Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ: Η πιο σπουδαία νοσοκόμα της Ιστορίας

Στις 12 Μαΐου του 1820 γεννιέται η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ (Florence Nightingale). Αγγλίδα νοσοκόμος και φιλάνθρωπος.

Υπήρξε πρωτοπόρος της σύγχρονης νοσηλευτικής και θεμελίωσε το επάγγελμα των αδελφών νοσοκόμων. Προς τιμήν της γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 12 Μαΐου η Διεθνής Ημέρα Αδελφών Νοσοκόμων.

Η πρωτεργάτρια της σύγχρονης νοσηλευτικής άλλαξε δραστικά τις κάκιστες υγειονομικές συνθήκες και τον τρόπο λειτουργίας των νοσοκομείων του καιρού της

Η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ γεννήθηκε σε μια πλούσια βρετανική οικογένεια σε μια βίλα στη Φλωρεντία στην ιταλική επαρχία της Τοσκάνης, από την οποία έλαβε το όνομά της. Ήταν γόνος εύπορης αγγλικής οικογένειας που είχε εγκατασταθεί στη Φλωρεντία.

Οι σπουδές της ήταν αξιόλογες και έμαθε ελληνικά και λατινικά, ενώ στα 20 της χρόνια δήλωσε στους γονείς ότι επιθυμούσε να γίνει νοσηλεύτρια, ένα επάγγελμα που δεν ταίριαζε στην κοινωνική της τάξη.

Παράλληλα ταξίδευε, με ένα από τα ταξίδια της να τη φέρνουν και στην Ελλάδα, όπου και συνέβη ένα περιστατικό που δείχνει την καλοσύνη και την έγνοια της από τα νεανικά της χρόνια για κάθε αδύναμο πλάσμα: Περπατώντας στους δρόμους της Αθήνας συνάντησε μια παρέα παιδιών που έπαιζαν βασανίζοντας μια μικρή κουκουβάγια.

Η Φλόρενς έσωσε το πτηνό, το περιέθαλψε, το βάφτισε Αθηνά και το πήρε μαζί της. Από τότε συχνά κυκλοφορούσε έχοντας την κουκουβάγια στην τσέπη της, σύντροφο στις καθημερινές βόλτες της

Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ: «Η Κυρία με το Φανάρι»

Στα 30 της χρόνια σπούδασε νοσηλευτική στο Κάιζερσβερτ, κοντά στον Ρήνο, αλλά και σε διάφορα νοσοκομεία της Αγγλίας και της Γαλλίας.

Έγινε διάσημη για τη δράση της στη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου (1854-1855) ως επικεφαλής 100 νοσοκόμων, ενώ αργότερα έδρασε σε ένα νοσοκομείο στο Σκούταρι, κοντά στην Κωνσταντινούπολη, το οποίο στέγαζε 1.500 ασθενείς κάτω από πραγματικά απαίσιες συνθήκες. Η Φλόρενς κατόρθωσε να σώσει ασθενείς με ακούραστη προσπάθεια και χωρίς πολλά μέσα.

Η εικόνα της ανάμεσα στα κρεβάτια με ένα φανάρι να προσπαθεί να ανακουφίσει τους ασθενείς της της χάρισε το προσωνύμιο «Η Κυρία με το Φανάρι».

Η δράση της Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ στον Κριμαϊκό Πόλεμο

Τον Μάρτιο του 1854 ξέσπασε ο Κριμαϊκός πόλεμος και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους οι Γαλλοβρετανικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στην Κριμαία.

Στις αρχές Νοεμβρίου του 1854 μαζί με 38 εθελόντριες νοσηλεύτριες τις οποίες είχε η ίδια εκπαιδεύσει και 15 καθολικές καλόγριες, έφτασε στην Κριμαία, όπου μαινόταν ο πόλεμος, για να βοηθήσει στην περίθαλψη των στρατιωτών.

Σοκαρισμένη από την ανοργάνωτη κατάσταση που συνάντησε σε ένα νοσοκομείο στο Σκούταρι (σημερινό Ουσκουντάρ), κοντά στην Κωνσταντινούπολη, και από τις άθλιες συνθήκες υγιεινής που οδηγούσαν μεγάλο αριθμό νοσηλευομένων στον θάνατο, απηύθυνε μέσω των «Τάιμς»/«Times» του Λονδίνου έκκληση προς τη βρετανική κυβέρνηση για τη δημιουργία πιο ασφαλών δομών υγειονομικής περίθαλψης.

Η φωνή της εισακούστηκε, με τη Βρετανία να στήνει στην περιοχή έτερο νοσοκομείο και να βελτιώνει κατά πολύ τις παρεχόμενες υπηρεσίες.

Την ίδια στιγμή η Νάιτινγκεϊλ, εφαρμόζοντας με αυστηρότητα κανόνες υγιεινής όπως το πλύσιμο των χεριών, η αποστείρωση αντικειμένων, ρούχων κ.λπ. και ο επιμελής αερισμός των δωματίων κατάφερε να μειώσει εντυπωσιακά τη θνησιμότητα των νοσηλευομένων. Διαρκώς παρούσα, ακούραστη και συγκινητικά αφοσιωμένη στην αποστολή της, δεν σταματούσε να εργάζεται ούτε κατά τις μικρές ώρες.

Η εικόνα της να γυρίζει στους κοιτώνες, μέσα στο σκοτάδι, και να ελέγχει την κατάσταση των ασθενών της κρατώντας ένα μικρό φανάρι, όπως την είχαν περιγράψει με γλαφυρότητα σε ένα άρθρο των «Τάιμς», της χάρισε την προσωνυμία «Η Κυρία με το Φανάρι».

Λόγω της δικής της επιμονής άρχισαν να εφαρμόζονται κανόνες υγιεινής που ακόμα και αν σήμερα θεωρούνται αυτονόητοι τότε δεν ήταν, γεγονός που πλήρωσαν με τις ζωές τους χιλιάδες άνθρωποι οι οποίοι κανονικά θα έπρεπε να είχαν σωθεί

Διαρκής προσφορά

Μετά τη λήξη του Κριμαϊκού Πολέμου, η Νάιτινγκεϊλ επιβιβάστηκε σε πλοίο με προορισμό την Αγγλία, όπου είχε ήδη γίνει από καιρό εθνική ηρωίδα.

Επέστρεφε στην πατρίδα της αποφασισμένη να επηρεάσει τις κρατικές υπηρεσίες, με στόχο τη βελτίωση της ιατρικής περίθαλψης, των συνθηκών διαβίωσης και της διατροφής τού βρετανού στρατιώτη. Συνάντησε όμως δυσκολίες, διότι οι υψηλά ιστάμενοι αντιμετώπιζαν με κατανόηση την πιθανή εφαρμογή των σχεδίων της, αλλά χωρίς ιδιαίτερο ενθουσιασμό.

Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν, όταν τον Οκτώβριο του 1856 συναντήθηκε με τη Βασίλισσα Βικτωρία.

Η βασίλισσα άκουσε τις προτάσεις της και τον Μάιο του 1857 συγκρότησε τη Βασιλική Επιτροπή για θέματα Υγείας, στην οποία η Νάιτινγκειλ είχε σημαντικό ρόλο και συνεισφορά, με τη σύνταξη της ογκώδους έκθεσης με τον τίτλο «Σημειώσεις πάνω σε θέματα που επηρεάζουν την υγεία, την αποδοτικότητα και τη διοίκηση των νοσοκομείων του βρετανικού στρατού».

Μία από τις συνέπειες των δραστηριοτήτων της επιτροπής ήταν η ίδρυση τής Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής το 1857.

Στο μεταξύ, η Νάιτινγκεϊλ ήταν απασχολημένη και με άλλες πρωτοποριακές δραστηριότητες.

Το 1860 χρησιμοποίησε από το «Ταμείο Νάιτινγκεϊλ» 45.000 στερλίνες – συνεισφορές του κοινού προς τιμήν του έργου της στην Κριμαία – για να ιδρύσει τη Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων στο νοσοκομείο Σεντ Τόμας του Λονδίνου, σχολή πρωτοποριακή στο είδος της σε όλο τον κόσμο.

Μέσα σε λίγα χρόνια, υπήρξε η κύρια υπεύθυνη για την καθιέρωση εκπαίδευσης των μαιών και των αδελφών νοσοκόμων στα ιατρεία των ασύλων.

Τα τελευταία χρόνια

Από το 1857, η Νάιτινγκεϊλ ζούσε, κυρίως, στο Λονδίνο. Περνούσε τον περισσότερο χρόνο στο σπίτι της, πάσχοντας από κατάθλιψη.

Ξαπλωμένη στο κρεβάτι δεχόταν αναρίθμητους επισκέπτες, από τους πιο υψηλά ιστάμενους ως τους πιο ταπεινούς ανθρώπους. Η όρασή της άρχισε να εξασθενεί σταδιακά, ώσπου το 1901 τυφλώθηκε εντελώς.

Το 1907, ο βασιλιάς Εδουάρδος της απένειμε το παράσημο Αξίας (Order of Merit) και υπήρξε η πρώτη γυναίκα που είχε πάρει ποτέ αυτό το παράσημο.

Πέθανε σε βαθύ γήρας στις 13 Αυγούστου 1910 στο Λονδίνο.

Επιμέλεια: Θοδωρής Κουγιουμτζής

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Καλλιρρόη Παρρέν: Η πρώτη Ελληνίδα φεμινίστρια