Οι συνέπειες της μειωμένης πρόσληψης τροφής

Οι συνέπειες της μειωμένης πρόσληψης τροφής.

Πολλά άτομα και κυρίως γυναίκες που θέλουν να μειώσουν το βάρος τους μπορεί να περιορίσουν τη λήψη τροφής για μεγαλύτερο ή μικρότερο διάστημα, μία διαδικασία γνωστή και ως δίαιτα. Τα μικρά διαστήματα δίαιτας σε άτομα που δεν πάσχουν από διαταραχές πρόσληψης τροφής δεν έχουν συνήθως αρνητικές συνέπειες για τον οργανισμό αλλά για άλλους ανθρώπους η μειωμένη πρόσληψη τροφής σταδιακά γίνεται τρόπος ζωής.

Υπάρχουν πολλές παθολογικές μορφές μείωσης πρόσληψης τροφής όπως συχνή αποχή από το φαγητό για τον έλεγχο του βάρους, επίμονη αποφυγή του φαγητού, εσκεμμένη παράλειψη γευμάτων, αποφυγή συγκεκριμένων ομάδων τροφών όπως όλα τα λιπαρά ή όλους τους υδατάνθρακες είτε λόγω φόβου πρόσληψης βάρους είτε για λόγους υγείας, μειωμένη πρόσληψη τροφής με το φόβο ότι θα χαθεί ο έλεγχος αν το άτομο αρχίσει να τρέφεται σωστά (Ψυχογενής Βουλιμία) και τέλος ιδιαίτερα μειωμένη πρόσληψη τροφής σε άτομα που καταναγκαστικά θέλουν να διατηρήσουν ένα πολύ χαμηλό βάρος (Ψυχογενής Ανορεξία).

Οι Ψυχολογικές συνέπειες της μειωμένης πρόσληψης τροφής

Η διάθεση επηρεάζεται αρνητικά από τη μειωμένη πρόσληψη τροφής. Πολλά από τα συστατικά των τροφών επηρεάζουν τα κέντρα του εγκεφάλου και μειώνοντας τα ή αλλάζοντας την χημική ισορροπία μπορεί να προκληθεί κατάθλιψη, άσχημη διάθεση, εκνευρισμός και ανησυχία ή ένταση. Επίσης τα άτομα που δεν τρέφονται σωστά ή παραλείπουν γεύματα νιώθουν συχνά μπερδεμένα και αγχωμένα.

Οι κρίσεις πανικού είναι ένα συχνό σύμπτωμα που σχετίζεται με τον πανικό πρόσληψης βάρους και δεν σχετίζεται μόνο με το συναισθηματικό κομμάτι αλλά πηγάζει από τα συστήματα του οργανισμού που έχουν άμεση σχέση με το στρες και τη διαχείριση του. Αν το σώμα δεν λαμβάνει τα απαραίτητα συστατικά προκειμένου να διατηρεί την ισορροπία είναι δύσκολο να ανταπεξέλθει.

Μία από τις πιο εμφανείς αλλαγές κατά τη μείωση της πρόσληψης τροφής είναι οι εμμονές. Οι εμμονές έχουν άμεση σχέση με την τάση απουσίας ευελιξίας και την απροθυμία εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων ρουτίνας. Κάποιοι μπορεί να νιώθουν άγχος για μία συγκεκριμένη διαδρομή ενώ κάποιοι άλλοι μπορεί να εμφανίσουν εμμονή με την καθαριότητα και την τάξη. Οι εμμονές συνήθως εμφανίζονται σε σχέση με την φυσική άσκηση και το φαγητό.

Τα άτομα που μειώνουν την πρόσληψη τροφής τους στο ελάχιστο υιοθετούν άκαμπτους διαιτητικούς κανόνες και τελετουργίες όπως το να κόβουν το φαγητό σε πολύ μικρά κομμάτια ή να κρύβουν τροφές σε διάφορα σημεία του σπιτιού. Αρχικά το να μειώσει κάποιος την πρόσληψη τροφής τους μπορεί να τον κάνει να νιώσει καλύτερα για ένα μικρό χρονικό διάστημα εφόσον οι γύρω του μπορεί να θαυμάζουν την θέληση του. Αλλά αν το άτομο συνεχίσει την αποχή από το φαγητό για μεγάλο χρονικό διάστημα τότε γίνεται τρόπος ζωής. Τα περισσότερα άτομα με διαταραχές πρόσληψης τροφής και ειδικά με Ψυχογενή Ανορεξία ή Βουλιμία έχουν μειωμένο κοινωνικό δίκτυο και απομονώνονται λόγω των κρυφών συχνά συνηθειών τους προκειμένου να ελέγξουν το βάρος τους και την ποσότητα πρόσληψης τροφής τους.

Η μειωμένη πρόσληψη τροφής επίσης έχει σοβαρές αρνητικές ορμονικές συνέπειες με συχνότερα συμπτώματα την αμηνόρροια και τη μειωμένη σεξουαλική επιθυμία και διάθεση. Τα περισσότερα άτομα με διαταραχές πρόσληψης τροφής ξεκινούν να περιορίζουν τη λήψη φαγητού λόγω μιας διαστρεβλωμένης εικόνας που έχουν γύρω από το μέγεθος και το σχήμα του σώματος τους. Ο τρόπος σκέψης επηρεάζεται επίσης αρνητικά από τη μειωμένη πρόσληψης τροφής λόγω της απουσίας θρεπτικών συστατικών που θεωρούνται απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου. Ένα παράδειγμα είναι η μειωμένη συγκέντρωση και η διάσπαση προσοχής. Η συνεχής σκέψη γύρω από το βάρος και το φαγητό καθιστά αδύναμα τα άτομα να ασχοληθούν με οτιδήποτε άλλο, να θέσουν προτεραιότητες και να ασχοληθούν με περισσότερες από μία δραστηριότητες. Είναι πιθανό τα άτομα αυτά επίσης να υιοθετήσουν ενδιαφέρον γύρω από τη μαγειρική και να αρχίσουν να μαγειρεύουν για άλλους αφήνοντας πίσω παλαιότερα ενδιαφέροντα και δραστηριότητες.

Χάνοντας το ενδιαφέρον τους για άλλες παρελθοντικές δραστηριότητες τα άτομα αρχίζουν να εμφανίζουν εμμονές γύρω από το πώς θα φάνε, τι θα είναι αυτό και τρόπους προκειμένου να ελέγξουν την ποσότητα ή ακόμα και το πώς να παραλείψουν κάποιο γεύμα. Αυτές οι εμμονές απομακρύνουν ακόμα περισσότερο το άτομο από το να ασχοληθεί με οτιδήποτε άλλο μέσα στη μέρα με αποτέλεσμα να εμφανίζουν δυσκολία στο να μοιράζονται και να νιώθουν εμπάθεια ή κατανόηση για τους άλλους.

Ιδιαίτερα στην Ψυχογενή Ανορεξία τα άτομα μπορεί να ακούν μία φωνή να τους λέει να μειώσουν ακόμα περισσότερο την ποσότητα του φαγητού τους. Αυτή η φωνή μπορεί επίσης να τους λέει πως θα είναι άπληστοι αν φάνε και πως το φαγητό θα τους κάνει να αυξήσουν το βάρος τους. Πολλές φορές τα άτομα περιγράφουν την φωνή ως απειλητική και για αυτόν τον λόγο βρίσκουν τρόπους προκειμένου να μειώσουν ακόμα περισσότερο τη λήψη της τροφής τους για να μην τιμωρηθούν. Οι συνέπειες της κακής διατροφής είναι αρνητικές και στον τρόπο κ

ατανόησης αυτών που συμβαίνουν γύρω μας εφόσον συχνά υπάρχουν παρερμηνείες καθημερινών γεγονότων.
Για παράδειγμα αν κάποιος φαίνεται πως ασκεί κριτική ή είναι κάπως απότομος μπορεί να ερμηνευτεί πως έχει κάτι εναντίον μας ενώ με μία πιο καθαρή ματιά μπορεί απλά να μην νιώθει πολύ καλά αυτή τη συγκεκριμένη μέρα. Η πιο εμφανής συμπεριφορική συνέπεια της μειωμένης πρόσληψης τροφής είναι η λαχτάρα για φαγητά με υψηλή θερμιδική αξία και πλούσια σε ζάχαρη. Πολλές φορές τα άτομα προσπαθούν να καταπολεμήσουν αυτή τη λαχτάρα τους με διάφορες μεθόδους όπως εξαντλητική άσκηση, αυξημένη χρήση αλκοόλ και κάπνισμα. Άλλα άτομα υπονομεύεται προσωρινά από τσιμπολόγημα που οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερες προσπάθειες στέρησης και σε πολλές περιπτώσεις με αντισταθμιστικές μεθόδους όπως εμετούς και χρήση καθαρτικών. Πολλά ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι το τσιμπολόγημα και η λαχτάρα για φαγητό έχει βιολογική βάση λόγω της μειωμένης πρόσληψης τροφής αλλά και του χαμηλού βάρους.
Παρόμοιες έρευνες υποστηρίζουν ότι αν το άτομο δεν αρχίσει να λαμβάνει μία επαρκή ποσότητα τροφής και δεν υιοθετήσει μία ισορροπημένη διατροφή ο φαύλος κύκλος συνεχίζει τα διαιωνίζεται.
 
Οι συνέπειες της μειωμένης πρόσληψης τροφής στον οργανισμό

Αν και υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη ότι η μειωμένη πρόσληψη τροφής οδηγεί σε μακροζωία οι συνέπειες συνήθως είναι καταστροφικές για τον οργανισμό. Η αντίληψη αυτή προέρχεται από την άποψη ότι η παχυσαρκία επίσης βλάπτει σοβαρά πολλά από τα ζωτικά συστήματα του οργανισμού. Η μειωμένη λήψη τροφής επηρεάζει την ομαλή κυκλοφορία της καρδιάς, την κυκλοφορία του αίματος και τη θερμοκρασία του σώματος.

Δεν είναι σπάνιες οι αρρυθμίες σε άτομα με διαταραγμένη σχέση με το φαγητό όπως επίσης και η αίσθηση ρίγους αλλά και τα παγωμένα άκρα. Επίσης τα κόκκαλα ατροφούν και τα άτομα γίνονται επιρρεπή σε σπασίματα αλλά και οστεοπόρωση που συχνά δεν είναι αναστρέψιμη. Υπάρχουν επίσης αρνητικές συνέπειες και στην πέψη της τροφής καθώς τα άτομα που μειώνουν την πρόσληψη τροφής συχνά νιώθουν ένα παραπλανητικό φούσκωμα και άλλα γαστρεντερικά προβλήματα. Το μειωμένο βάρος και η λήψη τροφής γίνονται συχνά εμφανείς τόσο στο δέρμα που γίνεται ξηρό και φαίνεται να γερνάει απότομα όσο και στα μαλλιά. Στην δεύτερη περίπτωση η τρίχα αδυνατίζει ενώ τριχοφυΐα μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορα σημεία του σώματος ή του προσώπου.

Τέλος τα άτομα με μειωμένο βάρος και προβλήματα πρόσληψης τροφής εμφανίζουν συχνά διαταραχές τόσο στην ποσότητα όσο και την ποιότητα του ύπνου. Η μειωμένη πρόσληψη τροφής έχει τα ίδια συμπτώματα σε όλους και αυτά επηρεάζουν σημαντικά την προσωπικότητα και την διάθεση του ατόμου. Κάποια από τα πιο ενοχλητικά συμπτώματα όπως το φούσκωμα σχετίζεται με την μειωμένη πρόσληψη τροφής και όχι με το γεγονός ότι κάποιος έφαγε παραπάνω. Η προσωπικότητα, οι σκέψεις και τα συναισθήματα επηρεάζονται κατά κύριο λόγο από αυτά που τρώμε και η διαρκής μειωμένη πρόσληψη τροφής μπορεί να αποβεί επικίνδυνη έστω κι αν αρχικά φαίνεται πως έχουμε θέληση και αυτοέλεγχο. Το να διατηρεί κάποιος ένα πολύ χαμηλό βάρος τον οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο εφόσον συντηρούνται οι εμμονές και ο δυσλειτουργικός τρόπος σκέψης. Αν το βάρος σας είναι ήδη χαμηλό ή εμφανίζεται κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα θα ήταν καλό να συμβουλευτείτε κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας προκειμένου να το αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά.
 
Δρ Τέσσα Χριστοδούλου, PhD, CPsych, AFBPsS, MBPsS
Κλινική Ψυχολόγος- Νευροψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια
Διδάκτωρ Ινστιτούτου Ψυχιατρικής, King’s College, University of London
Τηλέφωνο επικοινωνίας 2310286919
Τσιμισκή 100, Θεσσαλονίκη, Τ.Κ.54622