Έντεν φον Χόρβατ (Ödön von Horváth) –Σλάντεκ | Κριτική Αγγέλα Μάντζιου
«Ο κόσμος να γίνει εικόνα. Αυτή θα είναι η τελευταία ζωή των ανθρώπων να τους σκεπάσει μια εικόνα». (Γ. Χειμωνάς)
Πυκνή η ύλη της παράστασης «Σλάντεκ», που παρακολουθήσαμε από την θεατρική ομάδα Εταιρεία Θεάτρου Ars Moriendi, στην αίθουσα του θεάτρου στο Ινστιτούτο Γκαίτε.
Με την εικόνα του γαλάζιου πλανήτη και μέσα του να απορροφάται στο εκτυφλωτικό φως της οθόνης μια ανθρώπινη φιγούρα, άνοιξε το παραστατικό της βηματολόγιο η εικονοποιΐα που παρακολουθήσαμε. Με εικόνες θανάτου, ερήμωσης και καταστροφής σε διάφορα σημεία επί γης, έκλεισε ο κύκλος της αλληγορικής δυστοπίας.
Ύστερα τα λόγια ήχησαν στον απειλητικό τόνο μιας προφητείας για το μέλλον χωρών, Ηπείρων, προαναγγέλλοντας το ίχνος της καταστροφής ή της επιβίωσης του κόσμου στον μέλλοντα χρόνο.
Πολιτικός πυρήνας, ψυχοδυναμικές αντιδράσεις, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, συστήματα, προσωπεία και όψεις της εξουσίας, ιδεολογία, θεωρίες, προπαγάνδα, τέχνη, μέσα ενημέρωσης, θρησκεία, σχέσεις, Ηγέτης, ήρωας, άτομο, ομάδα, ζωή και θάνατος, ήταν οι άξονες μιας ποικίλης θεματολογίας στην οποία ακούμπησε η απαισιόδοξη σκέψη του συγγραφέα στο δραματικό έργο που παρακολουθήσαμε.
Σλάντεκ | Κριτική μιας αλληγορικής δυστοπίας
Η συνθετική σκηνοθετική πράξη εισήγαγε τον θεατή στο πεδίο έκθεσης και μελέτης μιας ολοκληρωτικής κατάστασης. Η θεατρική μετατροπία παρέδωσε μια πολιτική πραγματεία στην εγγύτητα παρακολούθησης της εξέλιξης, διά της συμμετοχής σε μία ενεργητική και άμεση θεατρική διεργασία, κεντρίζοντας την αντίδραση της σκέψης στο ίχνος επίκαιρων προβληματισμών. Τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν συμβολικά και λιτά. Περιέγραψαν όμως το ουσιώδες με επικέντρωση στο νόημα και την βαρυτική έλξη των λόγων που ανταλλάχθηκαν, σε μελλοντική προβολή ερμηνείας της συνθήκης.
Η σκηνή μετατοπίστηκε και ο χώρος της αίθουσας αξιοποιήθηκε διασταλτικά, ανοίγοντας σε ένα χωρικό έδαφος απτότητας και ώσμωσης των θεατών με τους ηθοποιούς της παράστασης, αφού κάποιοι ηθοποιοί κάθονταν ανάμεσα στους θεατές και από εκεί βγήκαν στην «σκηνή» για να υπερασπιστούν, να απολογηθούν, να καταδικάσουν, να εξοντώσουν αλλήλους, λαμβάνοντας μέρος σε ταυτόχρονες και συγχρονισμένες επιτελέσεις και με διαφορετικούς ρόλους. Στάθηκαν σε μία ακτίνα ενδιάμεσου χώρου, εντός και εκτός ορίων και άκρων(σκηνή-θεατές). Όλα συντελέστηκαν ενώπιον των θεατών -μαρτύρων και δρώντων υποκειμένων ταυτοχρόνως- σε ένα ενδιαφέρον θεατρικό σχήμα συμμετοχικής και εναργούς παρακολούθησης όλων των διεργασιών εντός χωροχρονικού πλαισίου και σε προβολή αντίστοιχων διακτινισμών.
Όσα είδαμε πάνω και κάτω από την σκηνή, μας οδήγησαν στο βήμα σε μια αίθουσα συνέλευσης- δικαστηρίου-σπιτιού-φυλακής, μας έφεραν αντιμέτωπους με πηγές αισθημάτων και τύπους συναισθηματικών δεσμών, εικόνες στην απομόνωση μαρτύρων, στην απολογία κατηγορουμένων, στην ομολογία ευθύνης, πίστεων και πράξεων στον απόηχο συμφέροντος και άγνοιας, στην απόρριψη και καταδίκη ανθρώπων, στην άσκηση βίας, στην υπεράσπιση και αποκήρυξη ιδεολογιών, στον κύκλο ισχύος και την εφιαλτική προοπτική ελέγχου της συμπεριφοράς και της σκέψης, σε εξάψεις πολιτικών αισθηματολογιών και κοινωνιολογίες γεγονότων στην συστολή και διαστολή τους.
Η ευέλικτη ομάδα των ηθοποιών υποστήριξε με σθένος το πολιτικό μανιφέστο και περιέγραψε αδρά με εκφραστικές και σαφείς διαχωριστικές ποιότητες, πολλούς -και διαφορετικούς στις εναλλαγές τους- ρόλους, σχηματοποιώντας το φορτίο ψυχογενών αντιδράσεων: υπεροχής, σύνθλιψης, υποταγής, αφανισμού των ανθρώπων-αθυρμάτων, υπό το βάρος μηχανισμών, μέσων και κατασταλτικών μεθόδων, της εξουσίας τυραννικών και ολοκληρωτικών καθεστώτων. Η ερμηνεία τους ήταν πειστική, περιγράφοντας το στίγμα του παραλογισμού, της κατάχρησης, του φόβου και της απειλής, χρωματίζοντας το ατομικό πορτραίτο και την συλλογική συνθήκη στην πολιτική-ταξική διάσταση της εικόνας, συνθέτοντας τον πίνακα μιας εποχής σκοτεινής και δυσοίωνης, στον προοιωνισμό του -ήδη και εσαεί- παρόντος μέλλοντος που κυοφορείται σε αντίστοιχες συνθήκες.
Ο κύκλος της παράστασης έκλεισε με εικόνες ερειπίων και ομαδικών θανάτων, εστιάζοντας σε βλέμματα απόγνωσης απελπισμένων ανθρώπων και κυρίως παιδιών, υπό τους ήχους εκκωφαντικών μουσικών φράσεων. Και όταν τα φώτα έσβησαν, στην βαριά σιωπή πριν το χειροκρότημα, μια κυρία δίπλα μας αναφώνησε σιγανά -Παναγία μου, πολύ τρομακτικό!
Οι ηθοποιοί υποκλίθηκαν με κυρίαρχο στην στάση τους, το βάρος αίσθησης της ενέργειας όσων μοιράστηκαν με τους θεατές τους. Το χειροκρότημα ήταν αντάξιο της δυναμικής αυτής της παράστασης που εξελίχθηκε ως δραματική πολιτική ελεγεία και διακήρυξη διαμαρτυρίας…
Η θεατρική αίθουσα ήταν γεμάτη. Οι θεατές ήταν στην πλειοψηφία τους νέοι και λιγότεροι αυτοί μιας κάποιας …ηλικίας. Παρέες νέων ανθρώπων γέμισαν το θέατρο με την ζωηρή αύρα τους να κυριαρχεί στον χώρο, με το ενδιαφέρον στο βλέμμα που καθρέφτιζε τις σκέψεις τους αψύ και την προσοχή που έδειξαν κατά την διάρκεια της παράστασης.
Βγαίνοντας από την αίθουσα, ένας νεαρός είπε στους φίλους του –Τι περίεργο έργο ήταν αυτό…
Κι ένας κύριος, καθώς διασταυρωθήκαμε στον προαύλιο χώρο, μας ρώτησε ευγενικά αν είμασταν εμείς αυτοί με το άγνωστο όνομα που μας ανέφερε και κάπως έτσι αντήχησε μέσα μας η φράση -«Δεν είναι αυτός…», από την προφητική ταινία «Το μετέωρο βήμα του πελαργού», του σκηνοθέτη Θ. Αγγελόπουλου.
Προχωρώντας ύστερα στους βρεγμένους δρόμους της πόλης, συμπληρωματικά αναδύθηκε στην σκέψη μια άλλη φράση από κάποιο βιβλίο ενός συγγραφέα-ψυχίατρου. «Εάν το αίτημα των φυσικών και των φιλοσοφικών αναζητήσεων του ανθρώπου είναι να εννοήσει ο άνθρωπος τον Κόσμο, η τέχνη αντιστρέφει αυτό το αίτημα. Το τρομαχτικό αίτημα που θέτει η τέχνη είναι, να εννοηθεί ο άνθρωπος από τον Κόσμο». (*Γ. Χειμωνά / Έξι μαθήματα για τον Λόγο/ Ύψιλον)
Ταυτότητα παράστασης
Έντεν φον Χόρβατ, Σλάντεκ
Μετάφραση: Γιώργος-Κωνσταντίνος Μιχαηλίδης
Σκηνοθεσία: Θάνος Νίκας
Δραματουργία: Πηνελόπη Χατζηδημητρίου
Σκηνικός Χώρος – Κοστούμια: Ευαγγελία Κιρκινέ
Παίζουν:
Βύρων Αναγνωστόπουλος
Πάνος Αναγνωστόπουλος
Δανάη Κλάδη
Αλέξης Κότσυφας
Λυδία Μπουρτσάλα
Θέμης Σουφτάς
Γραφιστική Επιμέλεια: Χρύσα Νίκα
Επικοινωνία: Λία Κεσοπούλου
Εταιρεία Θεάτρου Ars Moriendi
Έντεν φον Χόρβατ (Ödön von Horváth) –Σλάντεκ | Κριτική Αγγέλα Μάντζιου
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
