Μερσέδες Σόσα: Η τραγουδίστρια της ελευθερίας

Μερσέδες Σόσα: Είδωλο για το λαό της Αργεντινής, αλλά και ένα σύμβολο κατά της αδικίας σε όλο τον κόσμο, η τραγουδίστρια γνωστή και με το προσωνύμιο La Negra (Η Νέγρα), ήταν κοσμαγάπητη.

Η Αϊδέε Μερσέδες Σόσα (Haydée Mercedes Sosa 9 Ιουλίου 1935 – 4 Οκτωβρίου 2009) ήταν τραγουδίστρια από την Αργεντινή, που απέκτησε φήμη όχι μόνο στην Λατινική Αμερική αλλά και διεθνώς. Έγινε επίσης γνωστή ως «η φωνή των ανθρώπων χωρίς φωνή». Η καριέρα της διήρκεσε 4 δεκαετίες και υπήρξε πρέσβειρα της UNICEF.

Μερσέδες Σόσα: Πρώιμα χρόνια

Γεννήθηκε στις 9 Ιουλίου 1935 στο Σαν Μιγκέλ ντε Τουκουμάν, μία πόλη της βορειοδυτικής Αργεντινής, κοντά στα σύνορα με τη Βολιβία.

Παιδί αγροτικής οικογένειας, έζησε τα παιδικά της χρόνια μέσα στη φτώχεια και την ανέχεια. «Γνώρισα τη φτώχεια», έλεγε η ίδια: «Είδα τη φτώχεια του πατέρα και της μάνας μου. Είδα να ‘ρχεται το τέλος του μήνα και να μην έχουν τίποτα σχεδόν να μας δώσουν να φάμε. Όμως, ήμαστε μια πραγματική οικογένεια, δεμένοι μεταξύ μας. Αυτή η ατμόσφαιρα μου επέτρεψε να μην τρέφω μνησικακία για τον κόσμο».

Η Μερσέδες Σόσα, που είχε το παρατσούκλι «La Negra», εξαιτίας των κατάμαυρων μαλλιών της, ήταν μια από τις βασικές εκπροσώπους του «nueva cancion», του «νέου τραγουδιού», που συνδύαζε μπαλάντες με παραδοσιακά όργανα, με στίχους που κινούνταν ανάμεσα στον ρομαντισμό και τα κοινωνικά ζητήματα

Nuevo Canciοnero: Το κίνημα του «νέου τραγουδιού»

Η Σόσα μεγάλωσε με σαφείς επιρροές από τη λαϊκή μουσική και τα παραδοσιακά τραγούδια. Ηχογράφησε τον πρώτο της δίσκο στις αρχές της δεκαετίας του ’60 με τη βοήθεια του συζύγου της Μανουέλ Οσκαρ Ματούς και άρχισε να γίνεται γνωστή το 1965, όταν τραγούδησε στο μουσικό φεστιβάλ της Κόρδοβα στην Αργεντινή, στο πλαίσιο του μουσικοπολιτικού κινήματος του Nuevo Canciοnero (Νέο Τραγούδι).

Μουσικό, λογοτεχνικό και πολιτικό συνάμα κίνημα, το ρεύμα του «νέου τραγουδιού» προάγει ένα τραγούδι διαμαρτυρίας με σαφείς πολιτικές αναφορές και σύγχρονες μουσικές φόρμες.

Στους δίσκους-ορόσημα αυτής της περιόδου συγκαταλέγονται οι: Canciones con fundamento (1965), Yo no canto por cantar (1966) και Mujeres argentinas (1969) των Άριελ Ραμίρεζ και Φελίξ Λούνα. Επίσης, μοναδικές στάθηκαν οι ερμηνείες της στα τραγούδια του συμπατριώτη της Αταχουάλπα Γουπάνκι (Mercedes Sosa interpreta a Atahualpa Yupanqui) και της Χιλιανής Βιολέτα Παρρά (Homenaje a Violeta Parra), των «γονιών» του nueva cancion.

Στη μακρόχρονη καριέρα της, κατά την οποία ηχογράφησε περίπου σαράντα δίσκους, η Μερσέδες Σόσα υπήρξε από τους δημοφιλέστερους καλλιτέχνες για συνεργασία. Είχε συνεργαστεί με μια μεγάλη γκάμα καλλιτεχνών, από τον Λουτσιάνο Παβαρότι, τον Στινγκ και την Τζόαν Μπαέζ, μέχρι τη Σακίρα, τον Καετάνο Βελόσο, αλλά και τον Γιώργο Νταλάρα και τους Apurimac.

Μερσέδες Σόσα: «Ηasta la Victoria»

Το 1972 κυκλοφόρησε τον δίσκο Ηasta la Victoria, το πιο πολιτικοποιημένο, ίσως, άλμπουμ της.

Το πολιτικό τραγούδι το υπηρέτησε με σθένος και συνέπεια σε όλη τη ζωή της, ακόμα και στα πιο μαύρα χρόνια της στρατιωτικής χούντας του στρατηγού Βιδέλα.

Για την ανυπότακτη δράση της κυνηγήθηκε από το στρατιωτικό καθεστώς και το 1979 κατά τη διάρκεια συναυλίας της στην Κτηνιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Λα Πλάτα συνελήφθη μαζί με φοιτητές και σύρθηκε στα κρατητήρια. Αναγκάστηκε να καταφύγει αυτοεξόριστη στο Παρίσι και τη Μαδρίτη, όπου έμεινε μέχρι το 1983, οπότε επέστρεψε στην πατρίδα της.

Σε αυτό το διάστημα καθιερώθηκε διεθνώς ως σπουδαία ερμηνεύτρια, με εμφανίσεις σε όλο τον κόσμο. Ένας από τους μόνιμους συνεργάτες της, ο συνθέτης Βίκτορ Ερέδια, είπε για τη Σόσα ότι «καθώς δεν είχε φωνή κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, επικοινώνησε την επιθυμία μας για ανθρώπινα δικαιώματα σε όλο τον κόσμο».

Είναι μία από τους ελάχιστους καλλιτέχνες που εμφανίστηκαν στην Καπέλα Σιστίνα του Βατικανού, ενώ είχε γεμίσει μεγάλα θέατρα και στάδια, όπως το Κάρνεγκι Χολ στη Νέα Υόρκη και το Κολοσσαίο της Ρώμης. «Ποτέ δεν περίμενα ότι θα τραγουδούσα και αυτό θα ήταν το επάγγελμά μου», είχε πει σε μια συνέντευξή της.

Στο περίφημο Los Hermanos (Τα αδέρφια) του Αταχουάλπα Γουπάνκι, η «θεά της ελευθερίας» – όπως την αποκάλεσε ο Ντιέγκο Μαραντόνα – τραγουδά: «Έχω τόσα αδέρφια που δεν μπορώ να τα μετρήσω / στην κοιλάδα, στα βουνά, στο πλάτωμα και στη θάλασσα (…) / Έχω τόσα αδέρφια που δεν μπορώ να τα μετρήσω / και μια πολύ όμορφη φιλενάδα / που τη λένε λευτεριά».

Μερσέδες Σόσα και Ελλάδα

Μια τέτοια παρουσία στο παγκόσμιο μουσικό στερέωμα δεν θα μπορούσε να μην αφήσει το – μικρό έστω – αποτύπωμά της στα ελληνικά μουσικά πράγματα. Εκτός από τις πολλές συναυλίες στη χώρα μας, η Σόσα είχε συμμετοχή και στην εγχώρια δισκογραφία.

Το 1990, εκδίδονται τα «17 Τραγούδια» με τη Μαρία Φαραντούρη. Ένα απ’ αυτά είναι το “Solo le pido a Dios” που έγινε γνωστό με τη φωνή της Σόσα. Ένα άλλο είναι το “Sol Negro” του Γκαετάνο Βελόσο που ερμηνεύουν μαζί η Σόσα με τη Φαραντούρη.

Ένα τρίτο είναι το «Νανούρισμα» του Μάνου Χατζιδάκι σε ποίηση Φ. Γκ. Λόρκα, το οποίο ερμηνεύει μόνη η Μερσέδες Σόσα, στα ελληνικά!

Τη μούσα της Αργεντινής τη συναντάμε και το 2001 στο δίσκο των Apurimac «Στις γειτονιές του νότου», όπου ερμηνεύει πάλι στα ελληνικά το ταγκό «Βράχια γυμνά».

Η τραγουδίστρια της ελευθερίας

Η Μερσέδες Σόσα άφησε την τελευταία της πνοή στις 4 Οκτωβρίου 2009, σε κλινική του Μπουένος Άιρες, όπου νοσηλευόταν.

Τα τελευταία χρόνια αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας, ενώ η κατάσταση της υγείας της είχε επιδεινωθεί πολύ τις τελευταίες μέρες της ζωής της, εξαιτίας επιπλοκών στα νεφρά.

Είχε έναν γιο από τον πρώτο της γάμο. Όταν πέθανε, η σορός της τέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο κτήριο του εθνικού κογκρέσου και κηρύχθηκε από την κυβέρνηση της Αργεντινής τριήμερο εθνικό πένθος. Χιλιάδες ανθρώπων είχαν σχηματίσει ουρές κατά την περίοδο εκείνη, προκειμένου να προσκυνήσουν τη σορό.

Κατεγράφη στην παγκόσμια μουσική ιστορία αλλά και συνείδηση ως «η φωνή των ανθρώπων χωρίς φωνή».

Η Μερσέδες Σόσα ήταν πρέσβειρα καλής θέλησης της UNESCO για την Λατινική Αμερική και την Καραϊβική

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Η Επανάσταση των Γαρυφάλλων στην Πορτογαλία