Η χώρα τού μύθου

Ερχόμενοι σέ επαφή μέ τήν αγγλοσαξωνική θεσμική καί εκπαιδευτική απέχθεια γιά τό ψέμα (αφού, όπως μάς μεταφέρεται ακόμη καί από τήν πιό μηδαμινή ταινία, τό κάθε παράπτωμα μπορεί νά δικαιολογηθή ή καί νά συγχωρηθή, άν δέν συνοδεύεται από κάποια ψευδολογία ως πρόσχημα), καγχάζουμε – τούς λέμε «αμερικανάκια» ή «κουτόφραγκους»

Λίγες μόνο μέρες πρίν, φυλλομετρώντας τό ελληνικό διαδίκτυο έπεσα πάνω σέ μία (ακόμη…) «σφυγμομέτρηση» τών θαμώνων τής σελίδας περί τών τηλεοπτικών των προτιμήσεων.
Βέβαια, ο κάθε σφυγμός μπορεί νά εμφανίζη καί αρρυθμίες, καί οι σφυγμομετρήσεις στήν Ελλάδα είναι ούτως ή άλλως ασύμβατες πρός κάθε έννοια λογικής, άν τίς αναλύση κανείς προσεκτικά – όμως, ετούτη είχε ξεφύγει πραγματικά!
Διαβάζοντας λοιπόν τίς ποσοστιαίες επιλογές, ενημερώνεται κανείς ότι ο μέσος θαμών τού ελληνικού διαδικτύου, ενδιαφέρεται πρωτίστως γιά ντοκυμανταίρ (στό θριαμβευτικό ποσοστό τού 40% περίπου), επιζητεί κατά τό 15% περισσότερες εκπομπές τέχνης, έ, ενδιαφέρεται καί γιά τόν αθλητισμό (8%), καί, φυσικά, ενημερώνεται μέ δελτία ειδήσεων ή εκπομπές περί τήν πολιτική (10%), ενώ καταδικάζει απερίφραστα τά πρωινάδικα (τά θέλει ποσοστό λιγότερο από 3%), τά μαγκαζίνο,
τίς κοινωνικές σειρές, καί ακόμη καί τίς κωμικές σειρές – δημιουργώντας μου, φυσικά, εύλογες απορίες, τού στύλ «τότε, γιατί οι δίαυλοι μέ ντοκυμανταίρ ή εκπομπές τέχνης έχουν τηλεθέαση μικρότερη τού 0,1%» ή «πώς καί τό Πανελλήνιο κρατάει τήν ανάσα του επί μία εβδομάδα γιά τήν ατάκα τής κ. Ατακατζίδου πού βάναυσα
διέκοψαν οι διαφημίσεις».
Η απάντηση είναι μαύρη, στιλπνή, κρύα καί κοφτερή σάν αζτέκικο μαχαίρι από οψιδιανό: «είμαστε εθισμένοι στό ψέμμα», όλοι μας, τόσο σάν λαός, όσο καί ο καθένας μας προσωπικά – τόσο εθισμένοι, ώστε συνήθως αδυνατούμε νά διατυπώσουμε μιά ειλικρινή γνώμη έστω καί εν ανωνυμία ή έστω καί στούς εαυτούς μας. Είτε πρόκειται γιά τήν Ιστορία μας τών παθημάτων καί τής δουλείας, πού επέβαλλε συχνά τά ψέματα από φόβο τού ισχυροτέρου ή τού κατακτητού (ή πού, στή λογιότερη, φαναριώτικη άς πούμε εκδοχή της, εσκίαζε κάθε πραγματικότητα μέ τόσους τόνους αχρήστων περιφράσεων, ώστε ψέμα καί αλήθεια νά είναι δυσδιάκριτα πιά), είτε γιά τήν κοινωνική μας ψυχολογία, σίγουρα ζούμε στό ψέμα καί στό πρόσχημα καί τό αναπαράγουμε μέ τήν ομερτά συναινούντων συνενόχων. Ψευδόμεθα καί ξέρουμε ότι οι άλλοι τό αντιλαμβάνονται – διατελούμε όμως καί εν τή βεβαιότητι τού ότι θά προσποιηθούν ότι δέν τό αντιλαμβάνονται, είτε διότι καί εκείνοι κάνουν πιθανότατα τό ίδιο, ή διότι απλώς έτσι κάνουν όλοι – αποδομώντας έτσι κάθε εμπιστοσύνη πρός τόν άλλο, καί κατασκευάζοντας, ασυναίσθητα καί χωρίς κάποια αντίρρηση ή αμφιβολία, ένα κουκούλι μυθοπλασίας καί κακοπιστίας πού περιβάλλει εφεξής όλη τήν κοινωνικότητά μας.
Αυτονοήτως ψεύδονται οι κυβερνώντες καί οι κυβερνώμενοι, αυτονοήτως καί οι κήρυκες τής χριστεπωνύμου ηθολαγνίας, κι ευνοήτως επιθυμεί νά ακούση ή, σχεδόν, νά γευθή καί νά ψηλαφήση τό ψέμα τό πόπολο. Ερχόμενοι σέ επαφή μέ τήν αγγλοσαξωνική θεσμική καί εκπαιδευτική απέχθεια γιά τό ψέμα (αφού, όπως μάς μεταφέρεται ακόμη καί από τήν πιό μηδαμινή ταινία, τό κάθε παράπτωμα μπορεί νά δικαιολογηθή ή καί νά συγχωρηθή, άν δέν συνοδεύεται από κάποια ψευδολογία ως πρόσχημα), καγχάζουμε – τούς λέμε «αμερικανάκια» ή «κουτόφραγκους».
«Μερικές φορές, ένα ψέμα εκφράζει καλλίτερα από κάθε αλήθεια αυτό πού συμβαίνει σέ μιά ψυχή», έλεγε ο Γκόρκι, καί, φυσικά, δέν μπορεί παρά νά συμφωνήση κανείς. Όταν όμως αυτό συμβαίνη χρονίως καί μονίμως σέ έναν ολόκληρο λαό;