Το φιλμ νουάρ (film noir) είναι είδος η ύφος ταινιών (δεν έχει αποφασισθεί ακόμη) που έχουν στιλιστικές και θεματικές ομοιότητες. Ιστορίες εγκληματικών πράξεων και ηθικής ασάφειας γυρισμένες ασπρόμαυρα με έντονο κόντρα φωτισμό (έντονα φώτα και βαθιές μαύρες σκιές).
Τέτοιες ταινίες γυριζόταν από το Hollywood την δεκαετία του 40 και του 50. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε αρχή το Γεράκι της Μάλτας 1941 και τέλος το Ο αρχών του κακού (1958). Αν και ο ορισμός προέρχεται από Γάλλο κριτικό τέτοιες ταινίες έχουν τις ρίζες στους στους Γερμανούς. Ο Fritz Lang (με το M) – και ο John Seitz είναι οι προπάτορες του είδους ταινιών με τον τρόπο κινηματογράφησης. Η εφαρμογή των βάσεων του εξπρεσιονισμού πάνω στο τραχύ αμερικανικό αστυνομικό μυθιστόρημα αντιστρέφοντας την εσωτερική αναταραχή της απελπισίας των detectives η της εκρηκτικότητας των gangster έτσι ώστε να είναι ορατές στην επιφάνεια είναι το καλούπι του ύφους τέτοιων ταινιών.
Film noir – Βασικά χαρακτηριστικά
- Αφηγηματικος μονόλογος,
- Femme Fatale,
- Παράνοια και προδοσία,
- Μουσική jazz,
- ART deco διακόσμηση(εν μέρη)
- Έντονος φωτισμός
- Βροχερός καιρος (εν μέρη).
- Μυστηριώδης ιστορία και flashbacks.
- Πικρό χιούμορ
Έτσι όπως τα λέω μόνο το Blade Runner καλύπτει όλες τις κατηγορίες. Η αναβίωση του είδους γίνεται από το 55 και μετά με το neo noir που έχει παρόμοια θεματική αλλά ανανεωμένο ύφος, περισσότερη αισιοδοξία, νέα οπτικά χαρακτηριστικά και μέσα. Χρήση της λεγόμενης Dutch (παράφραση από το Deutch γερμανική) angle γίνεται, δηλαδή λήψη υπό γωνία για πρόσθετη δραματικότητα, ένταση και ψυχολογική αστάθεια όπως επίσης χωρίς ισορροπία πλαισίωση στο κάδρο, θόλωση του διαχωρισμού καλού και κακού, καθώς και ενισχυμένα μοτίβα εκδίκησης και αποξένωσης.
Το tech noir πάλι είναι προέκταση του νέο νουάρ σε σύνδεση με το sci fi. Επιτομή θεωρούνται το Blade Runner το Alphaville και το Terminator εκεί η τεχνολογία αντιμετωπίζεται σαν μια δύναμη απαισιοδοξίας με εκφυλιστική διάθεση ως προς τον άνθρωπο.
Τα καλύτερα φιλμ νουάρ όλων των εποχών
Πάμε να δούμε τα καλύτερα (τα πιο σημαντικα) και τα αγαπημένα. Η βαθμονόμηση γίνεται με προσωπικά κριτήρια.
- The asphalt jungle 1950 O Houston μας παρουσιάζει την ταινία από την πλευρά του παράνομου και όχι του νόμου. Σχεδιασμός και εφαρμογή ληστείας με έμφαση στους χαρακτήρες (top 15)
- Nightmare Alley 1947 Εξαγωγή της ηθικής από τα κοινωνικά πλαίσια και εστίαση σε καρναβαλικου τύπου σκηνικά και ύφος. Ο del Toro κάνει ριμεηκ. Προσπάθεια του ήρωα για ανέλιξη εντός της κοινωνίας με αθέμιτο τρόπο (TOP 10).
- DOA 1950 Ο ήρωας είναι έχει ελάχιστο χρόνο να βρει ποιος τον δηλητηρίασε. Edmond o brien ο Sykes του Wild bunch εδώ κεντρικός ήρωας. Έχει γίνει ριμεηκ με Quade το 88 και επιρροή για το burlesque και extravaganza Crank με τον Statham.
- The Maltese Falcon Η ταινία που έσωσε την καριέρα του Bogart, έβαλε τις βάσεις για κάποια καλούπια του είδους όπως η παρουσία του detective και βιρτουοζικη σκηνή διάρκειας 7 λεπτων. Η μοιραία γυναίκα κάνει επίσης την παρουσία της εδώ. (top 10)
- The Big sleep 1946 Ξανά Bogart αλλά τώρα με Hawks σκηνοθέτη κλείνει τον κύκλο του γερακιου με πολύ μπλεγμένη ιστορία (σε επίπεδα μπάχαλου) Εδώ όμως σαν Marlowe (από Chandler) αν σας αρέσει να βρείτε τον δολοφόνο τότε αυτή είναι η ταινία σας. Παρά το χάος είναι πολυεπίπεδη (TOP 5)
- Sweet smell of success 1957 Burt Lancaster και jazz. Δεν χρειάζεται στο νουάρ να είναι όλοι εγκληματίες. Εδώ έχουμε εκβιασμό και πολύπλοκοτητα σε άλλο επίπεδο.
- The big heat 1953 O. Fritz Lang επανέρχεται με Glen Ford αστυνομικό και Lee Marvin gangster.
- Out of the past 1947 (top 3) O Μιτσαμ στα καλύτερα του με Tourneur σκηνοθεσία φωτισμοί μοιραία γυναίκα σκοτεινή πλοκή και ριμεηκ του 84. Εάν δεν ήταν κάποια που θα δούμε παρακάτω τότε θα ήταν το κορυφαίο. Πολύπλοκο και πολύ δυνατό.
- Laura 1944, O Otto Premiger δημιουργεί ατμόσφαιρα μέσω πίνακα χαμένης πλέον ύπαρξης. Σενάριο μέσω αναμνήσεων.
- Double Idemnity (top 10) Tο καλουπωμα του noir σε όλα τα επίπεδα. Έγκλημα κυνισμός και τιμωρία. O Wilder στα καλύτερα του. Οι κριτικοί το θεωρούν το καλύτερο φιλμ νουάρ όλων των εποχών. Εξερεύνηση του ήθους του εγκλήματος.
- The lady from Shanghai 1947 (top 10) O Welles αρχίζει τα μαγικά. Ιρλανδός ναυτικός στα δίχτυα Femme Fatale. Σκηνή με καθρέφτες από τις πιο δυνατές. Μπορεί και η κορυφαία Femme Fatale στον κινηματογράφο.
- The big combo 1955 Αστυνομικός θέλει να παγιδέψει κακοποιό (Richard Conte ο Barzini από τον Νονό) αλλά ερωτεύεται την ερωμένη του. Κλειστοφοβικό με σκηνή βασανισμού πλέον καλτ.
- Touch of Evil 1958 (TOP 3) Η επιτομή της σχέσης απονομής δικαιοσύνης ηθικής και διαφθοράς μέσω αστυνομικών που βασίζονται στο ένστικτο μετά από ένα σημείο. Κορυφαίο με σούπερ αρχική λήψη 3 λεπτών εντός της πόλης. Η σκηνή του βούρκου επίσης συμβολική. Ο Welles over the top και αγνώριστος. Κορυφαίο.
- The killers 1946 Detective ασφαλιστικής προσπαθεί να μοντάρει τα κομμάτια της δολοφονία πυγμαχου(Burt Lancaster). H Ava Gardner κάτι ξέρει.
- Night and the city 1950 O Windmark δεν μπορεί να ελέγξει την ζωή του σε αυτό το δράμα του Dassin από το Λονδίνο. Είχε εγκαταλείψει το Hollywood για πολιτικούς λόγους.
- Criss Cross 1949 Μια ληστεία πάει στραβά και αρχίζουν τα προβλήματα για τον Lancaster. Όμορφη εναέρια σεκάνς με de Carlo.
- Sunset Boulevard 1950 Αν και όχι καθαρά νουάρ έχει πολλά στοιχεία. Πτώμα γοητεία παρακμή και φόνο. Η ίντριγκα είναι εδώ.
- The third man 1949 (top of the top) Το ποιο ποιοτικό με απίστευτη φωτογραφία, ατμόσφαιρα, μυστήριο, κυνήγι στους υπονομους, ατάκα για τα ρολόγια κούκων Μουσική από άλλη διάσταση. Μπορεί και το καλύτερο φιλμ γενικά. Χρήση Dutch angle που ταυτοποιει την ταινία. Το κάθαρμα είναι γοητευτικό. Τα αποτελέσματα του μόνο σε μια σκηνή. Ο Welles παίζει 17 λεπτά και παίρνει την ταινία επάνω του. Ανώτερο και από το Cain όχι τόσο σημαντικό. BEST OF THE BEST CRIME NOIR.
- They live by night O Ray δημιουργεί εδώ ταινία που ήταν η επιρροή για το Bonnie and clyde Σε πιο σκοτεινό μοτίβο όμως και 20 χρόνια πριν. NEO NOIR- Διαβάστε Μπόνι και Κλάιντ: Η ταινία και η πραγματικότητα.
- CHINATOWN 1974 (top 10) To αγαπημένο των κριτικών και σχεδόν όλων. Αν είχε γυριστεί 20 χρόνια πριν θα έπαιζε μάλλον στο top 3 του φιλμ νουάρ . Όμως είναι του 74. Εμβαθύνει περισσότερο στους χαρακτήρες με σενάριο τεράστιας πολιτικής δυναμικής για την ύπαρξη όχι μόνο του Los Angeles αλλά και του ίδιου του ανθρώπου. Φόρος τιμής στο φιλμ νουάρ με καλή δημιουργία εποχής ηλιόλουστο και ξερό περιβάλλον όχι απλή υπόθεση και απαισιοδοξία. Καλές ερμηνείες (ο detective μέσω του καπέλου είναι πάντα με τα μάτια σε σκιά). Προσωπική άποψη πολύ δυνατό αλλά όχι το καλύτερο ούτε και στην νέο νουάρ κατηγορία. Υστερεί γιατί εκτός της χρονολογίας δεν είναι όσο PULP πρέπει να είναι σε δοσολογία και είναι και αναχρονιστικό. Καλύτερο σαν ταινία από ότι σαν είδος.
- The Friends of Eddie Coyle 1973 (top 5) Η ιστορία ενός κακοποιού από την Βοστωνη και η εμπλοκή του σε μια υπόθεση με έμφαση στην σχέση του με άλλους κακοποιούς. Ο Mitsum ξανά 25 χρόνια μετά. Εάν δεν υπήρχε ο Welles τότε σίγουρα ο νούμερο 1 τύπος φιλμ νουάρ όλων των εποχών. Δεν χρειάζεται να κάνει και πολλά άλλα τα κάνει άρτια. Οι εποχές άλλαξαν το ίδιο και ο ηθοποιός. Τα βασικά στοιχεία του αστυνομικού (Hard boiled) είναι εδώ και με αυθόρμητο τρόπο.
- POINT BLANK 1967 (top 5) Η επαναφορά του νουάρ γίνεται εδώ. Gangster ζητάει εκδίκηση. Βία με νέο τρόπο απεικόνισης . Ο Marvin στον ρόλο της καριέρας του μετα το CAT Ballou. Εάν δεν υπήρχε το επόμενο μπορεί το κορυφαίο νέο νουάρ αφού βάζει νέες βάσεις για όλο το είδος. Πιο σημαντικό από ότι καλό.
- THE LONG GOODBYE 1973 (Best of the best) Ο συνδετικός κρίκος του νέο νουάρ με το film NOIRE. O ήρωας ξυπνάει μετά από 30 σχεδόν χρόνια και από το BIG sleep του Hawkes. Τέτοια είναι η αναγωγή από τον σκηνοθέτη. O Altman επαναπροσδιορίζει το είδος βγάζοντας γλώσσα σε όλους τους προηγούμενους και κατεδαφιζοντας τα στοιχεία του είδους αλλά κρατάει την δομή. Ο ήρωας είναι εκτός εποχής, όλα τα άλλα ανάποδα από ότι ξέρουμε πλην της τελικής σκηνής με τον φίλο. Εκεί βλέπουμε ένα Hard boiled detective άλλης κόπιας αυτόν απευθείας από τα βιβλία του Hammet του Chandler αλλά και του Mickey Spillane. Το πιο καλλιτεχνικό από όλα σε μια εποχή που ζει όχι πλέον αυθεντικά. Οι ίδιοι οι συγγραφείς έλεγαν ότι οι ήρωες τους δεν θα μπορούσαν να ζήσουν στον 20 αιώνα. Αυτό το δείχνει πιο καθαρά από όλες τις ταινίες αυτή. Μπορεί να γίνει και graphic novel. Προσωπική άποψη BEST OF THE BEST μέσα στην ειρωνεία του.
- BODY HEAT 1981 (TOP 5) Η έξαψη είναι ισάξιο με της ταινίες του 40 μόνο που είναι σύγχρονο. Τα πράγματα έχουν εξελιχθεί και τα φαινόμενα απατούν. Η Turner ισάξια της Hayworth και της Stanwyck. Χωρίς πολλά πολλά ατμοσφαιρικό και ερωτικό.
- GRIFTERS 1990 Όμορφη απεικόνιση των απατεώνων μέσω των ηρώων με δηλητηριασμενο τέλος όσο και ειρωνικό. Ο τόνος της ταινίας λίγο πιο ανάλαφρος αυτό το κάνει ιδιαίτερο.
- NARC 2002(TOP 3) Κορυφαίο, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια χάνεται στον βωμό του καθήκοντος. Δεν αντιγράφει κανέναν έχει την βία του το δράμα του και την ατμόσφαιρα του. Θα ανεβάσω δημοσίευση για αυτο το αριστούργημα. Το είδος πρέπει να εξελιχθεί το Narc το κάνει χωρίς να κάνει φιγούρα η να είναι διδακτικό.
- Η περίπτωση Tony Scott. O Scott έχει στοιχεία noir στις ταινίες του όπως τα πρώτα 15 λεπτά του True Romance (best crime) στο οποίο βλέπουμε μια κινηματογραφική μαγεία. Χωρίς υπερβολές. Μεμονωμένα στοιχεία έχουμε και στο the last boy scout όπως η έλευση το βράδυ των μπράβων (με την βόμβα στο αυτοκίνητο) η ο παρακμιακός ήρωας detective και η πολύπλοκη υπόθεση αν και φαινομενικά απλή. Η προσέγγιση είναι πιο Blockbuster και εκεί θα μπερδευτεί το πράγμα. TECH NOIR
- BLADE RUNNER (TOP OF THE TOP) Αν ο Reymond Chandler ζούσε το 2000 έτσι θα σκεφτόταν το Los Angeles . Όλα εδώ βροχή, καμπαρντίνα, αφήγηση, καπέλα, μοιραία γυναίκα, εύρεση αντικειμένων, ουίσκι, περιπολικά και υπαρξιακή αναγωγή από ένα σημείο και μετά. Μελλοντολογικό φιλμ νουάρ. BEST OF THE BEST
- ALPHAVILLE 1965 Ο Godard τα πάει περίφημα αφού στέλνει τον Λεμυ Κοσιον σε άλλο πλανήτη να τα βάλει με super υπολογιστή που ελέγχει τα αισθήματα. Άρτιο και κορυφαίο contemporary.
- DARK CITY Sci fi που από την ατμόσφαιρα του 40 σε πάει σε άλλη διάσταση μέσω του σεναρίου και της φωτογραφίας. Ήθελε απλά καλύτερο σκηνοθέτη η δυναμική είναι εδώ. Σε λάθος σημείο κοίταξε ο δημιουργός.
- TERMINATOR Το στοιχείο του Θριλερ επικρατεί τόσο του Sci fi όσο και του θεάματος σε αυτό το (σχεδόν) πανάκριβο b movie. Η ιδέα του χρονικού παραδόξου σε συνδυασμό με το μέταλλο και την σκοτεινή λήψη της πόλης το κάνουν από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα του είδους. Αν μόνο οι ερμηνείες να ήταν καλύτερες.
Προσπάθησα να βάλω όσο πιο πολλά μπορούσα. Έχετε τις απόψεις σας και εγώ γράφω την δική μου μπορεί να έχω ξεχάσει πολλά. Γράψτε τα δικά σας.
κείμενο Παναγιώτης Τουρατζώφ
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
Ακολουθείστε το Cityportal.gr στο Google News για να μαθαίνετε πρώτοι όλα τα τελευταία νέα
Cityportal.gr Live ενημέρωση: O κορωνοϊός λεπτό προς λεπτό στην Ελλάδα και παγκοσμίως