Διάβασα κάποτε σε μια εφημερίδα για τη θεωρητική δυνατότητα κατασκευής μιας μηχανής του χρόνου, που διατύπωσε ο καθηγητή της θεωρητικής Φυσικής στο ΜΙΤ Έντουαρντ Φάρχι σύμφωνα με τη Θεωρία της Σχετικότητας. Όπου αναφερόταν το εξής παράδειγμα: Αν ένας αστροναύτης ταξιδέψει με ένα διαστημόπλοιο που μπορεί να αναπτύξει πολύ μεγάλες ταχύτητες, προσεγγίζοντας την ταχύτητα του φωτός, τότε φεύγοντας από τη Γη το 2008 και επιστρέφοντας ένα χρόνο αργότερα (γι’ αυτόν, τον αστροναύτη) στη Γη θα είχε περάσει στο μεταξύ περίπου ένας αιώνας, οπότε θα βρισκόταν πάλι εδώ στο 2100 και θα συναντούσε τα δισεγγόνια του.
(Το παράδειγμα αυτό δεν είναι παρά μια πιο σύντομη και απλοποιημένη παραλλαγή του παραδείγματος που είναι γνωστό ως το «Παράδοξο των διδύμων» όπου ο ένας ταξιδεύει στο διάστημα και άλλος παραμένει στη Γη.) Αυτό μπορεί να γίνει (θεωρητικά) ισχυρίζεται ο Φάρχι, εκείνο όμως που δεν θα μπορούσε ποτέ να συμβεί θα ήταν ο αστροναύτης να επιστρέψει πίσω στο 2008. Για να καταλήξει ότι είναι αδύνατον να κατασκευαστεί μια μηχανή του χρόνου που θα μας ταξιδεύει στο παρελθόν, μπορεί μόνο να κατασκευαστεί μια μηχανή του χρόνου που θα μας πηγαίνει στο μέλλον!
Το σκέφτομαι και απορώ: Πώς προκύπτει στο παράδειγμα, έστω και θεωρητικά, ότι ισχύει έστω αυτή δεύτερη δυνατότητα; Δεν μου φαίνεται λογικό. Διότι ο αστροναύτης στο διαστημόπλοιο, νομίζω πως μέτρησε το δικό του χρόνο (το χρόνο που μεσολάβησε από την αναχώρησή του μέχρι την επιστροφή του στη Γη) σε ένα δικό του σύστημα αναφοράς, με βάση την απόσταση που διένυσε με την ταχύτητα του φωτός και κάνοντας μια (υποθετική) αναγωγή στο πόσο χρόνο θα χρειαζόταν για να διανύσει την ίδια απόσταση κάποιος κάτοικος της Γης, με γήινες ταχύτητες δηλαδή, οπότε κατέληξε στο ότι θα χρειαζόταν περίπου 100 χρόνια. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως πέρασαν πράγματι 100 χρόνια στη Γη κατά τη διάρκεια της απουσίας του, πέρασε ίδιος χρόνος (εδώ παίζεται η ζαβολιά), άλλο τώρα που ο ταξιδευτής «κέρδισε» σε διανυόμενη απόσταση, που είναι μια διάσταση του χώρου και όχι του χρόνου, ταξιδεύοντας με την ταχύτητα του φωτός..
Ο χρόνος θα περνούσε διαφορετικά γι’ αυτόν σε σχέση με τους κατοίκους της Γης μόνο αν μετρούσαμε την απουσία του με σύστημα αναφοράς τα γήινα χρόνια, δηλαδή αν επέστρεφε σε 100 γήινα χρόνια, παραμένοντας περίπου στην ίδια ηλικία, σαν να είχε περάσει γι’ αυτόν βιολογικά μόνο ένας χρόνος.
Πώς θα μπορούσε (πάντα υποθετικά αλλά χωρίς λογικά άλματα) να συμβεί αυτό; Η λογοτεχνία έχει δώσει την απάντηση πριν καιρό με τον Ριπ Βαν Ουίνλκ, τον άνθρωπο που αποκοιμήθηκε για πολλά χρόνια κι όταν ξύπνησε όλα γύρω του είχαν αλλάξει και οι άνθρωποι είχαν γεράσει, εκτός απ’ τον ίδιο.
Αν ο αστροναύτης λοιπόν μπορούσε να τεθεί σε κατάσταση κρυογονικής νάρκης ή παρατεταμένης υπερύπνωσης σε θαλάμους (όπως βλέπουμε να συμβαίνει στα μεγάλα ταξίδια, όχι μόνο σε απόσταση αλλά και σε χρόνο, στη σειρά ταινιών επιστημονικής φαντασίας «Άλιεν») όπου υπολειτουργεί πλήρως ο μεταβολισμός του ανθρώπινου οργανισμού ώστε να μειώνεται στο ελάχιστο η φθορά των κυττάρων του, τότε ο άνθρωπος αυτός θα μπορούσε (θεωρητικά πάντα) να ξυπνήσει 100 χρόνια μετά και να έχει παραμείνει σχεδόν στην ίδια κατάσταση βιολογικής ηλικίας, ενώ οι συνομήλικοι του στη Γη θα έχουν γεράσει ή /και θα έχουν πεθάνει.
(Αυτό συμβαίνει με την κόρη της Ρίπλεϊ στο «Άλιεν2», η οποία κόρη είναι 11 χρονών και η Ρίπλεί γύρω στα 35 όταν πέφτει σε υπερύπνωση για το ταξίδι της επιστροφής κι όταν ξυπνά πίσω στη Γη, παραμένοντας στην ίδια περίπου βιολογική ηλικία η ίδια, 57 χρόνια μετά, η κόρης της έχει ήδη πεθάνει σε ηλικία 66 ετών.)
Θα ήταν βέβαια σαν να ήταν νεκρός όλα αυτά τα χρόνια, όπως θεωρείται κλινικά νεκρός κάποιος που έχει περιπέσει σε κώμα, αλλά όταν επιστρέψει στη Γη και «αναστηθεί» από τη νάρκη, πράγματι θα είναι σαν να βρίσκεται στο μέλλον, σαν να είχε ταξιδέψει με τη μηχανή του χρόνου –αλλά σαν…
Διότι ο χρόνος δεν υπάρχει στη ζωή ως απόλυτο μέγεθος, χωρίς κάποιο περιεχόμενο, είναι το σχετικό μέτρο μιας αλλαγής /αλλοίωσης που παρατηρούμε (από μια ορισμένη σκοπιά κάθε φορά) να συμβαίνει «ανά-μεσα» σε αυτό που μετράμε ως χρόνο κάθε φορά -είτε κοιτώντας τις σημάνσεις ενός ρολογιού είτε ενός ημερολογίου ή απλώς τον ήλιο να ανατέλλει και να δύει.
Έτσι σκέφτηκα -και τα ’γραψα εδώ. Για να μην πάνε χαμένα, όπως τόσες και τόσες στιγμές στη λήθη του χρόνου…
Σωτήρης Ζήκος
sz@citymedia.gr
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
