Το «Man of Sorrow» του Σάντρο Μποτιτσέλι που βρέθηκε πρόσφατα και πρόκειται να δημοπρατηθεί στον οίκο Sotheby’s στις 27 Ιανουαρίου – με τιμή εκκίνησης τα 40 εκατομμύρια δολάρια – δεν έχει ακόμη μελετηθεί εκτενώς, καθώς βρίσκεται στην κατοχή ιδιωτών από τον 19ο αιώνα.
Όμως, η τεχνική ανάλυση που πραγματοποίησε ο οίκος δημοπρασιών στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την πώληση είχε ως αποτέλεσμα μια απροσδόκητη ανακάλυψη: μια ενδιαφέρουσα εικόνα της Παναγίας και του Παιδιού, θαμμένα κάτω από τα στρώματα της μπογιάς.
Ο Κρις Απόστλ, ο ανώτερος αντιπρόεδρος και διευθυντής των έργων ζωγραφικής στον οίκο Sotheby’s στη Νέα Υόρκη, ο οποίος είχε την ευκαιρία να μελετήσει την εικόνα σε βάθος, πιστεύει ότι πρόκειται για μια εγκαταλελειμμένη σύνθεση μιας «Παναγίας της τρυφερότητας» (τύπος που προέρχεται από Ελληνικές εικόνες), στις οποίες η Παναγία κρατά στενά το κεφάλι του μωρού Χριστού πάνω στο δικό της, μάγουλο με μάγουλο. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου, ιδιαίτερα η μύτη, τα μάτια και το στόμα που γελάει, τα οποία προσδιορίζει ότι ανήκουν στο Χριστό Παιδί, είναι πολύ ορατά στην υπέρυθρη εικόνα, εάν περιστραφούν ανάποδα.
Αυτό το κεφάλι καταλαμβάνει ένα χώρο κάτω από το στήθος του «Man of Sorrows», ενώ αυτό που φαίνεται να είναι ένα μάτι και ένα φρύδι, που ανήκουν σε ένα γυναικείο κεφάλι, κρυφοκοιτάζουν από την περιοχή κοντά στο δεξί χέρι του Χριστού, σύμφωνα με την Sotheby’s. Υπάρχουν επίσης στοιχεία για κάποια λευκή υποζωγραφική, πιθανώς σε κάδμιο, στο κάτω μέρος του σχήματος. Άλλα ορατά μέρη της εγκαταλελειμμένης σύνθεσης περιλαμβάνουν αυτό που μοιάζει με πτυχές ενός μανδύα, με διακοσμητικές ταινίες γύρω από τον ώμο και μέρος ενός μανικιού, ενώ διακρίνεται επίσης ο παχουλός βραχίονας του παιδιού.
Ορισμένες γραμμές σε αυτό το κάτω σχέδιο είναι παχύτερες από άλλες, υποδηλώνοντας ότι μπορεί να έχουν εντοπιστεί ένα τυπικό σκίτσο και στη συνέχεια φαίνεται να έχει περαστεί μια υγρή χρωστική ουσία. Αλλά το κεφάλι του μωρού Ιησού, δηλώνει ο Απόστλ, είναι “μεμονωμένο”: Δεν υπάρχει αντίγραφο σε καμία δημιουργία του Μποτιτσέλι.
Είναι ασυνήθιστο να βρεθεί ένα τέτοιο υποσχέδιο;
Ο Απόστλ λέει ότι έχει ξανασυναντήσει αντίστοιχα σχέδια. «Το πάνελ ήταν ένα πολύτιμο εργαλείο στην Αναγέννηση», εξήγησε, έτσι στην περίπτωση ενός έργου τέχνης που είχε διακοπεί – στην προκειμένη περίπτωση, η Παναγία και το Παιδί, ένα μοτίβο που ο Μποτιτσέλι και το πολυάσχολο στούντιο του έβγαζαν τακτικά – «τότε δεν θα ήθελε κανείς να το πετάξει». Και έτσι, όπως φαίνεται, ο Μποτιτσέλι πήρε το πάνελ, το γύρισε από την άλλη πλευρά και αποφάσισε να το χρησιμοποιήσει για μια εξαιρετική σύνθεση, που αντικατοπτρίζει τη θρησκευτική αγωνία της Ιταλίας αυτή την εποχή.
Το νέο έργο χρονολογείται δοκιμαστικά γύρω στο 1500, όταν οι προβλέψεις της αποκάλυψης και οι ελπίδες για προσωπική σωτηρία είχαν φτάσει σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο έντασης.
Το πάνελ λεύκας που χρησιμοποίησε ο Μποτιτσέλι ήταν το τυπικό στήριγμα ζωγραφικής στην Αναγεννησιακή Φλωρεντία. Η τεχνική ανάλυση των Sotheby’s αποκαλύπτει μια ρωγμή στη μέση και έναν παλιό κόμπο στο ξύλο και δείχνει ότι το πάνελ «αναδιαμορφώθηκε κάποια στιγμή στον 20ο αιώνα», σύμφωνα με τον Απόστλ. Είναι στριμωγμένο σε μια μοντέρνα σανίδα, με την αρχική πίσω και μπροστινή πλευρά και στις δύο πλευρές της. Τα στρώματα βαφής είναι σε «αρκετά καλή κατάσταση», συνέχισε, «αν και λίγο μασημένο στις άκρες, ενώ υπάρχουν προσθήκες στο πάνω και στο κάτω μέρος της εικόνας.»
Οι υπέρυθρες εικόνες δείχνουν επίσης ότι ο Μποτιτσέλι έκανε ορισμένες προσαρμογές στη σύνθεση, σύμφωνα με την ανάλυση των Sotheby’s. Για παράδειγμα, η άκρη του ενός δακτύλου που ανίχνευε το διάκενο τραύμα στο πλάι του Χριστού καλύπτεται τώρα από το χιτώνα του και υπάρχει μια μετατόπιση στη θέση του τραύματος και στο προφίλ του αντίχειρα, με αποτέλεσμα η πληγή να είναι λίγο «υποβαθμισμένη», όπως δήλωσε ο Απόστλ.
Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι ο Μποτιτσέλι άλλαξε το μήκος των μαλλιών του Χριστού, το πηγούνι του και την τοποθέτηση μερικών από τα αγκάθια του στέμματος καθώς και τα φρύδια του.
Όσον αφορά την τυπική εικονογραφική τεχνική του Μποτιτσέλι, ο Απόστλ είπε «το έχει αλλάξει» εδώ, αναμειγνύοντας τέμπερα και λάδι. «Είναι πολύ δύσκολο χωρίς να κάνουμε πειράματα να πούμε ποιο είναι το δεσμευτικό μέσο», είπε. «Αλλά η τεχνική φαίνεται αρκετά συνεπής με αυτό που θα περίμενα να δω. Έχουμε τεχνολογία XRF ώστε να μπορούμε να δούμε, για παράδειγμα, το στοιχείο του καδμίου και έχουμε έναν χάρτη μολύβδου, ο οποίος δείχνει πού βρίσκονται τα γεμίσματα και οι απώλειες. Οι χρωστικές περιλαμβάνουν χρώμιο, τιτάνιο και ούτω καθεξής – όλες οι χρωστικές που θα περίμενε κανείς να δει».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Οι τελευταίες ανάσες των ατμομηχανών μέσα από το φακό του Pietro Pietromarchi
πηγή: The Art Newspaper
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
