«Η Πλεξούδα» της Laetitia Colombani

Εξώφυλλο του βιβλίου «Η Πλεξούδα» της Λετίσια Κολομπανι — «Η Πλεξούδα» της Λετίσια Κολομπανι

Cityportal.gr > Βιβλία > «Η Πλεξούδα» της Laetitia Colombani | Κριτική, σχόλια

«Είναι καλύτερα να στέκεσαι όρθιος με σπασμένο και μπανταρισμένο κεφάλι, από το να σέρνεσαι με την κοιλιά για να γλιτώσεις το κεφάλι σου.»
Mahatma Gandhi, 1869-1948
Ινδός στοχαστής και ακτιβιστής

Η Σμίτα, Ινδή στην καταγωγή, είναι μία «Ντάλιτ», δηλαδή ανήκει στην κάστα των Ανέγγιχτων – ένα είδος μιασμένο για να έρχεται σε επαφή με τα άλλα είδη και ζει στην περιφέρεια της ανθρωπότητος καθώς το «ντάρμα» της, το κληρονομικό της καθήκον της σε αυτή την ζωή, εδώ και γενιές είναι να μαζεύει όλη την ημέρα τις ακαθαρσίες των άλλων, με γυμνά χέρια. Ο άνδρας της ο Ναγκαράτζαν από συναφή κάστα, σε παππού προς πάππου εργασία σιτίζει την οικογένεια του μαζεύοντας τα ποντίκια από τους αγρούς. Κανείς δεν πάει κόντρα στο άγραφους νόμους και κυρίως στην άρχουσα τάξη των Τζατ και έτσι κυλάει η ζωή τους, από γενιά σε γενιά. Η ηρωϊδα όμως της ιστορίας, η Σμίτα έχει αποφασίσει να μην είναι ακόμη ένας κρίκος σε αυτή την αλυσίδα της ντροπής και να στείλει την κόρη της στο σχολείο να μορφωθεί, με κίνδυνο την απόλυτη τιμωρία, τον θάνατο όλων.

«Σε κανέναν άλλο τόπο δεν έχει τόσο σύντομη ζωή η αλήθεια όσο στη Σικελία.»
Giuseppe Tomasi di Lampedusa(1896 – 1957)
Ιταλός συγγραφέας

Στην αναζήτηση της αλήθειας είναι μπερδεμένη η Τζούλια, γόνος ευκατάστατης οικογένειας στη Σικελία, σε μία βιοτεχνία που παρασκευάζει και εμπορεύεται περούκες. Νοιώθει να χάνει τον κόσμο της όταν, με τον πατέρα της στην Εντατική να αργοπεθαίνει, βρίσκει ένα σημείωμα του, στο κρυφό συρτάρι του γραφείου του, που στην ουσία αναλύει την κατάρρευση του οικονομικού τους status quo και την πτώχευση που ακολουθεί. Οι νόμοι και οι κανόνες της κοινωνίας, η ηθική δέσμευση απέναντι στις «υποχρεώσεις» της απέναντι στους άλλους, στον εαυτό της, στα γνωστά του μυαλού της και στα άγνωστα της ψυχής της φέρνουν την ηρωϊδα της ιστορίας στα πρόθυρα μιας άλλης ζωής.

«Μια γυναίκα ελεύθερη είναι ακριβώς το αντίθετο από μία γυναίκα ελευθέρων ηθών».
Σιμόν ντε Μποβουάρ, 1908 – 1986
Γαλλίδα συγγραφέας, διανοούμενη, ακτιβίστρια

Πόσο περήφανη και σίγουρη νοιώθει η Σάρα, μια εξαιρετικά επιτυχημένη δικηγόρος στο Μόντρεαλ, έχοντας κτίσει με πολύ κόπο και αγώνα, και έχοντας πληρώσει και το αναλογούν τίμημα με την προσωπική ζωή, για τον κόσμο της όπως ακριβώς τον ονειρευόταν!! Και πόσο εκ διαμέτρου αντίθετα βαριά νοιώθει τα δεσμά της περιθωριοποίησης της, τόσο επαγγελματικά, όσο και κοινωνικά όταν μαθαίνεται ότι πάσχει από καρκίνο και το μέχρι τώρα απόρθητο κτίσμα της καταρρέει σαν χάρτινος πύργος!!

Η Γαλλίδα συγγραφέας Laetitia Colombani πιάνει τον μίτο των ιστοριών τριών γυναικών και πλέκοντας προσεκτικά την «πλεξούδα» της διάκρισης, του αποκλεισμού, του στιγματισμού τις εντοπίζει στο περιθώριο. Είτε «προς αυτό», είτε «από αυτό». Τρείς τόσο φαινομενικά ανόμοιες ιστορίες, προσεκτικά τοποθετημένες σε εκ διαμέτρου αντίθετες ηπείρους, μοίρες, καθημερινότητες, κουλτούρες, που όμως ο κοινός παρονομαστής τους τις υποχρεώνει να σκύψουν, να ανασυνταχθούν και με την δύναμη που βρίσκει η καθεμία μέσα της να άρουν τις αλυσίδες που τις κρατούν δέσμιες σε αόρατα δεσμά και τα έμβολα της ψυχικής τους δύναμης να θέσουν σε λειτουργία την μηχανή που λέγεται Ζωή.

Η συγγραφέας δεν προσπαθεί σε καμία περίπτωση να κάνει επίκληση στο συναίσθημα. Οι ολοκληρωμένοι χαρακτήρες της, η συγγραφική της επίνοια ως προς την σύγκλειση των τριών και η ψυχική εμβάθυνση ως ανατόμος της ανθρώπινης δύναμης προσεγγίζουν τον αναγνώστη και κρατούν έντονο το ενδιαφέρον του μπροστά στην ένταση της δύναμης και την πιθανότητα ανατροπής – προς την οποιαδήποτε κατεύθυνση. Άλλωστε το ταξίδι των ατομικών επιλογών γράφει πάντα τον επίλογο του καθενός.

Η βία του λόγου και των εννοιών αντιστικτίζεται με την βαθιά πίστη – πίστη στο υπερφυσικό, στο ιδανικό, στο εφικτό, στο αύριο, στην ελπίδα, στον άνθρωπο. Αν και η πιθανότητα της δυσχερούς έκβασης μένει ανοικτή μέχρι το τέλος της πλοκής και στις τρεις σπονδυλωτές ιστορίες, η αύρα του καλού διαχέεται ελπιδοφόρα, δυναμογόνα και αναγεννητικά.

Το βιβλίο θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ύμνος στην γυναικεία δύναμη. Από την άλλη πλευρά όμως οι παράμετροι πάνω στις οποίες κυοφορείται ο κώδικας του κακού αλλά και του καλού των ιστοριών θα μπορούσε να έχουν πλήρη εφαρμογή και σε άνδρες. Η συγγραφέας ασχολείται με τον άνθρωπο και τον αναστοχασμό του, την ανασύνταξή και τις επιλογές που ευθύβολα τον τοποθετούν εκεί που η σωτηρία της ψυχής αξίζει το οποιοδήποτε ρίσκο.

Σχολιασμός κριτική Ανδρομάχη Καρανίκα Δημητριάδου / Απρίλιος 2023