Την 6η Απριλίου του 1941 στις 5:15 το πρωί εκδηλώνεται η γερμανική επίθεση στα οχυρά της Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας, 45 λεπτά πριν από την προβλεπόμενη ώρα στη γερμανική διακοίνωση.
Η γερμανική επίθεση είχε την κωδική ονομασία Μαρίτα και η εντολή για τη σχεδίασή της είχε δοθεί από τον Χίτλερ στις 13 Δεκεμβρίου 1940
Από τα μέσα του 1940 η ναζιστική Γερμανία άρχισε τις προετοιμασίες για την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης. Το σχέδιο που επεξεργάστηκε το γερμανικό επιτελείο πήρε την κωδική ονομασία: «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα». Όμως, για να προχωρήσει, έπρεπε να εξασφαλίσει τα νώτα της από τη Βαλκανική. Γι’ αυτό το σκοπό καταστρώθηκε η επιχείρηση «Μαρίτα», η συγκέντρωση δηλαδή 24 γερμανικών μεραρχιών στη Ρουμανία και η προώθησή τους την άνοιξη του ’41 στη Βουλγαρία και στη συνέχεια η εισβολή στην Ελλάδα.
Το σχέδιο Μαρίτα δεν αφορούσε μόνο την Ελλάδα, αλλά και τη Γιουγκοσλαβία, τις μόνες χώρες των Βαλκανίων, μαζί με την Τουρκία, που δεν είχαν συμμαχήσει με τον Άξονα.
Ο ηρωικός αγώνας του ελληνικού στρατού στο Μέτωπο της Αλβανίας κατά της φασιστικής Ιταλίας επηρέασε σημαντικά τα σχέδια των χιτλερικών, αφού υπολογίζεται ότι η επίθεση κατά της ΕΣΣΔ καθυστέρησε, εξαιτίας αυτής της εξέλιξης, κατά 4-5 μήνες.
Ώρα 5:15 πρωινήν
Η γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδας εκδηλώθηκε στις 05:15 το πρωί της 6ης Απριλίου 1941, νωρίτερα δηλαδή από την 06:00 που αναφερόταν στη γερμανική διακοίνωση που επιδόθηκε στον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κορυζή από τον Γερμανό πρεσβευτή πρίγκιπα Έρμπαχ.
Επιδίδοντας το τελεσίγραφο, ο Έρμπαχ τόνισε στον Κορυζή ότι ο πόλεμος δεν στρεφόταν κατά της Ελλάδας, αλλά κατά της Αγγλίας, που είχε σπεύσει προς βοήθεια της χώρας μας με 62.000 άνδρες και μεγάλη αεροπορική δύναμη. Ο Κορυζής είπε το δεύτερο ΟΧΙ, αυτή τη φορά στην ιταμή ναζιστική πρόκληση.
Τον διμέτωπο αγώνα κατά της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδας ανέλαβε η γερμανική 12η Στρατιά υπό τον στρατάρχη Βίλχελμ Λιστ, ο οποίος είχε στη διάθεσή του 680.000 άνδρες, 1.200 τανκς και 700 αεροπλάνα. Η χώρα μας παρέταξε 70.000 άνδρες στα οχυρά των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, με επικεφαλής τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Μπακόπουλο, καθώς ο κύριος όγκος του ελληνικού στρατού μαχόταν τους Ιταλούς στην Αλβανία. Οι αγγλικές δυνάμεις έλεγχαν τον άξονα Τεμπών – Βερμίου, όμως το κέντρο του μετώπου ήταν ασθενές και η Θεσσαλονίκη ανοχύρωτη πόλη.
Η γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε στο μέτωπο των ελληνοβουλγαρικών συνόρων κατά μήκος της λεγόμενης Γραμμής Μεταξά στην Ανατολική Μακεδονία και στα μεμονωμένα οχυρά του Εχίνου και της Νυμφαίας στη Θράκη. Ταυτόχρονα, γερμανικά αεροσκάφη βομβάρδισαν τον Πειραιά και τις ακτές έως τον Ναύσταθμο της Σαλαμίνας, προκαλώντας ανθρώπινα θύματα και τεράστιες ζημιές.
Η μαχητική δύναμη της ομάδας φραγμού του Ρούπελ ήταν ανέπαφη τη στιγμή που υπογράφηκε η ανακωχή. Οι Έλληνες αμύνθηκαν με λύσσα και το ηθικό τους ήταν ακλόνητο». A. Buchner, Γερμανός στρατιωτικός ειδικός, 1957
Η λεγόμενη Γραμμή Μεταξά είναι ένα φιλόδοξο οχυρωματικό έργο, στα πρότυπα της Γραμμής Μαζινό, που είχε κατασκευαστεί με πρωτοβουλία του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά, ως ασπίδα αποτροπής του βουλγαρικού κινδύνου. Μεγάλο θαυμασμό και έκπληξη είχαν προκάλεσε στους Γερμανούς επιδρομείς οι κρυφές έξοδοι, χωρίς όμοιες σε άλλη οχύρωση, το σχετικά χαμηλό κόστος και το μικρό διάστημα κατασκευής. Αν λάβει κανείς υπόψη ότι οι Γερμανοί δεν κατόρθωσαν να εντοπίσουν τα φατνώματα (θυρίδες) των οχυρών πριν από την έναρξη των επιχειρήσεων και ότι οι Βούλγαροι δεν γνώριζαν τίποτα, εντυπωσιάζει μέχρι και σήμερα η τεχνική απόκρυψη και παραλλαγή, η άριστη ποιότητα σκυροδέματος, η έλλειψη ειδικού οπλισμού οχύρωσης και η τέλεια προσαρμογή του οπλισμού του στρατού εκστρατείας.
Η ηρωική αντίσταση των Ελλήνων
Οι υπερασπιστές των Οχυρών (Νυμφαία, Εχίνος, Λίσε, Ιστίμπεη, Περιθώρι, Ρούπελ, Πυραμιδοειδές, Παλουριώνες κ.ά.) αμύνθηκαν σθεναρά για τρεις ημέρες στις αλλεπάλληλες επιθέσεις των υπέρτερων γερμανικών δυνάμεων. Κάμφθηκαν μόνο όταν οι τεθωρακισμένες γερμανικές μεραρχίες, μετά την αστραπιαία κατάρρευση του νότιου Γιουγκοσλαβικού μετώπου, εισέδυσαν στα Σκόπια και από την κοιλάδα του Αξιού πέρασαν τα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα στις 8 Απριλίου, παρακάμπτοντας τη Γραμμή Μεταξά. Τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας τα γερμανικά στρατεύματα εισήλθαν στη Θεσσαλονίκη και κατέλαβαν την πόλη.
Οι υπερασπιστές της Γραμμής Μεταξά, περικυκλωμένοι πλέον, έλαβαν εντολή από τον αρχιστράτηγο Παπάγο να συνθηκολογήσουν (9 Απριλίου). Τον ηρωισμό τους αναγνώρισαν ακόμη και οι αντίπαλοί τους, με εκδηλώσεις θαυμασμού και τιμητικά αγήματα για τους αιχμάλωτους έλληνες μαχητές. Οι ελληνικές απώλειες σε όλο το μέτωπο της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ανήλθαν σε περίπου 1.000 νεκρούς και τραυματίες. Οι αντίστοιχες γερμανικές ανήλθαν σε 555 νεκρούς, 2.134 τραυματίες και 170 αγνοούμενους, αριθμός που αντιστοιχεί στο μισό των συνολικών απωλειών τους στη διάρκεια της επιχείρησης Μαρίτα, γεγονός που καταδεικνύει το μέγεθος της ελληνικής αντίστασης.
Κατά τις επόμενες μέρες, η προέλαση των Γερμανών προς Νότο υπήρξε ραγδαία, με την κατάρρευση και του μετώπου της Αλβανίας. Έως τις 30 Απριλίου είχε καταληφθεί ολόκληρη η ηπειρωτική Ελλάδα και η χώρα βρέθηκε υπό τριπλή κατοχή: γερμανική, ιταλική και βουλγαρική.
Ο ηρωικός αγώνας του ελληνικού στρατού σε δύο μέτωπα, απέναντι στις σιδερόφραχτες στρατιές της φασιστικής Ιταλίας και της ναζιστικής Γερμανίας προκάλεσε το θαυμασμό σ’ όλο τον κόσμο. Επί 16 μέρες αντιμετώπισε τη φονικότερη στρατιωτική μηχανή που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα
Η μέρα που οι Γερμανοί εισέρχονται στην Αθήνα
Η αρχική έγχρωμη φωτογραφία τραβήχτηκε στις 3 Μαΐου 1941 στην Αθήνα. Άνδρες της Βέρμαχτ μετά την κατάληψη της πρωτεύουσας, παρελαύνουν μαζί με ιταλούς στρατιώτες μπροστά στον στρατηγό Wilhelm List, στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Τον γερμανό στρατάρχη πλαισιώνουν ο στρατηγός Κουρτ Στούντεντ και ο αντιστράτηγος (μετά στρατάρχης) Φέρντιναντ Σέρνερ
Στις 6 Απριλίου, λοιπόν, η Γερμανία μαζί με την Ιταλία επιτίθενται στην Ελλάδα. Στις 23 του ίδιου μήνα ο αντιστράτηγος Τσολάκογλου υπογράφει συνθηκολόγηση. Τρεις μέρες αργότερα, τα πρώτα γερμανικά στρατεύματα εισέρχονται στην πρωτεύουσα της Ελλάδας.
Οι πρώτοι Γερμανοί στρατιώτες εισέρχονται στην Αθήνα το πρωινό της 27ης Απριλίου 1941, ημέρα Κυριακή και πιο συγκεκριμένα Κυριακή του Θωμά. Η Ελλάδα είχε ζήσει το Πάσχα που είχε προηγηθεί με συνεχείς ενημερώσεις για την κατάρρευση του μετώπου και τις νίκες των Γερμανών.
To προηγούμενο βράδυ και μέχρι τα μεσάνυχτα αποχωρούσαν μέσω της Σταδίου τα τελευταία βρετανικά στρατεύματα που βρίσκονταν στην πόλη.
Όπως δηλώνει ο αυτόπτης μάρτυρας Αντρέας Σταματόπουλος: “Έτυχε να βρίσκομαι στην Αθήνα με την οικογένειά μου όταν οι Γερμανοί μπήκαν στην πόλη. Μέναμε στο ξενοδοχείο City Palace της οδού Σταδίου. Η νύκτα της 26/27 Απριλίου ήταν ένας αληθινός εφιάλτης, καθώς όλοι μας γνωρίζαμε ότι τα γερμανικά στρατεύματα είχαν φθάσει στα προάστια της πρωτεύουσας…Όταν ξημέρωσε, γύρω στις οκτώ, ένας θόρυβος μηχανής ακούστηκε από τον δρόμο μπροστά από το ξενοδοχείο. Μια γκρίζα στρατιωτική μοτοσικλέτα που έφερε διπλωμένη πίσω από το κάθισμα του οδηγού μια κόκκινη σημαία με εμφανή τη μαύρη σβάστικα, πέρασε με ταχύτητα από την περιοχή της πλατείας Ομονοίας προς το Σύνταγμα. Ξαφνικά όλοι αισθανθήκαμε έναν κόμπο να πνίγει τον λαιμό μας. Είχαμε πλέον κατοχή”.
Οι γερμανικές μοτοσικλέτες που εισήλθαν στην πόλη από τα βόρεια προάστια συνάντησαν μια παντελώς έρημη πόλη. Οι Αθηναίοι ήταν όλοι κλεισμένοι στο σπίτι τους. Αυτό φαίνεται άλλωστε και από την τελευταία εκφώνηση που γίνεται από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθηνών. Από εκεί ο Κώστας Σταυρόπουλος έλεγε: “Εδώ ελεύθεραι ακόμα Αθήναι. Έλληνες, οι Γερμανοί εισβολείς ευρίσκονται εις τα πρόθυρα των Αθηνών. Αδέλφια, κρατήστε καλά μέσα στην ψυχή σας το πνεύμα του μετώπου. Ο εισβολεύς εισέρχεται με όλας τας προφυλάξεις εις την έρημον πόλιν με τα κατάκλειστα σπίτια. Έλληνες, ψηλά τις καρδιές!”
Η πρώτη πράξη των Γερμανών ήταν να υψώσουν Γερμανική σημαία στην Ακρόπολη. Μετά τα τελευταία μηνύματα που ακούστηκαν από τη φωνή του Κώστα Σταυρόπουλου, υπήρξε μια παύση. Το επόμενο πράγμα που ακούστηκε ήταν η φωνή Γερμανών αξιωματικών που ανακοίνωναν την κατάληψη των Αθηνών. Όπως θυμάται ο Μανόλης Γλέζος: “Περιμέναμε αυτή τη μέρα της σκλαβιάς. Την περιμέναμε και κάπως ανήσυχοι γιατί δεν ξέραμε τι θα γίνει και κάπως απροετοίμαστοι από αυτό το καινούργιο είδος του πολέμου της Κατοχής. Η πρώτη πράξη των Γερμανών ήταν να υψώσουν τη σβάστικα πάνω στην Ακρόπολη. Εγώ είχα ένα ραδιοφωνάκι και άκουσα τις τελευταίες οδηγίες της κυβέρνησης που έφευγε, έπειτα μια παύση και έπειτα το μήνυμα που κατέληγε με Hail Hitler”. H 27η Απριλίου 1941 ήταν η πρώτη φορά από τη σύσταση του ελληνικού κράτους που αυτό βρέθηκε υπό ξένη κατοχή.
Πρωτοπόρος στην αντίσταση και τη θυσία η Θεσσαλονίκη
Στις 9 Απριλίου οι ναζί καταλαμβάνουν τη Θεσσαλονίκη.
Η Θεσσαλονίκη γίνεται η πρώτη μεγάλη ελληνική πόλη που πέφτει στα χέρια του Άξονα, η οποία και θα παραμείνει υπό γερμανική κατοχή 42 ολόκληρους μήνες. Έχει επίσης το θλιβερό προνόμιο να είναι η μόνη πόλη, που αν και υπό αποκλειστική γερμανική κατοχή, εντούτοις ιστορικά της κτίρια επιτάσσονται για να στεγάσουν ιταλικές και βουλγαρικές υπηρεσίες, σηματοδοτώντας έτσι την αρμονική συνεργασία Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων στην καταπίεση και την καταλήστευση του λαού της Βόρειας Ελλάδας.
Είναι όμως και η πόλη όπου, στις 15 Μαΐου 1941, ιδρύεται η «Ελευθερία», η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην Ευρώπη. Και έως το τέλος της Κατοχής, η νεολαία και ο λαός της Θεσσαλονίκης πρωτοστατούν στην Εθνική Αντίσταση, κρατώντας ψηλά τη σημαία της Ελευθερίας, της Εθνικής Ανεξαρτησίας και των ιδεωδών του ανθρωπισμού.
Η Θεσσαλονίκη είναι η πόλη που η γερμανική κατοχική τρομοκρατία παίρνει πρωτοφανείς διαστάσεις με πολλές δεκάδες χιλιάδες νεκρούς από πείνα, βασανιστήρια, ασθένειες, εκτελέσεις, καταναγκαστική εργασία. Είναι η πόλη του σχεδόν ολοκληρωτικού αφανισμού του εβραϊκού στοιχείου, που επί αιώνες συμβίωνε αρμονικά με τους Χριστιανούς και τους άλλους κατοίκους της νύφης του Θερμαϊκού: από τους 46.019 Έλληνες Εβραίους της Θεσσαλονίκης γύρισαν πίσω από τα ναζιστικά κρεματόρια μόλις 1950 (4%).
Ο Λευκός Πύργος με τα ζωγραφισμένα σπίτια (για απόκρυψη από τα αεροσκάφη)
Το κολαστήριο του ναζιστικού στρατοπέδου Παύλου Μελά, το Επταπύργιο, τα Διαβατά, η πλατεία Ελευθερίας, το κατεστραμμένο εβραϊκό νεκροταφείο είναι μερικοί μόνο τόποι που συμβολίζουν το ανείπωτο δράμα του ελληνικού λαού κατά την Κατοχή.
Η Θεσσαλονίκη θα ελευθερωθεί από τον ΕΛΑΣ στις 30 Οκτωβρίου 1944.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Θεσσαλονίκη: 78 χρόνια μετά την αναχώρηση του πρώτου «τρένου θανάτου» για το Άουσβιτς
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
