Τα πρώτα τρία, Η Λέσχη (1961), Αριάγνη (1962), Η Νυχτερίδα (1965) αποτελούν την τριλογία του Στρατή Τσίρκα Ακυβέρνητες Πολιτείες. Τα διάβασα κάνοντας βάρδια στα θεραπευτήρια των καραβιών όταν υπηρετούσα τη θητεία μου στο ναυτικό, είκοσι χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του πρώτου από αυτά. Οι όμορφες ώρες που πέρασα τότε είναι ο λόγος που αναπολώ με νοσταλγία τους μήνες εκείνους. Οι ήρωες και οι ιστορίες τους αλλά και η Ιστορία με γράπωσαν από την αρχή. Έζησα στην πανσιόν της φράου Ρόζενταλ και ερωτεύτηκα την ωραία Έμμη. Ζήλεψα στον πάτο της άδειας πισίνας τους διψασμένους για ζωή στρατιώτες που την είχαν μετατρέψει σε πίστα χορού, άκουσα τους ήχους από τα πλήκτρα της Ρέμινγκτον του Σιμωνίδη, περπάτησα με το Ανθρωπάκι στην πυρακτωμένη άσφαλτο της ερήμου, κατέβηκα μαζί του τα σκαλιά της χαράδρας για το μοναστήρι του Αγίου Σάββα. Εκ των υστέρων στάθηκα με θαυμασμό μπροστά στη θαρραλέα στάση του συγγραφέα απέναντι στην ιστορική αλήθεια αναλογιζόμενος την εποχή. Παρά την καταδικαστική ομηρεία του από την επίσημη Αριστερά στην Ελλάδα αμέσως μόλις κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο αλλά και τη διαγραφή του στη συνέχεια από τους συναδέλφους του, Έλληνες κομμουνιστές της Αιγύπτου όπου ζούσε τότε, τα λογοτεχνικά χαρίσματα και το καθαρό βλέμμα του Τσίρκα δίνουν, κατά τη γνώμη μου, επική θέση στην τριλογία του για την τραγωδία του αριστερού κινήματος στη ΜέσηΑνατολή.
Στα Ματωμένα Χώματα (1962) της Διδώς Σωτηρίου είδα να γίνονται λογοτεχνία εικόνες και μνήμες που υπήρχαν μέσα μου, από τα πρώτα χρόνια της ζωής μου, από τις αφηγήσεις του πατέρα μου και της γιαγιάς μου που είχαν γεννηθεί στη Σμύρνη και είχαν έρθει πρόσφυγες από εκεί. Ο πατέρας μου ήταν τότε έντεκα ετών και η γιαγιά μου τριάντα τριών έχοντας μαζί την πεντάχρονη τότε μητέρα μου. Οι διηγήσεις τους ήταν για μένα εικόνες ενός χαμένου παράδεισου που φυλούσα με αγάπη μολονότι άτακτα στη μνήμη μου όπως συμβαίνει με τα γεμάτα παλιές οικογενειακές φωτογραφίες χάρτινα κουτιά. Διαβάζοντας τα Ματωμένα Χώματα οι εικόνες της Μικράς Ασίας άρχισαν να ζωντανεύουν, να αποκτούν βάθος, χρώματα, οσμές. Δεν τις έβλεπα μόνο αλλά τις άγγιζα, μπορούσα να κινούμαι ανάμεσά τους. Το βλέμμα της μαϊμούς με το απλωμένο ντέφι που ξέσφιξε το μεταλίκι από τη χούφτα του ήρωα είχε τη γεύση από το ούζο που είχε δοκιμάσει μικρός ο πατέρας μου και ύστερα είχε συμπληρώσει με νερό το μπουκάλι νομίζοντας ότι έτσι θα κάλυπτε τη σκανταλιά του. Μικρές και μεγάλες πράξεις, τοπία και τόποι άρχισαν να παίρνουν λογική σειρά ενώ μέσα από τα μάτια του Μανώλη Αξιώτη έβλεπα τις αιτίες όσων συνέβαιναν αλλάκαι τα συναισθήματα των ανθρώπων γύρω από αυτόν. Ανέλυα σκέψεις και καταστάσειςκαι συνειδητοποιούσα το αναπόφευκτο της επερχόμενης Καταστροφής. Εκείνη η πρώτη επαφή μου με την αλήθεια, πολλά χρόνια πριν ξεκινήσω τη δική μου προσωπική
αναζήτηση, υπήρξε λυτρωτική.
Σε αντίθεση με τα τέσσερα προηγούμενα βιβλία, είχα μελετήσει εξαντλητικά τη βιβλιογραφία για τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο όταν διάβασα Το Κιβώτιο (1975) του Άρη Αλεξάνδρου. Συνειδητοποίησα τότε ότι αρκούσε η ανάγνωση αυτού και μόνο του παράξενου, αλληγορικού ιστορικού μυθιστορήματος για να γευθώ πλουσιοπάροχα τον ένδοξο παραλογισμό, τον μισαλλόδοξο αλτρουισμό, την ανόητη αυτοθυσία της πολιτικής στράτευσης. Η παρωδία του κομματικού φανατισμού στις σελίδες του βιβλίου δεν περιορίζεται στο προσωπικό μαρτύριο του Καφκικού αυτού ήρωα. Αντιστοιχεί στο τέλος της συγκεκριμένης αδελφοκτόνας εκατόμβης αποτελώντας, σύμφωνα με τις ημερομηνίες που καταγράφει ο ανακρινόμενος (;) ήρωας, ένα από τα επεισόδια του πολέμου που μας κατέστρεψε ως λαό. Ο πόλεμος για ένα άδειο κιβώτιο ξεπερνά τη ματαιότητα του πολέμου για το άδειο πουκάμισο της Ελένης καθώς ο αφηγητής γεμάτος απόγνωση αντιλαμβάνεται ότι το μεταλλικό αυτό κουτί προορίζεται ίσως για φέρετρό του. Η παράλειψη της αναφοράς του εκδότη και των πέντε αγαπημένων μου μυθιστορημάτων
έγινε για να αποφευχθεί η ενόχληση της επανάληψης καθώς και τα πέντε έχουν εκδοθεί
από τον Κέδρο.
Ευάγγελος Μαυρουδής
Ο Ευάγγελος Μαυρουδής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953. Είναι γιατρός και κατοικεί και εργάζεται στη Ραφήνα. Το 2010 κυκλοφόρησε η τριλογία του Επιστροφή στη Σμύρνη. (1. Η θάλασσά μας, 2. Ittihat ve Terakki – Ένωση και Πρόοδος, 3. Φως εξ Ανατολών) από τις εκδόσεις Κέδρος. Από τον ίδιο εκδοτικό οίκο κυκλοφόρησε Ο χρόνος με τη Ρόζι (2013) και Το Κόκκινο Τανγκό – Νίκος Ζαχαριάδης, η άνοδος και η πτώση ενός ηγέτη (2016) το οποίο γράφτηκε με τη συνεργασία του Κώστα Κουτσομύτη. Το ερχόμενο φθινόπωρο θα κυκλοφορήσει Το ταξίδι – Κύπρος 1948, μια οδύσσεια από τις εκδόσεις Κέδρος.
►Υπάρχουν βιβλία που κατέχουν ξεχωριστή θέση στο μυαλό και στην καρδιά μας. Βιβλία που μας καθορίζουν, δεν τα ξεχνάμε ποτέ και κατά καιρούς ανατρέχουμε ξανά και ξανά στις σελίδες τους, διότι από τότε που τα διαβάσαμε για πρώτη φορά έχουν γίνει ένα κομμάτι από εμάς. Αυτή είναι άλλωστε και η αξία ενός λογοτεχνικού έργου: με τον όσο πιο αρμονικό και ολοκληρωμένο συνδυασμό μορφής και ύφους, πρώτα να μας συγκινεί και κατόπιν να περνά ανεξίτηλα και παιδευτικά στη σκέψη μας. Η ελληνική λογοτεχνία έχει να επιδείξει πλείστα όσα σημαντικά έργα που αποτύπωσαν μέσα από την πλοκή τους το ιστορικό γίγνεσθαι της εποχής τους και με όχημα τους χαρακτήρες των ηρώων τους σκιαγράφησαν προβλήματα και δεινά, προβληματισμούς και οράματα, καθώς και διαφορετικές οπτικές γωνίες του κόσμου. Έργα που η λογοτεχνική τους δύναμη παραμένει αναλλοίωτη στο χρόνο. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, όπως και το γεγονός ότι ένας συγγραφέας είναι πρώτα και κύρια αναγνώστης, το cityportal.gr καλεί αγαπημένους σας σύγχρονους συγγραφείς να φανερώσουν τα δικά τους αγαπημένα βιβλία από την ελληνική λογοτεχνία, γραμμένα από το 1980 και πίσω, βιβλία που τους καθόρισαν και θα βοηθήσουν και όλους εμάς στην αναζήτηση των αναγνώσεών μας.
Μαρία Ψωμά Πετρίδου