Κάλιο-νάτριο: Διατηρήστε τις ισορροπίες

Τι είναι οι ηλεκτρολύτες; Τους χρειαζόμαστε; Και αν ναι, για ποιο λόγο; Πού μπορούμε να τους βρούμε; Και τι μπορεί να κλονίσει την ισορροπία τους; Ας γνωρίσουμε τους δυο βασικούς ηλεκτρολύτες του οργανισμού.

Κάλιο

Το κάλιο βρίσκεται κυρίως στο εσωτερικό των κυττάρων. Αναπληρώνεται πιο δύσκολα μέσω της διατροφής μας, ενώ αποβάλλεται πιο εύκολα από τα νεφρά.

Τι κάνει: Η συνεισφορά του στην υγεία μας είναι πολλαπλή, αφού παίζει σημαντικό ρόλο στην ομαλή ρύθμιση των καρδιακών παλμών, ελέγχει την ισορροπία οξέων-βάσεων, συμβάλλει στην πραγματοποίηση της σύσπασης των μυών, ρυθμίζει την πίεση και επεμβαίνει στη σύνθεση του γλυκογόνου.

Στα πάνω: Σε περίπτωση που στον οργανισμό μας υπάρχει περίσσεια καλίου, τα νεφρά μας έχουν την ικανότητα να το αποβάλουν, γι’ αυτό και είναι δύσκολο να παρουσιάσουμε αυξημένα επίπεδα. Ωστόσο, υπερκαλιαιμία μπορεί να παρατηρηθεί όταν, για παράδειγμα, είμαστε σωματικά κουρασμένοι (μυϊκή κόπωση), όταν παίρνουμε φάρμακα για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης ή όταν ακολουθούμε κάποια δίαιτα φτωχή σε νάτριο. Επίσης, οποιαδήποτε δυσλειτουργία των νεφρών μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των επιπέδων του καλίου στο αίμα. Συχνά η υπερκαλιαιμία είναι ασυμπτωματική, μιας και απαιτούνται πολύ υψηλά επίπεδα καλίου στο αίμα για την εμφάνιση συμπτωμάτων, μεταξύ των οποίων είναι η μυϊκή αδυναμία και οι διαταραχές του καρδιακού ρυθμού.

Στα κάτω: Χαμηλά επίπεδα καλίου (υποκαλιαιμία) μπορούν να παρατηρηθούν σε περιπτώσεις που αντιμετωπίζουμε κάποιο πρόβλημα με τα νεφρά, ύστερα από εμετούς ή/και διάρροιες, μετά τη λήψη ορισμένων φαρμάκων, όπως π.χ. διουρητικών. Τις περισσότερες φορές, τα συμπτώματα που συνοδεύουν την έλλειψη καλίου περιλαμβάνουν μουδιάσματα, κράμπες, υπνηλία, ναυτία, ανορεξία και ανωμαλίες του καρδιακού ρυθμού.

Τροφές πλούσιες σε κάλιο:
Τα όσπρια
Η μπανάνα
Το πορτοκάλι
Το σύκο
Το δαμάσκηνο
Ο σολομός
Οι σταφίδες
Το λάχανο
Οι πράσινες
Η ντομάτα πιπεριές και ο χυμός της
Τα πράσα
Το σπανάκι

Νάτριο

Σε αντίθεση με το κάλιο, το νάτριο βρίσκεται κυρίως στο υγρό που περιβάλλει τα κύτταρα. Απορροφάται από το λεπτό έντερο και αποβάλλεται μέσω των ούρων και του ιδρώτα.

Τι κάνει: Η μετακίνησή του μέσα και έξω από τα κύτταρα έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή ηλεκτρικών σημάτων, χάρη στα οποία πραγματοποιείται η επικοινωνία μεταξύ των κυττάρων. Η επικοινωνία αυτή με τη σειρά της είναι αναγκαία προκειμένου το σώμα μας να εκτελέσει τις βασικές του λειτουργίες, όπως είναι π.χ. η μυϊκή δραστηριότητα και η λειτουργία του νευρικού συστήματος. Επίσης, το νάτριο ρυθμίζει την οξεοβασική ισορροπία του οργανισμού (πρόκειται για το σύνολο των διαδικασιών που ευθύνονται για τη διατήρηση της οξύτητας των υγρών του σώματος σε σταθερά επίπεδα, τα οποία είναι σημαντικά για την ομαλή εκτέλεση των βιοχημικών αντιδράσεων του ανθρώπινου σώματος), διατηρεί σε ισορροπία τα υγρά στο εσωτερικό των κυττάρων, προστατεύει από την αφυδάτωση και ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση.

Στα πάνω: Τα αυξημένα επίπεδα του νατρίου στον οργανισμό (υπερνατριαιμία) οφείλονται τις περισσότερες φορές σε προβλήματα όπως για παράδειγμα η διάρροια και η κακή λειτουργία του μηχανισμού δίψας (π.χ. λόγω ηλικίας), κατά τα οποία είτε χάνουμε μεγάλες ποσότητες νερού είτε δεν τις αναπληρώνουμε επαρκώς (οπότε έχουμε είτε αύξηση της συγκέντρωσής του είτε μεγαλύτερη απώλεια σε νερό από ό,τι σε νάτριο). Μπορεί, όμως, τα ανεβασμένα επίπεδά του να οφείλονται και στην αυξημένη πρόσληψη ή κατακράτηση νατρίου, όπως π.χ. μέσω των τροφών που καταναλώνουμε. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που παρουσιάζονται στην υπερνατριαιμία είναι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης και η κατακράτηση υγρών.
 
Στα κάτω: Τα χαμηλά επίπεδα νατρίου (υπονατριαιμία) παρατηρούνται όταν το ποσοστό του νερού στο σώμα αυξάνεται (οπότε μειώνεται η συγκέντρωση του νατρίου) ή όταν υπάρχει απώλεια νερού, στην οποία όμως προεξάρχει η απώλεια νατρίου, όπως για παράδειγμα όταν γίνεται λήψη διουρητικών σε ασθένειες των νεφρών ή του ήπατος, στην περίπτωση εγκαύματος, αιμορραγίας, διάρροιας ή χειρουργικής επέμβασης, καθώς και σε ορισμένες περιπτώσεις αφυδάτωσης (π.χ. λόγω εμετών). Τα συμπτώματα της υπονατριαιμίας περιλαμβάνουν κυρίως κράμπες, μυϊκή αδυναμία, ζάλη, πτώση της αρτηριακής πίεσης και λήθαργο. Τροφές πλούσιες σε νάτριο Το νάτριο στα τρόφιμα βρίσκεται συνήθως με τη μορφή του χλωριούχου νατρίου, δηλαδή αλατιού.

Τροφές φυσικά πλούσιες σε νάτριο είναι το γάλα, το σέλινο, ακόμα και το νερό. Ωστόσο, προσοχή πρέπει να δίνεται στις επεξεργασμένες τροφές, οι οποίες έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε αυτό, εξαιτίας της χρήσης του αλατιού ως συντηρητικού. Αν και ο αποκλεισμός των συγκεκριμένων τροφών από το διαιτολόγιό μας δεν είναι η λύση, καλό είναι να καταναλώνονται με μέτρο, ενώ ασθενείς που επηρεάζονται από τη λήψη νατρίου πρέπει να τις αποφεύγουν.

Οι φυσιολογικές τιμές τους

Για να διατηρηθούν στα φυσιολογικά επίπεδα οι τιμές του καλίου (3-5 mEq/l) και του νατρίου (135-145 mEq/l) στον οργανισμό μας, συνιστάται οι ενήλικοι να καταναλώνουν καθημερινά περίπου 1.500 mg νατρίου και περίπου 3.000-4.000 mg καλίου.

Πηγή vita.gr

Μεγάλη αύξηση ή μείωση των επιπέδων καλίου στον οργανισμό μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες στο νευρικό σύστημα