Η απατηλή γοητεία του διαδικτύου και το αντιεμβολιαστικό κίνημα

Διανύουμε ήδη το δεύτερο χρόνο της πανδημίας η οποία έχει δυστυχώς επιφέρει το θάνατο σε 18.000 χιλιάδες συμπολίτες μας ενώ τα θύματα παγκοσμίως ξεπερνούν τα 4.000.000 .

Και ενώ αρχικώς μοναδικό όπλο για την αντιμετώπιση της ήταν η λήψη μέτρων παθητικής προστασίας μέσω της χρήσης μάσκας και του υποχρεωτικού εγκλεισμού που οδήγησε σε καταστρεπτικά αποτελέσματα για την ψυχική υγεία μεγάλου μέρους του πληθυσμού, αλλά και σε δραματική επιβράδυνση της οικονομίας, εδώ και 7 μήνες περίπου η ανθρωπότητα διαθέτει επιτέλους ένα δραστικό όπλο για την εξάλειψη του φαινομένου, τα εμβόλια.

Η χώρα μας χάρις στη συμμετοχή της στην Ε.Ε. έχει την τύχη να βρίσκεται στη πρώτη γραμμή των χωρών που έχουν στη διάθεση τους επαρκείς ποσότητες των 4 εγκεκριμένων από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Υγείας εμβολίων, τα οποία μέσω ενός πρωτοφανούς για την αρτιότητα του εθνικού προγράμματος εμβολιασμού, είναι πλέον διαθέσιμα σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.

Και ω του θαύματος, αντί όπως θα ανέμενε κανείς, η δημόσια συζήτηση να είναι πλέον το πώς η χώρα μετά από 16 δύσκολους μήνες θα ξαναβρεί την κανονικότητα, μετά τον αρχικό ενθουσιασμό, το τελευταίο διάστημα παρατηρείται το φαινόμενο η συζήτηση να έχει μετατραπεί σε ένα debate μεταξύ υπέρμαχων του εμβολιασμού και «αντιεμβολιαστών» οι οποίοι επικαλούμενοι διάφορες ακραίες θεωρίες αρνούνται να προχωρήσουν στον εμβολιασμό τους.

Το αποκαλούμενο «αντιεμβολιαστικό κίνημα» δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο.

Παρατηρείται σε πολλές χώρες και κυρίως στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ όπου ένα μειοψηφικό μεν αλλά αρκετά σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό αν όχι με αρνητική διάθεση τα εμβόλια.

Αξίζει να αναφερθεί ότι τον 20ο αιώνα χάρις στο πρόγραμμα μαζικών εμβολιασμών που εφαρμόστηκε παγκοσμίως εξαλείφτηκαν ασθένειες όπως ο μεγαλύτερος δολοφόνος στην ιστορία της ανθρωπότητας – η ευλογιά – αλλά και άλλες πολύ σοβαρές νόσοι όπως η πολιομυελίτιδα, η φυματίωση, η ιλαρά κ.λ.π. και μάλιστα όχι μόνο σε χώρες με υψηλό υγειονομικό επίπεδο αλλά και σε χώρες του Τρίτου Κόσμου με ελλιπείς δομές υγείας.

Και ενώ χάρις στους μαζικούς εμβολιασμούς η ανθρωπότητα φάνηκε να οδηγείται στην ολοσχερή εξάλειψη σοβαρότατων νόσων, από τα τέλη των 90’s άρχισε να αναπτύσσεται αρχικά στις ΗΠΑ και μετά στην Ευρώπη, το αντιεμβολιαστικό κίνημα του οποίου καλό είναι να αναφέρουμε την ιστορία του, προκειμένου να αντιληφθούμε και το πώς η πρόοδος της τεχνολογίας που οδήγησε στην ανάπτυξη σύγχρονων εμβολίων, οδήγησε ταυτόχρονα και στην αμφισβήτηση τους.

Η ιστορία ξεκινά το 1998…

Η ιστορία ξεκινά το 1998 όταν ένας άγγλος ιατρός γαστρεντερολόγος ο Andrew Wakefield δημοσίευσε μία μελέτη, σχετικά με το ΜΜR, το γνωστό «τριπλό» εμβόλιο, το οποίο έχουμε κάνει όλοι μας, ισχυριζόμενος ότι συνδέεται με περιστατικά αυτισμού. Η μελέτη αυτή δημοσιεύτηκε σε μία από τις πιο έγκυρες ιατρικές επιθεωρήσεις το ιατρικό περιοδικό Lancet και προκάλεσε σοβαρό ενδιαφέρον στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα.

Γρήγορα αποκαλύφθηκε ότι η μελέτη του Wakefield ήταν όχι απλώς ελλιπής αλλά τελείως ψευδής, αφού τα στοιχεία της δεν μπόρεσαν ποτέ να επαληθευθούν από άλλους ερευνητές, με αποτέλεσμα ο Βρετανικός Ιατρικός Σύλλογος να του αφαιρέσει την άδεια ασκήσεως ιατρικού επαγγέλματος και να του απαγορεύσει την άσκηση της Ιατρικής, ενώ η μελέτη του απέκτησε το καθόλου κολακευτικό προσωνύμιο The Lancet fraud (H απάτη του Lancet) .

Στην συνέχεια ο Wakefield κατέφυγε στις ΗΠΑ. Εκεί γνωρίστηκε με έναν από τους πιο γνωστούς ηθοποιούς του Χόλλυγουντ (παρέλκει η δημόσια αναφορά του ονόματος του) ο οποίος έχει παιδί με αυτισμό και όπως είναι φυσικό επιδείκνυε αυξημένη ευαισθησία για το ζήτημα.

Ο συγκεκριμένος ηθοποιός, χωρίς να διαθέτει κανενός είδους ιατρική εκπαίδευση γοητεύτηκε από τους ανυπόστατους ισχυρισμούς του Wakefield τους ασπάστηκε με θρησκευτικό ζήλο και χάρις στην πρόσβαση που είχε στα ΜΜΕ, ξεκίνησε να προωθεί τις θεωρίες αυτές του Βρετανού γιατρού, ο οποίος έτσι άρχισε να γίνεται γνωστός μέσα από τηλεοπτικές εκπομπές και από το διαδίκτυο το οποίο ως γνωστόν φημίζεται για την ταχύτητα μετάδοσης των πληροφοριών, όχι όμως και για την εγκυρότητα τους.

Η απατηλή γοητεία του διαδικτύου

Χάρις τόσο στο internet και όσο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι εντελώς αβάσιμες θεωρίες του Wakefield πήραν την μορφή χιονοστιβάδας, με αποτέλεσμα να φτάσουμε στο σημερινό φαινόμενο όπου άνθρωποι που στερούνται παντελώς ιατρικών γνώσεων να διακινούν και να αναπαράγουν συνομωσιολογικές θεωρίες σχετικά με την υποτιθέμενη επικινδυνότητα των εμβολίων, φαινόμενο που έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις τους τελευταίους μήνες με τα εμβόλια κατά του Covid – 19 και οδηγεί σε δραματική υστέρηση του προγράμματος εμβολιασμού με κίνδυνο η χώρα να βρεθεί πολύ σύντομα αντιμέτωπη με ένα 4ο κύμα της νόσου, το οποίο θα πλήξει σχεδόν αποκλειστικά τον ανεμβολίαστο πληθυσμό αλλά δυστυχώς θα έχει άμεσες συνέπειες για όλη την κοινωνία, αφού σε μία τέτοια περίπτωση η λήψη νέων περιοριστικών μέτρων δεν αποκλείεται.

Το φαινόμενο αυτό καλείται να αντιμετωπίσει άμεσα η Πολιτεία και θεωρώ ότι πέραν της συνεχούς προσπάθειας που οφείλει να καταβάλει προκειμένου να πείσει τους πολίτες να προσέλθουν για εμβολιασμό, υποχρεούται πλέον για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας να καθιερώσει άμεσα σε πρώτο χρόνο τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των υγειονομικών, των εκπαιδευτικών, των υπηρετούντων στο στράτευμα, τα σώματα ασφαλείας και των εργαζομένων στην εστίαση και μέσα στους επόμενους δύο μήνες και όλων των υπολοίπων πολιτών.

Oι έκτακτες περιστάσεις απαιτούν και έκτακτα μέτρα

Είναι γεγονός ότι η πρόταση για υποχρεωτικό εμβολιασμό – ο οποίος είναι αναμφισβήτητα ιατρική πράξη – δημιουργεί βάσιμους νομικούς προβληματισμούς αναφορικά με την συνταγματικότητα της, σε συνδυασμό μάλιστα με την βασική αρχή που διέπει στο Δυτικό Κόσμο τουλάχιστον, την ιατρική δεοντολογία προκειμένου για την άσκηση ιατρικών πράξεων, αυτή της «συναίνεσης του ασθενούς ύστερα από ενημέρωση» (informed consent).
Θεωρώ όμως ότι η αρχή αυτή κάμπτεται από συνταγματική υποχρέωση της Πολιτείας για την προστασία της δημόσιας υγείας όπως αυτή αναφέρεται στο άρθρο άρθρο 21, παρ. 3 του Συντάγματος το οποίο αναφέρεται στη γενική υποχρέωση του κράτους «να μεριμνά για την υγεία των πολιτών». Ας μην ξεχνούμε ότι οι έκτακτες περιστάσεις απαιτούν και έκτακτα μέτρα

ΕΣΣΔ έτος 1919

Τέλος θα θυμίσω ένα ιστορικά καταγεγραμμένο γεγονός, αυστηρά και μόνο για την ιατρική σημασία του και χωρίς καμία διάθεση πολιτικού σχολιασμού.

Το 1919 η τότε νεοϊδρυθείσα ΕΣΣΔ αντιμετώπισε μία φονική επιδημία ευλογιάς, τρομακτικών διαστάσεων. Ο Λένιν αντιλήφθηκε άμεσα τη σοβαρότητα της κατάστασης και διέταξε τον υποχρεωτικό εμβολιασμό όλου του πληθυσμού, απειλώντας με εξοντωτικές ποινές όσους αρνούνταν να το πράξουν. Το αποτέλεσμα ήταν ότι μέχρι το 1936 η ασθένεια της ευλογιάς είχε πλήρως εξαλειφθεί σε όλη τη Σοβιετική επικράτεια. Φυσικά η χώρα μας δεν είναι η ΕΣΣΔ του 1919 και τα ατομικά δικαιώματα όλων μας είναι συνταγματικά κατοχυρωμένα και απολύτως σεβαστά, όμως το πρώτο και αδιαμφισβήτητο ατομικό δικαίωμα του κάθε πολίτη είναι το δικαίωμα στη ζωή και την υγεία και αυτό δεν πρέπει επ`ουδενί να τίθεται εν αμφιβόλω.

Ας αντιληφθούμε επιτέλους ότι το Facebook, το twitter και οι διάφορες αμφιβόλου εγκυρότητας ιστοσελίδες δεν είναι πανεπιστημιακά αμφιθέατρα

Το διαδίκτυο είναι μια υπέροχη τεχνολογική εξέλιξη η οποία μας δίνει άμεση πρόσβαση στη πληροφορία, δεν μας κάνει όμως ειδικούς. Εάν αρχίσουμε να εμπιστευόμαστε τους πολιτικούς μηχανικούς για να πραγματοποιούν εγχειρήσεις ανοικτής καρδίας, τους καρδιοχειρουργούς για να επιδιορθώνουν μηχανές αυτοκινήτων και τους μηχανικούς αυτοκινήτων για να κτίζουν πολυκατοικίες, είναι βέβαιο ότι πολύ σύντομα θα έχουμε νεκρούς ασθενείς, πολυκατοικίες που κατέρρευσαν και εταιρίες οδικής βοήθειας να κάνουν χρυσές δουλειές.

Aς ακούσουμε λοιπόν τη γνώμη των ειδικών και εν προκειμενω των γιατρών και ας προσέλθουμε άμεσα για εμβολιασμό, σε αντίθετη περίπτωση ο υποχρεωτικός εμβολιασμός είναι ο μόνος δρόμος.

Γράφει ο Χρήστος Γιαννακούλας
Δικηγόρος με ειδίκευση σε θέματα ιατρικού δικαίου

Φωτογραφία Gerd Altmann