Μαλαματένια λόγια | Μάνος Ελευθερίου

Μαλαματένια λόγια, είναι ο τίτλος της αυτοβιογραφικής- με τα λόγια του Μάνου Ελευθερίου- αφήγησης, σε επιμέλεια- καταγραφή των Σπύρου Αραβανή και Ηρακλή Οικονόμου, μαρτυρία και καταστάλλαγμα ψυχής ενός πολύπλευρου δημιουργού.

Αυτά τα Μαλαματένια Λόγια, ταυτοποιούν τον δημιουργό Μάνο Ελευθερίου(1938-2018) και αποκαλύπτουν κάτι από το ήθος και την ψυχοσύνθεση του ανθρώπου: Ενθυμήσεις, αναμνήσεις και βιώματα της παιδικής ηλικίας και της ενήλικης ζωής, προσωπικές εξομολογήσεις, και αναφορές σε συγγενικά πρόσωπα αλλά και σε φίλους καλλιτέχνες, συνθέτουν ένα οδοιπορικό ζωής και απαρτίζουν ένα χρονικό καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Αποτελούν αυτές οι αναφορές μια τοιχογραφία της εποχής ως προς τις αισθητικές γραμμές, τις τάσεις, τις επιδιώξεις, τα οράματα, τις διαψεύσεις, τις διαπιστώσεις, οριοθετώντας το αποτύπωμα μιας προσωπικής παρακαταθήκης.

Η αφήγηση είναι ρευστή και αβίαστη. Ακολουθεί μια πορεία συναισθηματικών κραδασμών και μιας επιλεκτικής μα άμεσης εξομολόγησης, η οποία φωτίζει διάφορες πλευρές της ζωής και της καλλιτεχνικής του πορείας.

Μάνος Ελευθερίου – Μαλαματένια Λόγια

Αυτοβιογραφική αφήγηση
Συγγραφέας: Ελευθερίου Μάνος
Εκδότης: Μεταίχμιο
ISBN: 9786180326031
Αριθμός Σελίδων: 272
Εξώφυλλο: Μαλακό εξώφυλλο
Διαστάσεις: 14×20.5
Γλώσσα Γραφής: ελληνικά
Έτος Έκδοσης: 2021

Πίσω από το υλικό των αναμνήσεων αναδύεται ένας διαφορετικός -οικείος κόσμος και μια άλλη εποχή. Τοπία, πόλεις, συνήθειες, συμβάντα, γεγονότα, συγκυρίες και περιπέτειες, αναδεύονται από λόγια και ενθυμήσεις, αποκαλύπτοντας έναν ανήσυχο και ευαίσθητο αποδέκτη- διερμηνέα της εποχής στην οποία του έλαχε να ζήσει.

Κεντρική φιγούρα των αναμνήσεων είναι η μορφή της μητέρας του καθώς και διάφορα άλλα πρόσωπα συγγενών, φίλων, συνεργατών και πνευματικών ανθρώπων: αυτά τα πρόσωπα συνδέουν τα νήματα της αφήγησης σε ένα διάγραμμα εκμυστηρεύσεων, συνθέτοντας μια προσωπική μυθολογία ως αισθητικό μανιφέστο.

Οι σκέψεις, οι έμπειρες και κριτικές παρατηρήσεις για την ουσία του καλλιτεχνικού έργου και το ήθος του δημιουργού έχουν ενδιαφέρουσες διαστάσεις. Προφορικό ύφος, εναργής διάθεση αναπόλησης και αποτίμησης, χρωματίζουν τις απαντήσεις, προσδίδοντας αυθόρμητη διάθεση στις ερωτήσεις που του απευθύνουν οι εμπνευστές του βιβλίου.

Η αναδρομική αφήγηση περιλαμβάνει διάφορα θέματα: ποίηση, τραγούδι, μουσική, θέατρο, πολιτική, ταξίδια, αρχιτεκτονική, σχολιάζονται ως μέρος ενός συνόλου πολιτισμικού διανύσματος. Δημιουργοί (συνθέτες, τραγουδιστές, ηθοποιοί, ποιητές, συγγραφείς), πολιτικά πρόσωπα, αξιολογούνται με κριτήριο το διαμέτρημα του ήθους της ελληνικότητας στο φάσμα μιας σκληρής, αδυσώπητης και ενδιαφέρουσας εποχής.

Οι ερμηνευτικές παρατηρήσεις και επεξηγήσεις, φωτίζουν πολύπλευρα τους στίχους κάποιων εμβληματικών πολύστιχων τραγουδιών (όπως αυτό του τίτλου του βιβλίου), καθώς αποκαλύπτουν τις συνθήκες της έμπνευσης και της δημιουργίας, φωτεινές και σκοτεινές εκπλήξεις από φορτισμένες εικόνες, μελέτες, αναγνώσεις, ταξίδια αλλά και κοινωνικο-πολιτικές καταστάσεις, εγγεγραμμένες στον κύκλο της εποχής του ως μωσαϊκό πολλών ψηφίδων, ως παλίμψηστο αποδεικτικό υλικό συναισθηματικών εντάσεων. Στο βιβλίο προστίθενται κάποιες ημερολογιακές καταγραφές, διάφορες χειρόγραφες σημειώσεις καθώς και φωτογραφικό υλικό, εμπλουτίζοντας την ανάγνωση της αφήγησης του ιδιαίτερου Μάνου Ελευθερίου με τα δικά του Μαλαματένια λόγια μιας Θητείας ζωής.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

«Γεννήθηκα Μάρτη του ’38. Σε ένα μεγάλο σπίτι, διώροφο, νεοκλασικό, μέσα στην Ερμούπολη». Σελ. 15

 

« Έτσι έγραψα τα τραγούδια, με σήματα από κάστες ανθρώπων παραδαρμένων». Σελ. 103

 

«Είχα κουραστεί αφάνταστα να γράψω τη Θητεία. Δεν ήταν εύκολο. Το κουραστικό βέβαια δεν ήταν να γράψω τις ομοιοκαταληξίες, αυτό ήταν εύκολο, δεδομένο. Έπρεπε να προσαρμόσω ιδέες, αναμνήσεις, καταγγελίες, οράματα, αγανάκτηση και ελπίδες στις ομοιοκαταληξίες. Αυτό ήταν ο κόμπος». Σελ.116.

 

«Η διαίσθησή μου είναι πάντα ο καλύτερός μου σύμβουλος». Σελ. 123

 

«Πάντοτε, όταν εγκαταλείπεις κάτι και μετά επιστρέφεις, όλα είναι τόσο αλλαγμένα, σαν να είναι χαμένα». Σελ. 29

«Συνέχεια νιώθω σαν πρόσφυγας. Σε τι συνίσταται αυτό; Στο να είσαι ξένος απ’ όλους και απ’ όλα. Όλοι μας δεν αισθανόμαστε πρόσφυγες στην Ελλάδα;». Σελ. 95

 

«Σε κυνηγάει όμως το ερώτημα: «αυτά που γράφω θα λένε τίποτα στους επόμενους;». Μερικά τραγούδια ναι: «Του κάτω κόσμου τα πουλιά», «Τα λόγια και τα χρόνια», «Κάτω από τη μαρκίζα» και καμιά δεκαριά άλλα θα λέγονται και στο μέλλον». Σελ. 104

 

«Το μόνο που θυμάμαι από τα «Μαλαματένια λόγια» είναι ότι γράφτηκαν με πάρα πολύ άγχος, Κυριακές, από τη μαύρη νύχτα μέχρι το βράδυ, Σάββατα απόγευμα, υπέφερα κυριολεκτικά με αυτό το τραγούδι. Δυστυχώς δεν κράτησα τις διαδοχικές γραφές». Σελ.109

 

«Πώς έγινε σε τούτον τον αιώνα
και γύρισε καπάκι η ζωή
Πώς το ‘φερε η μοίρα και τα χρόνια
να μην ακούσεις έναν ποιητή (…)
Του κόσμου ποιος το λύνει το κουβάρι
ποιος είναι ο καπετάνιος στα βουνά
Αυτή είναι μια πολύ παλιά ρήση, ήμουν παιδάκι όταν την άκουγα και βέβαια -κρυφά- εννοώ τον Άρη Βελουχιώτη, παλιό μου είδωλο, τον οποίο αναφέρω και χρόνια μετά σε στίχο ποιήματος.
Ποιος δίνει την αγάπη και τη χάρη
και στις μυρτιές του Άδη σεργιανά
Μαλαματένια λόγια στο χορτάρι
ποιος βρίσκει για την άλλη τη γενιά». Σελ.115-116

Κείμενο ‘Αγγελα Μάντζιου