O γυάλινος κόσμος (κριτική Θεάτρου)

Ο γυάλινος κόσμος του Τένεσι Ουίλιαμς παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1944 στο Σικάγο και την επόμενη χρονιά στη Νέα Υόρκη κερδίζοντας το New York Drama Critics Circle Award και αποτελώντας τη πρώτη μεγάλη θεατρική επιτυχία του. Το έργο περιέχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία. Ο ίδιος ο Ουίλιαμς μεγάλωσε στον αμερικάνικο νότο. Ο πατέρας του, πωλητής παπουτσιών τους εγκατέλειψε. Η μητέρα του μια αυταρχική και νευρικά ασταθής γυναίκα. Η αδελφή του με ψυχολογικές διαταραχές, αναγκάστηκε σε λοβοτομή από την μητέρα του από την οποία ποτέ δεν συνήλθε και ουσιαστικά αυτό το γεγονός σημάδεψε τη ζωή του Τένεσι Ουίλιαμς. Εξάλλου σε όλο το έργο του ο γυναικείες αυτές μορφές ξαναγυρνάνε με άλλα ονόματα και σε άλλους ρόλους αλλά στοιχειώνοντας όλη του τη ζωή ουσιαστικά. Οι γυναίκες γενικά κυριαρχούν στο έργο του Ουίλιαμς. Από τη μια οι γυναίκες αρπαχτικά, αυταρχικές, δυναμικές, η εικόνα βασικά της μητέρας του που τον κυνηγά. Από την άλλη γυναίκες ασταθείς και ψυχικά απροσάρμοστες, το φάντασμα της αδελφής του που τον στοιχειώνει.

Στο έργο ουσιαστικά περιγράφεται η ζωή τριών ατόμων μιας οικογένειας. Η μάνα-Αμάντα και τα δυο παιδιά της ο Τομ και η Λώρα. Συμμετέχει ένα άκομα άτομο ο Τζιμ-επισκέπτης ο οποίος προξενεύεται στη Λώρα. Μια οικογένεια προσκολλημένη στον δικό της κόσμο και στη δική της πραγματικότητα που φαντασιώνεται περισσότερο ότι ζει παρά μάλλον ζει πραγματικά. Η μάνα-παλαιά καλλονή του νότου εγκαταλελειμμένη από τον σύζυγο, αναπολεί το παλαιό ένδοξο παρελθόν και μόνη της διέξοδος-εκτός από την αυταρχική επιβολή των δικών της θέλω στα παιδιά της (πόσο αλήθεια γνώριμα μονοπάτια και για τις ελληνικές οικογένειες) είναι η διήγηση των παλαιών ερωτικών της επιτυχιών και του τι μπορούσε να έχει επιτύχει αν είχε επιλέξει τον κατάλληλο πλούσιο σύζυγο.

Ο γιος, ο οποίος είναι και ο εξωτερικός αφηγητής και ο οποίος δένει τα δύο χρονικά επίπεδα της ιστορίας, εγκλωβισμένος σε μια δουλειά που δεν του δίνει κανένα νόημα, βρίσκει τη δική του διέξοδο παρακολουθώντας κάθε βράδυ ταινίες με περιπέτειες ζώντας τη ζωή που θα ήθελε να ζήσει. Προσκολλημένος στην αδελφή του, είναι αυτή που τον κρατά να μη φύγει μακριά. Σπαραχτική η σκηνή του τέλους. Η εικόνα της αδελφής εξακολουθεί να τον κρατά με αόρατο σχοινί δεμένο. «Σβήσε τα κεριά, Λώρα» ικετεύει σε μια προσπάθεια να σβήσει την εικόνα που τον κατατρέχει. Η Λώρα, η Λώρα η διαφορετική, η ξεχωριστή, όπως ξεχωριστοί άνθρωποι είναι όλοι οι διαφορετικοί λέει ο Ουίλιαμς που πολύ νωρίς κατανόησε με τραγικό τρόπο πόσο στην αληθινή ζωή το «διαφορετικό» αποπέμπεται από μια κοινωνία που δεν έχει μάθει να είναι ανεκτική

Η κόρη-η Λώρα- με την ελαφριά αναπηρία έχει διαλέξει τη δική της διέξοδο τον δικό της γυάλινο κόσμο, έναν κόσμο από μικρά γυάλινα ζώα. Ένας γυάλινος κόσμος και για τους τρεις, ένας κόσμος ψευδαίσθησης όπου μπερδεύεται η αλήθεια με το ψέμα και η πραγματικότητα με τη φαντασία.

Ο Τζιμ, είναι ο μόνος στο έργο που ζει αληθινά. Σε μια ζωή, όχι και αυτός όπως θα την ήθελε αλλά τουλάχιστον προσπαθώντας να την αλλάξει αλλά και να τη ζήσει. Γήινος, αληθινός, με όλες τις ανθρώπινες αδυναμίες και ματαιοδοξίες αλλά ο μόνος που δεν βλέπει τη ζωή να κυλά αλλά χώνεται μέσα της να την ρουφήξει.

Πέρα από το ίδιο του κείμενο του Ουίλιαμς, το οποίο πλάθει με αριστοτεχνικά λεπτό τρόπο την σκιαγράφηση των χαρακτήρων, η παράσταση οφείλει το εξαιρετικό της αποτέλεσμα στην σκηνοθετική ευρηματικότητα της Ευαγγελάτου. Χρησιμοποίησε τις προβολές, τις οποίες είχε συστήσει ο ίδιος Ουίλιαμς στις σκηνοθετικές του υποδείξεις οι οποίες μετά χάθηκαν, με τρόπο που να ενισχύει το κείμενο και να το φωτίζει με μια άλλη οπτική γωνία παίζοντας ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν, στην πραγματικότητα και τη φαντασίωση.

Εξαιρετικό το λιτότατο και αφαιρετικό σκηνικό του Πάτσα, με το ψυγείο να προβάλλεται με τον κατάλληλο φωτισμό στη σκηνή. Μέσα στο ψυγείο κρύβεται ο γυάλινος κόσμος της Λώρας, μέσα στο ψυγείο κρύβεται και η ίδια η Λώρα για ν’ αποφύγει την αλήθεια και την πραγματικότητα. Εξαιρετικό σκηνοθετικό εύρημα που το επιτείνει η ταυτόχρονη προβολή της ίδιας της Λώρας πάνω στο ψυγείο.

Η μουσική επένδυση δένει αρμονικά με το κείμενο και το έργο δημιουργώντας την αίσθηση περισσότερο της αποξένωσης και της απομάκρυνσης από την αληθινή ζωή. Οι ερμηνείες εξαιρετικές. Θα ήθελα να σταθώ ιδιαίτερα στην πρωτοεμφανιζόμενη Νίνου-Λώρα. Απέδωσε με την κίνηση, το βλέμμα, τη φωνή όλη τη σπαραχτική μοναξιά της. Αληθινή αποκάλυψη. Το ίδιο καλές και οι ερμηνείες των δύο άλλων νέων ηθοποιών του Αλμπάνη στον ρόλο του Τομ και του Γαβαλά στον ρόλο του Τζιμ. Η Τσαλίκη καλή αλλά δεν απογείωσε τον ρόλο, έναν ρόλο πολύ αβανταδόρικο. Έλειπε η εσωτερικότητα και συχνά χρησιμοποίησε τις τηλεοπτικές της μανιέρες αποδεικνύοντας πόσο κακό μπορεί να προκαλέσει η ευκολία της τηλεόρασης σε πολύ αξιόλογους ηθοποιούς.

Ελπιδοφόρο μήνυμα, ότι το θέατρο ήταν όχι απλώς γεμάτο αλλά υπερπλήρες, όπως συχνά βλέπω στις θεατρικές παραστάσεις.