτηση ευχαρίστησης μέσω της διασκέδασης των πάρτυ, των γιορτών, με την διεκδίκηση των ευκαιριών και των επενδύσεων, με το κυνήγι της καλής φυσικής κατάστασης, την αναθεώρηση του νοήματος των κηρυγμάτων.

Τα βασικά θέματα του έργου είναι ο πόλεμος, το ολοκαύτωμα, οι μνήμες, οι σχέσεις, η ζωή, η ευτυχία, η επιθυμία, το τραύμα, η ταυτότητα, οι δεσμοί, ο πόνος.

Το σκηνικό, λιτό και περιεκτικό σχηματοποίησε τους χώρους δράσης αφαιρετικά σε μια προοικονομία εγγύτητας: τα δύο σπίτια των γυναικών με τις οποίες σχετίζεται ο ήρωας της ιστορίας και τους δρόμους της μεγαλούπολης, της μητρόπολης Νέας Υόρκης. Αυτός ο όγκος του σπιτιού στην διχοτόμησή του και ο δρόμος των φαναριών, φωτίστηκαν ως κοντινές και απόμακρες κουκκίδες για να δείξουν στους θεατές τα πρόσωπα- τοπίο της ιστορίας. Έναν άνδρα διχασμένο ανάμεσα σε τρεις γυναίκες, με τις οποίες τον συνδέουν νήματα ζωής, μνήμες και συναισθήματα. Γύρω από αυτά τα πρόσωπα περιπλέκονται σχέσεις και αισθήσεις και αναδύονται ερωτήματα φιλοσοφικού και υπαρξιακού χαρακτήρα, ηθικά διλήμματα, θρησκευτικές ρήσεις, εικόνες τελετουργικών, ψήγματα τρυφερότητας, ρήγματα αμφισβήτησης, αβεβαιότητας.

Οι ηθοποιοί της παράστασης έδωσαν υπόσταση σώμα, σχήμα και φωνή στα πρόσωπα του έργου. Οι ερμηνείες είχαν ενδιαφέρουσες τροπές, ταυτοποιώντας χαρακτήρες και διαθέσεις, αναδεικνύοντας πτυχές διαφορετικών ψυχοσυνθέσεων.

Οι ρόλοι των: Γιάντβιγκα, Μάσα, Ταμάρα και Χέρμαν (ο οποίος επωμίστηκε το βάρος της παρουσίας καθ’ όλη την διάρκεια του έργου), είχαν την ειλικρίνεια, την θέρμη και την πληγωμένη αδυναμία της ύπαρξης, αισθήματα εκφρασμένα στην δυσδιάκριτη αλληλένδετη γραμμή της τεχνικής αποτυπωμένη στην αμεσότητα χειρονομιών των φυσικών τρόπων. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί, με εναργείς διαθέσεις, πλαισίωσαν την δράση, συνοδεύοντας και χρωματίζοντας το ύφος των σκηνών του έργου, με καθαρά, ισορροπημένα εκφραστικά μέσα, αναδεικνύοντας τα νοήματα και τα συναισθήματα, την ελαφρότητα, το ιδιότυπο αυτοαναφορικό και σαρκαστικό χιούμορ, την κατανόηση της ανθρώπινης κατάστασης, εμπλουτίζοντας τις διάφορες αντιδράσεις.

Το φως με χρωματιστά τρίμματα έπεφτε στα πρόσωπα δείχνοντας καθαρά ή τυλίγοντας με σκιές τις διάφορες μορφές και τα συμπλέγματα αυτών, εικονογραφώντας καλλιτεχνικά την ατμόσφαιρα των σκηνών σε διαστάσεις κοντινών και μακρινών πλάνων, αιχμαλωτίζοντας ανταύγειες ενδυμάτων και αντανακλάσεις του σκηνικού χώρου.

Η μουσική ακολούθησε την ροή της σκηνοθεσίας και το πνεύμα του έργου, τονίζοντας τις σκηνές διακριτικά, με ήχους μελαγχολικούς και κλασικότροπους. Ενσωματώνοντας, σε κάποιες συναντήσεις των προσώπων, πιο νοσταλγικές μελωδίες, αφουγκράστηκε την ηχώ της εσωτερικής απήχησης ενός κώδικα κοινής αναφοράς.

Εχθροί μια ερωτική ιστορία. Ενδιαφέρουσα παράσταση σκηνοθετικής και ερμηνευτικής αποτύπωσης, στην υπέρβαση ενός κειμένου μονότονου και κουραστικού -λόγω επαναλήψεων-, με κάπως δύσκαμπτους διαλόγους.

[Ο νομπελίστας συγγραφέας, Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ, έγραψε το μυθιστόρημα Εχθροί, μια ερωτική ιστορία το 1966 στα Γίντις. Μέσα από τον σκοτεινό κόσμο των ηρώων του αναδύονται ο ερωτισμός, το μαύρο χιούμορ και η βαθιά υπαρξιακή ειρωνεία, έτσι όπως το γέλιο συνοδεύει τη δυστυχία, όταν η συνείδηση παύει να επαναπαύεται σε καθησυχαστικές αφηγήσεις].

Ταυτότητα παράστασης

ΕΧΘΡΟΙ Mια ερωτική ιστορία
του Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ (Πρώτη παρουσίαση στην Ελλάδα)
Θεατρική Διασκευή: Ρόι Χεν
Μετάφραση: Λεωνίδας Καρατζάς
Δραματουργική επεξεργασία – Σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθινός
Σκηνικά & Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Μουσική: Δημήτρης Μαραμής
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Βοηθός σκηνοθέτη: Θοδωρής Πολυζώνης
Βοηθός σκηνογράφου – ενδυματολόγου: Έμιλυ Κουκουτσάκη
Οργάνωση παραγωγής: Μαριλύ Βεντούρη
Θεατρικό μακιγιάζ: Μαντώ Καμάρα
Παίζουν οι ηθοποιοί: Μελίνα Αποστολίδου (Σίφρα), Παναγιώτης Καμμένος (Κότικ), Γιάννης Καραμφίλης (Ραβίνος Λάμπερτ), Ορέστης Παλιαδέλης (Χέρμαν), Θοδωρής Πολυζώνης (Γιατρός, Ραβίνος Αβραάμ), Σπύρος Σιδέρης (Σερβιτόρος), Βιργινία Ταμπαροπούλου (Ταμάρα), Φωτεινή Τιμοθέου (Γιάντβιγκα), Μάρα Τσικάρα (Μάσα), Δημήτρης Τσιλινίκος (Τόρτσινερ), Νίκος Τσολερίδης (Οδηγός), Θάνος Φερετζέλης (Πεσέλς)
Έκτακτες αντικαταστάσεις: Μομώ Βλάχου, Εύη Σαρμή, Ευανθία Σοφρωνίδου

Εχθροί – Μια ερωτική ιστορία του Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ στο Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών | Κριτική Αγγέλα Μάντζιου

Ο Κατά Φαντασίαν Ασθενής (2η διανομή) | Κριτική