Έπαρση (γράφει ο Σωτήρης Ζήκος)

Έπαρση Έχει γεμίσει ο τόπος σαβούρα… Με ηλίθιες βεβαιότητες από καλοθελητές και συμβουλάτορες προς… καταναλωτές. Που το μυαλό τους είναι μπαζωμένο με τουβλάκια στερεοτύπων… και απλώς συναρμολογούνται κάθε φορά σε ένα σχήμα που αποτελεί την επιβεβαίωση ενός μεγαλύτερου -σε όγκο- στερεότυπου.

Ενώ δεν καταλαβαίνουν ποιο είναι το πρόβλημα σήμερα… στις σχέσεις. Δεν βλέπουν πόσο δύσκολο είναι τα σημερινά ζευγάρια, τα όλο και νεότερα βασικά, να συνδυάσουν τον φίλο/φίλη με τον συμβατό σεξουαλικό παρτενέρ. Αν τύχει να συμπέσουν στον ίδιο άνθρωπο αυτά τα δύο, να βρεις φίλο/φίλη ή… φίλη/φίλο (ακόμα στην εποχή μας οι κυρίες προηγούνται κι αυτό δεν είναι αναχρονιστικό) που μπορείς να κάνεις και σεξ με αυτόν/αυτήν, έχει καλώς… έχουμε ζευγάρι –με κάποια διάρκεια, ας πούμε… πόση διάρκεια κανείς δεν ξέρει… όσο διαρκεί αυτός ο τυχαίος συνδυασμός.
Σαν εκείνη την αρχέγονη μαγεία του έρωτα που έρχεται και σε βρίσκει… αν τύχει και είσαι έτοιμος/έτοιμη να σε βρει… διαθέσιμος/διαθέσιμη να τη δεχτείς. Αλλά αυτή η τύχη… αυτή η σύμπτωση… δεν διαρκεί για πολύ, είναι μια αρχή. Για να υπάρξει συνέχεια κάπως πρέπει να δέσει η σχέση… με μια δέσμευση… με όρκους αγάπης. Αλλά ποιοι δίνουν πια όρκους αγάπης; Είναι old fashioned… Και αν δίνουν κάποιες υποσχέσεις και δεν τις τηρήσουν μετά, σε ποιους θα απολογηθούν; Αφού δεν υπάρχουν θεοί του Έρωτα, της Αγάπης… Και μιλάμε μόνο για τα ετεροφυλόφιλα ζευγάρια που μπορεί και να προχωρήσουν στη συμβίωση, στο γάμο με σκοπό την οικογένεια και τα παιδιά, ιεραρχώντας τα πράγματα κατά τη σειρά των παραδοσιακών δεσμεύσεων… αυτά που περίπου ισχύουν ακόμα, αν και με λιγότερες υποχρεωτικές δεσμεύσεις, δηλαδή πιο χαλαρά, άρα ακόμα χειρότερα… από μια άποψη. Σαν αυτό που συμβαίνει ούτως ή άλλως στα ομοφυλόφιλα ζευγάρια, που τίποτα δεν τα υποχρεώνει να είναι μαζί μετά που θα πάψουν να θέλουν να είναι μαζί… Το σεξ δεν αρκεί.

Το σεξ είναι μια ανάγκη, κατ’ αρχάς βιολογική, είναι ζήτημα ορμονικό… Η φιλία όμως είναι μια… –τι είναι; Μια σύμβαση κοινωνική; Στην εφηβεία είναι, ας πούμε, μια μεταβατική κατάσταση από τη συμπαράσταση που προσφέρει η γονεϊκή οικογένεια μέχρις ότου θα κάνεις τη δική σου οικογένεια. Όσο είσαι παιδί η ομάδα συμπαράστασης στην οποία ανήκεις είναι οι γονείς και τα αδέρφια σου σε ένα πρώτο στενό κύκλο και σε ένα δεύτερο η ευρύτερη οικογένεια των συγγενών… Μετά, μόλις βγαίνεις χωρίς αυτούς έξω στον κόσμο, η ομάδα συμπαράστασής σου γίνονται οι φίλοι/φίλες σου, σε έναν πρώτο πιο στενό κύκλο οι κολλητοί, σε ένα δεύτερο η παρέα και πιο ευρύτερα η γενιά σου. Ώσπου να κάνεις τη δική σου οικογένεια, ν’ αποκτήσεις σύζυγο και παιδιά και να φτιάξεις έτσι τη δική σου πρωταρχική ομάδα συμπαράστασης… γύρω από τα παιδιά. Διατηρώντας -παράλληλα και συμπληρωματικά- τις σχέσεις με φίλους, γονείς, συγγενείς… όσο αντέχουν και για όσο αντέχουν ακόμα αυτές οι σχέσεις.

Αν δεν σε κρατάει μια υποχρέωση ή έστω και μια ανάγκη σε μια ομάδα, σ’ ένα πλαίσιο δεσμεύσεων που υπόσχεσαι να τηρήσεις, στην πρώτη ή στη δεύτερη ή στην τρίτη δυσκολία… λακίζεις… εύκολα χωρίζεις. Και αναζητάς μια άλλη σχέση, εναλλακτική, που να καλύπτει τις τωρινές σου ανάγκες, θέτεις τους όρους σου… πιο επιτακτικά… αλλά και πιο συμβατικά… Ώσπου έρχεται μια νέα γενιά, που καθώς τα βιώνει όλα αυτά, παύει να εμπιστεύεται πια την οικογενειακή ομάδα… σαν ικανή και αναγκαία συνθήκη… Δεν το παλεύει… Προτιμά να καλυφθεί, όσο μπορεί, με την ομάδα των φίλων και να την παρατείνει … Ως πότε όμως; Η φιλία, ως υποκατάστατο, δεν σε καλύπτει πλήρως… και ούτε διαρκεί… κάποτε ο καθένας παίρνει το δρόμο του. Μπορείς βέβαια να μείνεις μόνη/μόνος, αδέσμευτος, ή διατηρώντας πιο χαλαρές δεσμεύσεις και περιστασιακές σχέσεις… Αλλά αν χρειαστείς κάποια στιγμή κάποιος να σου τρίψει την πλάτη, σε ποιον θα απευθυνθείς; Θα επιστρέψεις πίσω στους γονείς; Μέχρι πότε; Το αντέχεις; Οι φίλοι/φίλες, αν έχεις, δεν έχουν καμιά υποχρέωση να σου τρίψουν την πλάτη… Όσο καλοί φίλοι/φίλες κι αν είναι… είναι ξένοι –στην τελική.

Οι ηλίθιοι/ηλίθιες, όμως, δεν το αντιλαμβάνονται ή δεν το δέχονται αυτό… Ότι είναι περίπλοκα πια αυτά που συμβαίνουν… κουβάρια παλιά και καινούρια… χωρίς πλαίσια αμοιβαίων δεσμεύσεων… χωρίς νόρμες αποδεκτές… Ότι είναι δύσκολα μέσα στη γενική ευκολία/χαλαρότητα που επικρατεί… Νομίζουν ότι υπάρχουν εύκολες λύσεις… αρκεί να τις ψάξεις… σε μια λίστα. Όπως όταν αγοράζεις ένα καινούριο μηχάνημα εξυπηρέτησης μόλις φθαρεί ή χαλάσει το παλιό σου… Γι’ αυτό όσοι παραμένουν κολλημένοι στις βεβαιότητές τους –όχι οι μπερδεμένοι που ψάχνουν μια λύση–, καταλήγουν σε μάταιες προσπάθειες… είτε είναι πετυχημένοι επαγγελματικά και κοινωνικά καταξιωμένοι. Κι αυτό δεν είναι το χειρότερο… είναι που οι βεβαιότητες τους μεταδίδονται γύρω σαν ιοί, σαν ανθεκτικοί ιοί σε κάθε αντιβίωση… Λίγοι γλυτώνουν. (Βαθιά ανάσα)
– Μήπως είστε επηρμένος;
– Ναι… είμαι.
– Γιατί το παραδέχεστε;
– Τι να κάνω;
– Να το αρνηθείτε… Αφού δεν είστε επηρμένος.
– Τότε γιατί είπες ότι είμαι;
– Ρώτησα… Για να δω πώς θα αντιδράσετε… Αλλά σας είναι αδιάφορο ό,τι κι αν πω… είστε υπεράνω.
– Δεν μου είναι αδιάφορο. Απλώς συμφώνησα…
– Κι αν σας έλεγα ότι είστε θλιμμένος, πάλι θα συμφωνούσατε;
– Όχι, δεν θα συμφωνούσα… Δεν νιώθω θλιμμένος. Το να είμαι θλιμμένος έχει σχέση με κάτι που νιώθω μέσα μου εγώ, αλλά αν είμαι… επηρμένος ή φαίνομαι επηρμένος, είναι κάτι που μπορεί να το δει κάποιος άλλος, έξω από μένα…
– Κάτι έχετε όμως…
– Ναι… κάτι έχω… Μια αίσθηση ματαιότητας… Δεν ξέρω όμως αν αυτό με κάνει να φαίνομαι επηρμένος… Πάντως θλίψη δεν νιώθω…
– Γιατί όμως να φαίνεστε επηρμένος;
– Γιατί… ίσως γιατί νιώθω «υπεράνω», όπως είπες πριν…
– Πώς υπεράνω;
– Σαν κάτι να ξέρω… που δεν ξέρω όλοι οι άλλοι… Πόσο μάταια είναι αυτά που κάνουν, που κάνουμε όλοι… σε αυτήν τη φάση… που όλα τελειώνουν… που δεν είναι πια τα πράγματα ίδια όπως τα ξέραμε…
– Κι εσείς… δεν ανησυχείτε γι’ αυτό;
– Όχι, δεν ανησυχώ… Είμαι… «υπεράνω»… Γιατί ξέρω… νιώθω τι γίνεται… κι ας μη μπορώ να κάνω πολλά για να τα αλλάξω… (Παύση) «Οι μέλισσες ψοφάνε, οι αγελάδες ψοφάνε» κι αυτοί δεν το βλέπουν… Γιατί δεν έχουν καμιά επαφή με μέλισσες, με αγελάδες… δεν υπάρχουν στον κόσμο τους, στο οπτικό τους πεδίο… Τρώνε μέλι, πίνουν γάλα, αλλά δεν ξέρουν από πού προέρχεται αυτό το μέλι και αυτό το γάλα… Τα βρίσκουν απλώς συσκευασμένα και τα αγοράζουν στα σούπερ μάρκετ… Δεν ξέρουν… Δεν θέλουν να ξέρουν… Δεν βλέπουν τη μεγάλη εικόνα… Δεν βλέπουν την τύφλα τους πια.
– Έτσι λέτε;
– Έτσι λέω… Δεν βλέπουν ότι δεν έχουν νόημα πια αυτά που κάνουν… δεν έχουν την ίδια σημασία που είχαν πριν από κάποιον καιρό… Ότι τώρα είναι αλλιώς…
(Παύση)
– Τελικά δεν νομίζω ότι είστε επηρμένος…
– Ναι; Έτσι λες;
– Δεν είστε, όχι…
– Είμαι όμως υπεράνω…
– Υπεράνω, ναι… ίσως. Άλλο όμως αυτό. Δεν είναι έπαρση αυτό.
– Όχι… μάλλον δεν είναι….
 
Σιωπή


Σωτήρης Ζήκος
sz@citymedia.gr