Η τριλογία του Δημήτρη Γκιώνη (βιβλιοκριτική δρ Γιάννης Βρύζας)

Γνώριζα (δηλ. διάβαζα) τον Δημ. Γκιώνη σαν έγκριτο πολιτιστικό ρεπόρτερ. Ομολογώ ότι άργησα να τον ανακαλύψω και ως συγγραφέα. Ξεκίνησα με «το περίπτερο» (αφήγημα, Καστανιώτης 1996) από περιέργεια βιωματική (υπήρξα και εγώ παιδί σε περίπτερο). Μαθητής σε νυχτερινό, αλλά και εργαζόμενος στο περίπτερο των αδελφών του, στην Αθήνα των μέσων του ’50, ο Δ.Γ. αφηγείται περιστατικά από τη ζωή του, αλλά και την αθηναϊκή ζωή που αλλάζει (με ό,τι καλό και κακό αυτό συνεπάγεται). Με κέρδισε η ειλικρίνεια, η αμεσότητα και το χιούμορ της γραφής του.

Έτσι πέρασα στο «Τώρα θα δεις…» (αφήγημα, Καστανιώτης 1994), του οποίου «το περίπτερο» αποτελούσε τη συνέχεια. Σε αυτό ο Δ.Γ. αναφέρεται στη ζωή του έως τα 12 στη Δημητσάνα Αρκαδίας. Αυθεντική παλιά ζωή στην ελληνική επαρχία του ’50 με αυστηρή οικογενειακή ζωή αλλά και γυμνισμό στο τοπικό ποτάμι, με κουραστική δουλειά αλλά και γάμους και χαρές και πανηγύρια, με τις αγαθοσύνες και τις κακίες των λαϊκών ανθρώπων, με παιδικές μικροζαβολιές αλλά και τις πρώτες καίριες απορίες για τον κόσμο και την κοινωνία. Και κυρίως (τώρα θα δεις…) ξύλο, ως βασική παιδαγωγική μέθοδο στο σπίτι και στο σχολείο.

Το τελευταίο αφήγημα της τριλογίας είναι το «Έτσι κι Αλλιώς…» (Καστανιώτης 1999). Εδώ ο Δ.Γ. αφηγείται τις 35χρονες εμπειρίες του στο πολιτιστικό ρεπορτάζ. Πρόσωπα και καταστάσεις, που ο αναγνώστης ξαναθυμάται, πρωτοανακαλύπτει ή τα αναστοχάζεται με νέα ματιά. Αν και το βιβλίο είναι «η προσωπική κατάθεση με τα βιώματα ενός πολιτιστικού συντάκτη», αποτελεί παράλληλα μια μικρή σύνοψη της πολιτιστικής ζωής της χώρας, δοσμένη με γνώση, αμεσότητα, χιούμορ και (κυρίως) με καθαρή και αταλάντευτη κριτική ματιά.

Και τα 3 αφηγήματα διαβάζονται μονορούφι, από μικρούς και μεγάλους, απλούς και απαιτητικότερους αναγνώστες. Συνιστούν μια τριλογία που και τέρπει και μορφώνει. «Συγχύζομαι –λέει ο Δ.Γ. για τα βιβλία αυτά- όταν χαρακτηρίζονται αυτοβιογραφικά. Ο βασικός κορμός είναι βέβαια αυτοβιογραφικός. Εκείνο που μ’ ενδιέφερε ήταν δώσω το κλίμα της μετεμφυλιακής Ελλάδας, μέσα από τα μάτια ενός παιδιού». Και νομίζω ότι το κατάφερε θαυμάσια.