Κατερίνα Κοσκινά (Κ.Μ.Σ.Τ.)

Ιστορικός τέχνης, Μουσειολόγος, καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Κωστόπουλου και πρόεδρος του Δ.Σ. του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης είναι η επιμελήτρια μαζί με τον διευθυντή του Musée d’Art Moderne de Saint-Étienne Métropole, Lorand Hegyi της έκθεσης «Ανεύρετοι Νήσοι» (Isole mai trovate / Islands never found / Îles jamais trouvées), που παρουσιάζεται, μετά την Γένοβα στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια θα παρουσιαστεί στο Musée d’Art Moderne, στο Σεντ Ετιέν. Η Κατερίνα Κοσκινά έδωσε συνέντευξη στην Αναστασία Γρηγοριάδου και το περιοδικό CITY.

Ποια είναι η βασική ιδέα της έκθεσης «Ανεύρετοι Νήσοι»;
Η ιδέα είναι ότι θεωρήσαμε αναγκαιότητα να κάνουμε μια έκθεση που να αποτίει φόρο τιμής στις αγωνίες και τα επιτεύγματα των καλλιτεχνών. Βεβαίως στην συγκεκριμένη έκθεση αυτό περνάει ενδεικτικά μέσα από τη δουλειά 35 καλλιτεχνών. Τι εννοούμε τώρα; Όλη η ιστορία βασίζεται σε μια ποιητική μεταφορά του γεωγραφικού όρου «νήσος», όπου με την έννοια νησί αναφερόμαστε σε οτιδήποτε αναφέρεται στον κάματο, τις προσπάθειες, τις αγωνίες των καλλιτεχνών. Και διαλέγουμε τον εικαστικό καλλιτέχνη -γιατί αυτό συμβαίνει σε όλους τους καλλιτέχνες φυσικά-,  λόγω του δικού μας αντικειμένου και ψάχνουμε να βρούμε τον πραγματικό τόπο και κυρίως τον νοητικό τόπο δημιουργίας του. Για να είμαι ίσως πιο σαφής, θεωρώντας τον καλλιτέχνη την πεμπτουσία της ανθρώπινης δημιουργίας κι αυτόν που περισσότερο συνδέεται με την έννοια της δημιουργίας, αντιλαμβανόμαστε ότι μέσα από το λειτούργημα, τη ζωή, την καθημερινότητά του πραγματεύεται με έννοιες και μεγέθη πάρα πολύ σημαντικά όπως είναι η διαχρονικότητα, η αιωνιότητα και συγχρόνως βιώνει ακραίες καταστάσεις όπως η απομόνωση, η μοναχικότητα, ο ενθουσιασμός, η απογοήτευση κτλ. Με τη λέξη νησί ψάχνουμε, αναφερόμαστε σε οτιδήποτε έχει να κάνει με αυτό που ξεφεύγει από την καθημερινότητα. Άρα νησί μπορεί να είναι η ίδια η πορεία του καλλιτέχνη, ο ίδιος ο καλλιτέχνης ή και το ίδιο το έργο τέχνης.

Με ποια κριτήρια έγινε η επιλογή των συγκεκριμένων 35 καλλιτεχνών;
Τα κριτήρια, ξέρετε, όταν μιλάμε για την καλλιτεχνική δημιουργία, δεν έχουν να κάνουν με τίποτα περισσότερο από πρόσωπα και ονόματα που είναι αρκετά γνωστά και περισσότερο επικεντρωνόμαστε στο έργο. Μέσα από καλλιτέχνες των οποίων το έργο εδώ και χρόνια ή μέσα από το έργο τους στη συγκεκριμένη έκθεση δείχνει αρκετά εύγλωττα αυτή την αγωνία. Είτε επειδή αναφέρονται σε ζητήματα που φαίνονται λίγο περίεργα, σουρεαλιστικά, ουτοπικά, είτε γιατί σχολιάζει απευθείας τη διαδικασία στην οποία μπαίνει ο καλλιτέχνης είτε γιατί αναφέρεται σε μια ιδιαίτερη οπτική μέσα στην καθημερινότητα. Τα 35 συγκεκριμένα ονόματα επιλέχτηκαν από τους επιμελητές, δηλαδή από τον Lorand Hegyi κι από μένα με στόχο να δείξουμε στις πόλεις που θα φιλοξενήσουν την έκθεση, στη Γένοβα, τη Θεσσαλονίκη και το Σαιντ Ετιέν, έργα σημαντικών δημιουργών, δίνοντας έτσι και τη ευκαιρία στο κοινό των τριών πόλεων να τα δει.

Είναι μια ευκαιρία να δούμε έργα καλλιτεχνών που ίσως δεν βλέπουμε συχνά, ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη;
Προφανώς και είναι και μια ευκαιρία να αρχίσουμε να βλέπουμε συχνότερα. Άλλωστε αυτός είναι ο στόχος και για το διάλογο μεταξύ των καλλιτεχνών και για το διάλογο του ίδιου του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης με άλλους ευρωπαϊκούς φορείς σε επίπεδο παραγωγής και συζήτησης και ελπίζουμε να έχει συνέχεια. Τρεις φορείς διοργανώνουν τη συγκεκριμένη έκθεση. Είναι το Ίδρυμα Palazzo Ducale της Γένοβα, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Σεντ Ετιέν και το ΚΜΣΤ.

Γιατί «Ανεύρετοι Νήσοι»;
Γιατί δεν εξυπακούεται ότι πάντοτε τις βρίσκουμε ή ότι αν τις βρούμε, αυτό που βρήκαμε μας αρκεί. Γι’ αυτό το ταξίδι αυτό είναι ατέρμονο και αέναο.

Τι βλέπουμε στην έκθεση;
Έργα αυτών των καλλιτεχνών, άλλα που προϋφίστανται και άλλα όπως του Luigi Ontani, που δημιουργήθηκαν για αυτήν την έκθεση. Υπάρχουν καλλιτέχνες των οποίων όλο το έργο, όλη τους η ζωή, έχει σχέση με αυτό το ταξίδι, όπως ο Κουνέλλης, οπότε δεν έχει νόημα να φτιάξει κάτι ειδικό, όλο το έργο του είναι πάνω σε αυτό. Έπειτα, υπάρχουν οι διαφορετικές προσεγγίσεις. Ένα ταξίδι μπορεί να γίνει σε ένα δωμάτιο,. Κάποιος μπορεί να ταξιδεύει με τον εαυτό του αποκλειστικά, όπως στην περίπτωση του Λουκά Σαμαρά. Κάποιος άλλος, όπως η Marina Abramović ή ο Κώστας Τσόκλης, πραγματεύονται, σχολιάζουν αυτή τη σχέση είτε του καλλιτέχνη ως πάσχοντος όντος είτε τη δυσκολία της διαδρομής, τη δυσκολία να είναι κανείς καλλιτέχνης σε καθημερινή βάση. Βέβαια είναι σίγουρο ότι μέσα από μια ομαδική έκθεση και από ένα, έστω και μεγάλο,  έργο ενός καλλιτέχνη δεν καταλαβαίνεις όλη την πορεία του, αλλά έχεις μια πρώτη επαφή. Είναι τελείως διαφορετικό να βλέπεις κάτι σε ένα βιβλίο, ένα περιοδικό και τελείως άλλο να γίνεται μέρος της καθημερινότητάς σου και να μπαίνεις σε μια προσωπική σχέση με το έργο. Και αυτό είναι το ζητούμενο, η προσωπική σχέση με το έργο, για να μπορεί κάποιος να το δεχτεί, να το απορρίψει, να προβληματιστεί, ή οτιδήποτε.

Ποια είναι η σημασία αυτής της έκθεσης και της εμπειρίας συνδιοργάνωσής της για το ΚΜΣΤ;
Καταρχήν είναι πάρα πολύ σημαντικό το ΚΜΣΤ που βεβαίως διοργανώνει τη Μπιενάλε και έχει ήδη συνεργασίες σημαντικές στο παρελθόν μέσω της Συλλογής Κωστάκη, τις οποίες ενισχύουμε συνεχώς, σε ό,τι αφορά στη σύγχρονη εικαστική παραγωγή να μπει σε ένα διάλογο με φορείς αντίστοιχούς, ίσως και σημαντικότερους. Αυτό το βάζει μέσα σε ένα δίκτυο ευρωπαϊκό. Το θεωρώ μια κίνηση, σε ό,τι με αφορά τουλάχιστον, σημαντικότατη κι ελπίζω ότι θα ακολουθήσουν κι άλλες. Ειδικά στην εποχή μας, λόγω και των οικονομικών συνθηκών αλλά και γενικότερα λόγω συνθηκών της εποχής μας που βασίζεται στο διάλογο και την επικοινωνία, μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να είμαστε παρόντες, επιβάλλεται να συμβαίνει αυτό. Ήδη το κάνουμε με την κίνηση των πέντε μουσείων μέσα στην πόλη και εύχομαι όχι μόνο με τα πέντε μουσεία αλλά και με τα πανεπιστήμια και τους άλλους φορείς, και με τους άλλους φορείς στη χώρα. Για να μπορούμε να μιλάμε πραγματικά για σύγχρονη τέχνη, να ξεφύγουμε από το να μιλάμε απλά μεταξύ μας, και να διευρύνουμε το διάλογο πρέπει να ανοίξουμε προς τους άλλους που έχουν το ίδιο αντικείμενο. Είναι πολύ σημαντικό αυτό.

Τα μουσεία σύγχρονης τέχνης στην εποχής μας τι κοινό τα απασχολεί;
Η επιβίωσή τους, λόγω των οικονομικών συνθηκών, η δυνατότητα δηλαδή να λειτουργούν καλά και νομίζω ότι όλοι μοιράζονται την αναγκαιότητα της συνεργασίας. Η συνεργασία μπορεί να σημαίνει από ανταλλαγή περιεχομένου μέχρι κοινή παραγωγή.

Ποιο είναι  κατά τη γνώμη σας το βασικό ζητούμενο και το μεγάλο στοίχημα για το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης;
Το μεγάλο στοίχημα για το Μουσείο, νομίζω ότι είναι αυτό που θα ήθελαν όλοι, αν όχι όλοι, οι περισσότεροι στη Θεσσαλονίκη. Πιστεύω ότι μια πόλη με τέτοιο πληθυσμιακό μωσαϊκό στο παρελθόν, με μια νοοτροπία κοσμοπολίτικη, με ό,τι σημαίνει αυτό, σε επίπεδο θρησκευτικό, ιδεολογικό κτλ, πρέπει να ξαναγίνει όπως ήταν. Τα μουσεία της έχουν σημαντικότατες συλλογές, είναι από τις λίγες πόλεις που μπορούν να επικαλεστούν στο επίπεδο του πολιτισμού μια συνέχεια μακραίωνη, μέχρι σήμερα. Πιστεύω ότι πρέπει να θυμηθεί τον παλιό της χαρακτήρα και να καταλάβει πως αν κοιτάει μόνο στο παρελθόν, θα κοιτάει πάντα πίσω, μπροστά πρέπει να κοιτάει και στο σήμερα και στο αύριο. Κι αυτή τη δυνατότητα της την δίνει και η επιστήμη και το πανεπιστήμιο αλλά και η σύγχρονη τέχνη. Πρέπει να είναι το σήμερα η φυσική συνέχεια της Θεσσαλονίκης και μέσα από αυτήν να θυμηθούμε τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της και να μην περιοριστούμε στα μεταξύ μας.

info

Στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης