Εκδήλωση για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Φουτουρισμού

Στα πλαίσια της 9ης Εβδομάδας Ιταλικής Γλώσσας στο κόσμο, από 14 έως 22 Οκτωβρίου, το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης οργανώνει εκδηλώσεις με κύριο θέμα «Τα ιταλικά μεταξύ επιστήμης, τέχνης και τεχνολογίας».

100 χρόνια από την ίδρυση του Φουτουρισμού
Την Τετάρτη 14 Οκτωβρίου, ώρα 19.30, στο φουαγιέ του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Φουτουρισμού με τίτλο
«Ho veduto volare – Gran serata futurista».

Σύντομη αναφορά στον Φουτουρισμό

Στις 20 Φεβρουαρίου 1909, ο Filippo Tommaso Marinetti εκτοξεύει, μέσα από τις στήλες της γαλλικής εφημερίδας Le Figaro, την πρώτη διακήρυξη του φουτουριστικού κινήματος.
Στο όνομα μιας γενικής ανανέωσης της τέχνης, ο Φουτουρισμός υποστήριξε την εγκατάλειψη της καλλιτεχνικής παράδοσης, με την έννοια της αιώνιας επανάληψης κενών και διαβρωμένων εκφραστικών κανόνων που δεν αντιπροσώπευαν πλέον τον σύγχρονο κόσμο: «ο χώρος και ο χρόνος πέθαναν χτες!» «ας εξοντώσουμε το φεγγαρόφωτο!» δήλωνε χαρακτηριστικά ο Μαρινέτι.
 Η σύγχρονη εποχή χρειάζεται διαφορετικές μορφές τέχνης, αλλά τι είναι για τους φουτουριστές το σύγχρονο;
Σύγχρονο σημαίνει ταχύτητα, μηχανές, ηλεκτρικό ρεύμα και φως, πλήθη κόσμου, πόλεις σε έξαψη, πολεμικό πνεύμα, και γενικά πνεύμα δυσαρέσκειας προς τους ρυθμούς του παρελθόντος, προς την βραδύτητα και την παλαιότητα των περασμένων.
Ο Φουτουρισμός, με κύριο χαρακτηριστικό τον νεανισμό (giovanilismo),  αποτελεί την πρώτη πραγματική ιστορική πρωτοπορία στην Ευρώπη: «οι μεγαλύτεροι ανάμεσά μας είναι μόλις τριαντάρηδες» υποστήριζε ο Μαρινέτι.
Ο νεανισμός, η ανατρεπτική αδημονία και η μανία καταστροφής συνοδεύονται, στα διάφορα μανιφέστα και διακηρύξεις του κινήματος, από μια έντονη δημιουργική δραστηριότητα, μια πραγματική φρενίτιδα που διασχίζει σθεναρά τη σύγχρονη ευρωπαϊκή τέχνη: ξεχωρίζει  η μορφή του ζωγράφου και γλύπτη Umberto Boccioni ο οποίος ξεκινώντας από μια αναζήτηση στον ντιβιζιονισμό (πουαντιλισμό) του ύστερου 18ου αιώνα, φτάνει με τα σπουδαία φουτουριστικά του έργα σε μια πραγματική από-σύνθεση των έργων και των επιπέδων της όρασης που προσεγγίζει την απεικόνιση νέων καταστάσεων συνένωσης της ύλης
Η φουτουριστική λογοτεχνία, τουλάχιστον στους προγραμματικούς της στόχους, συνδέεται έντονα με την εικόνα του κύριου θεωρητικού και ψυχής του κινήματος, Φιλίπο Τομάζο Μαρινέτι.
Οι φουτουριστές λογοτέχνες, με σημείο αναφοράς το περιοδικό “Lacerba”, δημοσίευσαν μέσα σε λίγα χρόνια ποιήματα που για την εποχή τους ήταν ιδιαιτέρως επαναστατικά: αναφέρουμε τους Corrado Govoni και Aldo Palazzeschi έργα των οποίων θα ακουστούν.
Στο χώρο της μουσικής, η αναζήτηση νέων μέσων έκφρασης οδήγησε τον Luigi Russolo στην ανακάλυψη μιας σειράς από φανταστικά όργανα που παρήγαγαν ήχους και θορύβους της σύγχρονης καθημερινής ζωής. Αυτοί οι πειραματισμοί θεωρούνται η βάση για ορισμένες από τις σημαντικότερες κατακτήσεις της μοντέρνας μουσικής, πχ. η ηλεκτροακουστική και η musique concrète

Συνήθως ο όρος «τρίπτυχο» αναφέρεται σε ένα μοναδικό έργο, ζωγραφικής ή γλυπτικής, διαιρούμενο σε τρία μέρη που συνήθως συνδέονται μεταξύ τους. Ακολουθώντας πιστά την ιδέα του “Δυναμισμού», ακρογωνιαίο λίθο της φουτουριστικής αισθητικής, ο Giancarlo Schiaffini, η Ilaria Schiaffini και η Silvia Schiavoni μας προτείνουν ένα μοναδικό θέαμα, χωρισμένο όμως σε τρία διαφορετικά περιβάλλοντα της εκφραστικότητας: μουσική, ποίηση/πεζός λόγος, εικόνες σε κίνηση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η performance αποτελεί ένα εκφραστικό πείραμα που βασίζεται στα θεμέλια της έρευνας του Boccioni για νέα μέσα στη μεταφορά συναισθημάτων: εδώ γίνονται εργαλείο για την ανάλυση της ψυχής του καλλιτέχνη. Τη μουσική, που έχει συνθέσει ο Giancarlo Schiaffini, συνοδεύουν οι λέξεις, άλλοτε μελωδικά και με ουρλιαχτά, άλλοτε ψιθυριστά με την καταπληκτική ερμηνεία της Silvia Schiavoni, παρμένες  μέσα από τα ημερολόγια του ίδιου του καλλιτέχνη και τακτοποιημένες σε μια αλληλουχία σύμφωνα με τις ανάγκες  της παράστασης. Πάνω τους δεσπόζει μια μεγάλη οθόνη όπου κινούνται εικόνες «που δεν σχολιάζουν τον κόσμο των ήχων» όπως δηλώνει η Silvia Schiavoni «αλλά ολοκληρώνονται, γίνονται μέρος του συνόλου».

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΑΜΑ
Η μουσική είναι του Giancarlo Schiaffini, τα κείμενα επιμελήθηκε η Silvia Schiavoni και υπεύθυνη για την επιλογή και το μοντάζ των εικόνων είναι η Ilaria Schiaffini. Η παράσταση διαρκεί περίπου μια ώρα. Το υλικό χωρίζεται σε τρία κεφάλαια που προαναγγέλλονται με τίτλους εισαγωγής στην οθόνη. Οι χρόνοι των μουσικών ηλεκτρονικών βάσεων, που λειτουργούν ως φόντο της φωνής και του ήχου από το πνευστό, ακολουθούν τη ροή των εικόνων. Το οπτικό μέρος αποτελείται από φωτογραφίες εποχής που σε ορισμένες περιπτώσεις απεικονίζουν τον ίδιο τον καλλιτέχνη και εναλλάσσονται με πίνακες του, φωτογραφίες από τρένα, φιάλες, υδάτινους καθρέπτες και διάφορα αντικείμενα, όπου έχουν επέμβει με φίλτρα, αλλάζοντας τα χρώματα.
Οι τρεις πράξεις της διήγησης ονομάζονται «Αποχαιρετισμοί», «Εκείνοι που φεύγουν», «Εκείνοι  που μένουν» και   διηγούνται τον έρωτα, την αναχώρηση, την καθημερινή ζωή και τέλος τον πόλεμο, τελικό σκηνικό της ύπαρξης του καλλιτέχνη που έχασε τη ζωή του στη διάρκεια μιας στρατιωτικής άσκησης. Η μουσική και το άσμα προσλαμβάνουν μια διηγηματική μορφή και απογυμνώνονται από τη συνηθισμένη αρμονική τους λειτουργία. Έτσι η εξιστόρηση προχωρά μέσα από μια μπερδεμένη αντιπαράθεση ήχων, συχνά κακόφωνων και ασυνάρτητων, και υπέρμετρων αιθέριων εικόνων.

Istituto Italiano di Cultura, Αλ. Φλέμινγκ, 1 Θεσσαλονίκη Τηλ. 2310 886000/02/03
www.iicsalonicco.esteri.it   www.iicsalonicco.gr

Η Είσοδος είναι ελεύθερη.