Θεσσαλονίκη: Από τα 56 κτήρια καπναποθηκών που διασώζονται μέχρι τις μέρες μας τρία κτήρια έχουν αξιοποιηθεί και μετατραπεί σε ξενοδοχεία. Τα δύο από αυτά (Νο 28, 32) βρίσκονται στο κέντρο της πόλης και θα περιγραφούν στη συνέχεια.
Τα δύο κτήρια στο κέντρο άνηκαν στην οικογένεια Γαβριήλογλου. Ο Γεώργιος Γαβριήλογλου ήταν γνωστός καπνέμπορος με μεγάλη περιουσία στη Μπάφρα της Μ. Ασίας, ο οποίος το 1920, λόγω των διωγμών, μαζί με τον γιό του Πλάτωνα εγκατέλειψαν την πατρίδα τους και εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη συνεχίζοντας την καπνεμπορική τους δραστηριότητα. Μετά τον θάνατο του Γεώργιου, το 1924, ο Πλάτωνας συνέχισε τη δραστηριότητα της καπνεμπορικής επιχείρησης του πατέρα του.
Hotel Vanoro (πρώην καπναποθήκη Γ. Γαβριήλογλου)
Το 1937 ο Πλάτωνας έχτισε στην οδό Δωδεκανήσου 6 στο Βαρδάρη, σε μια περιοχή όπου εκείνη την εποχή είχε ήδη αρχίσει να δημιουργείται μια πρώτη συγκέντρωση καπναποθηκών, τη δική του καπναποθήκη (Νο 28) για να στεγάσει τη δραστηριότητα της Ατομικής Καπνεμπορικής Επιχείρησης του Γεώργιου Γαβριήλογλου.
Το κτήριο, απόλυτα προσαρμοσμένο στο ακανόνιστο σχήμα του οικοπέδου, αποτελούνταν αρχικά από υπόγειο και έξι υπέργειους ορόφους, ενώ λίγο αργότερα προστέθηκε ένας ακόμη όροφος δίνοντάς του τη σημερινή του μορφή. Ήταν κατασκευασμένο από οπλισμένο σκυρόδεμα και οι πλάκες είχαν μεγάλη απόσταση μεταξύ τους (5,70 μ.), η οποία μοιραζόταν στη μέση με ξύλινα πατώματα. Η επιλογή των ξύλινων πατωμάτων, λόγω του φυσικού αερισμού που προσέφεραν, δεν ήταν τυχαία επιλογή για την αποθήκευση των καπνών. Αρκετά χρόνια αργότερα τα ξύλινα πατώματα αντικαταστάθηκαν με μπετονένια, ενώ στα τέλη της δεκαετίας του 1950 η έλλειψη ανελκυστήρα ξεπεράστηκε. Για τη διευκόλυνση της κατακόρυφης μεταφοράς των φορτίων τοποθετήθηκε ανελκυστήρας πίσω από τη μοναδική είσοδο του κτηρίου, η οποία λειτουργούσε και για το προσωπικό και για τη φορτοεκφόρτωση των καπνών.
Το κτήριο, δείγμα της εφαρμογής των αρχών της Art Deco στη Θεσσαλονίκη, ήταν και είναι εντυπωσιακό μέχρι τις μέρες μας. Απλές γεωμετρικές χαράξεις, που περιορίζονται στις γραμμικές οριζόντιες ταινίες άνω και κάτω των ανοιγμάτων, και τονισμός του κατακόρυφου υαλοστασίου του κλιμακοστασίου (περιμετρικό προεξέχον πλαίσιο τοξωτής απόληξης και κυκλικός φεγγίτης) είναι τα βασικά μορφολογικά στοιχεία του κτηρίου που φανερώνουν τις επιρροές από τα ευρωπαϊκά αρχιτεκτονικά ρεύματα.
Το κτήριο λειτούργησε ως καπναποθήκη μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960, ενώ μετά μετατράπηκε σε χώρους γραφείων στους ορόφους και καταστήματα με εμπορική χρήση στο ισόγειο, τα οποία μετέτρεψαν τα ανοίγματα σε βιτρίνες. Με αυτή τη μορφή λειτούργησε για αρκετά χρόνια, ενώ μετά για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα παρέμεινε χωρίς χρήση.
Το 2017 το κτήριο αγοράστηκε από την εταιρεία Brownfield Hellas A.E., με σκοπό την εμπορική του εκμετάλλευση και την αποκατάσταση – επανάχρησή του σε ξενοδοχείο. Λόγω του χαρακτηρισμού των όψεών της καπναποθήκης ως μνημείο (σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3028/2002 ΦΕΚ 1165/Β/23/08-2005) η μελέτη αποκατάστασης – επανάχρησης, τόσο από πλευράς μελετητών (Αριάδνη Παρίσι, αρχιτέκτων μηχανικός / pfour.gr) όσο και από πλευράς ελεγκτικού οργάνου (Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων & Τεχνικών Έργων Κεντρικής Μακεδονίας) έλαβε υπόψη της τη σπουδαιότητα του κτίσματος σε μορφολογικό επίπεδο. Επέδειξε τον απαιτούμενο σεβασμό όλων εκείνων των αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών, τα οποία αξιολογήθηκαν με αποτέλεσμα σήμερα, παρόλο που η χρήση άλλαξε, να έχει επιτευχθεί η διατήρηση των όψεων και κατ’ επέκταση η μνήμη της καπνεμπορικής δραστηριότητας.
The Tobacco Hotel (πρώην καπναποθήκη Πλ. Γαβριήλογλου)
Το δεύτερο κτήριο της οικογένειας Γαβριήλογλου βρίσκεται επί της οδού Αγ. Δημητρίου 25 και λειτούργησε ως καπναποθήκη μετά το 1937 υπό την ιδιοκτησία του Πλάτωνα, ο οποίος βάση αρχιτεκτονικής μελέτης εξέδωσε άδεια προσθήκης και τροποποίησης της οικοδομής που προϋπήρχε στην ίδια θέση, η οποία ανεγέρθηκε το 1930 βάσει σχεδίων του γνωστού αρχιτέκτονα Α. Μπίρδα.
Το κτήριο που αρχικά αποτελούνταν από υπόγειο και ισόγειο για την εξυπηρέτηση των αναγκών της νέα χρήσης (αποθήκευση και επεξεργασία καπνών) δέχτηκε τρεις ορόφους άνω του ισογείου. Το 1953, υπό την ιδιοκτησία της καπνεμπορικής εταιρείας Α. Δημήτρογλου, προστέθηκε ένας ακόμη όροφος και ξύλινη στέγη. Την τελική του μορφή απέκτησε μετά την προσθήκη ξύλινων μεσοπατωμάτων με αποτέλεσμα να αποτελείται μέχρι σήμερα από υπόγειο, ισόγειο και έξι ορόφους.
Ορίζοντας ενιαίο μέτωπο με τις όμορες οικοδομές, η όψη του διακρίνεται για το μοντέρνο λεξιλόγιό της. Βασικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά είναι ο συμμετρικός σχεδιασμός, η ρυθμική επανάληψη των ανοιγμάτων και η απουσία διακόσμησης με μοναδική εξαίρεση το προστέγασμα του ισογείου με την καμπύλη απόληξη πάνω από την είσοδο του κτηρίου και το πλαίσιο σχήματος Π που περιβάλλει τα κεντρικά ανοίγματα από τον πρώτο έως τον τέταρτο όροφο και διασπά τη μονοτονία της επανάληψης των ανοιγμάτων.
Το κτήριο διέκοψε τη λειτουργία του ως καπναποθήκη το1978. Στη συνέχεια και για κάποιο χρονικό διάστημα φιλοξένησε διάφορες χρήσεις στους ορόφους και καταστήματα στο ισόγειο, ενώ λίγο αργότερα έγιναν οι εργασίες μετατροπής του σε ξενοδοχείο, χρήση με την οποία λειτουργεί μέχρι και σήμερα. Στη σημερινή του κατάσταση το κτήριο διαθέτει δύο ακόμη ορόφους, με τον δεύτερο να βρίσκεται σε εσοχή.
Η αλλαγή χρήσης της καπναποθήκης σε ξενοδοχείο έγινε με αναγνώριση και σεβασμό στα αρχιτεκτονικά της χαρακτηριστικά με αποτέλεσμα η μορφή του κτηρίου να θυμίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την αρχική κατάσταση. Αυτό μαζί με την ονομασία του ξενοδοχείου σε Tobacco Hotel συμβάλλει ουσιαστικά στη διατήρηση της μνήμης του καπνού, της πρωτεύουσας οικονομικής δραστηριότητας της Θεσσαλονίκης τόσο προπολεμικά όσο και αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ένα δυναμικό και επιτυχημένο μοντέλο ανάπτυξης
Τα επιτυχημένα αυτά παραδείγματα μετατροπής καπναποθηκών σε τουριστικά καταλύματα- ξενοδοχεία, σε συνδυασμό με την ύπαρξη αρκετών ανεκμετάλλευτων βιομηχανικών κτηρίων – καπναποθηκών με εύκολα μετατρέψιμους χώρους (κενές – μεγάλες σε τ.μ. κατόψεις με κάνναβο υποστυλωμάτων) έχουν δώσει ώθηση στο επιχειρηματικό δυναμικό της πόλης της Θεσσαλονίκης, το οποίο διαπίστωσε τα τελευταία χρόνια ότι αυτό το μοντέλο ανάπτυξης είναι δυναμικό. Συνδυάζοντας τον πολιτισμό με τον τουρισμό (πολιτιστικό-τουριστικό τομέα) δύναται πιο εύκολα να κάνει χρήση ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών πακέτων επιτυγχάνοντας το επιχειρηματικό όφελος και παράλληλα επιτρέποντας στους χρήστες των κτηρίων να διατηρούν τα σημεία αναφοράς τους και να αναγνωρίζουν τη φυσιογνωμία της πόλης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
- Οι καπναποθήκες του κέντρου της Θεσσαλονίκης – 43ο oικοδομικό τετράγωνο
- Το οικοδομικό τετράγωνο με τις περισσότερες διασωθείσες καπναποθήκες στη Θεσσαλονίκη
* Η σειρά των 3 επεισοδίων με γενικό τίτλο: «ΟΙ ΚΑΠΝΑΠΟΘΗΚΕΣ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ» θα ολοκληρωθεί με Δωρεάν περιήγηση στις καπναποθήκες του κέντρου της Θεσσαλονίκης. Την περιήγηση θα οργανώσουν οι αρχιτέκτονες Γκουβούση Σοφία και Ταβλίκος Σπυρίδων, συγγραφείς του βιβλίου με τίτλο «ΟΙ ΚΑΠΝΑΠΟΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Η αρχιτεκτονική κληρονομιά του καπνού στον 20ό αιώνα», University Studio Press, 2018. Στο τέλος της περιήγησης θα πραγματοποιηθεί κλήρωση ενός τεύχους του ομώνυμου βιβλίου, μια προσφορά του CITYPORTAL σε όλους τους αναγνώστες του.
Γράφουν οι Σοφία Γκουβούση – Σπυρίδων Β. Ταβλίκος
** Η αρίθμηση των καπναποθηκών ακολουθεί την αντίστοιχη αρίθμηση των κτηρίων όπως αυτά παρουσιάζονται κατά χρονολογική σειρά στο βιβλίο που εκδόθηκε το 2018 από τον εκδοτικό οίκο University Studio Press με τίτλο: «ΟΙ ΚΑΠΝΑΠΟΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Η αρχιτεκτονική κληρονομιά του καπνού στον 20ό αιώνα».
Η Σοφία Η. Γκουβούση (2310-862995 / 6977-090372) είναι Δρ αρχιτέκτονας μηχανικός ΑΠΘ με μεταπτυχιακές σπουδές στην Προστασία, Συντήρηση και Αποκατάσταση Αρχιτεκτονικών Μνημείων. Εργάστηκε στον ιδιωτικό τομέα έως το 2007, συμμετέχοντας παράλληλα σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και ερευνητικά προγράμματα του ΑΠΘ, και στο δημόσιο τομέα (ΟΕΚ, ΟΑΕΔ) έως το 2017. Σήμερα δραστηριοποιείται ως ελεύθερη επαγγελματίας με έδρα τη Θεσσαλονίκη.
Ο Σπυρίδων Β. Ταβλίκος (www.tavlikos.gr, 2310661688, 6975851009) είναι αρχιτέκτονας μηχανικός ΑΠΘ με μεταπτυχιακές σπουδές στη Διοίκηση και Διαχείριση Τεχνικών Έργων. Είναι πιστοποιημένος ενεργειακός επιθεωρητής Γ’ τάξης και γραμμένος στο Μητρώο Εμπειρίας Κατασκευαστών για τις κατηγορίες έργων Οικοδομικά και Πρασίνου. Εργάστηκε στον ιδιωτικό τομέα έως το 2004, ενώ έκτοτε ασκεί το ελεύθερο επάγγελμα με έδρα τη γενέτειρά του Θεσσαλονίκη.
Δωρεάν περιήγηση στις καπναποθήκες του κέντρου της Θεσσαλονίκης
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
