H λοίμωξη με τη νόσο COVID-19, μετρώντας σχεδόν 195.000.000 επιβεβαιωμένα κρούσματα και σχεδόν 4.200.000 θανάτους (https://covid19.who.int) σε παγκόσμια κλίμακα, έχει επιφέρει δραματικές αλλαγές σε οικονομικό, κοινωνικό και ανθρωπιστικό επίπεδο. Η καταιγιστική επέκταση της νόσου, που αναγνωρίσθηκε ως πανδημία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στις 11.03.2020, οδήγησε αναπόφευκτα τις προσπάθειες των επαγγελματιών υγείας, αλλά και το ενδιαφέρον και την ανησυχία των ασθενών στην κατεύθυνση της καταπολέμησης της πανδημίας. Παράλληλα, τα μέτρα φυσικής αποστασιοποίησης και ελαχιστοποίησης των κοινωνικών επαφών, που έχουν αναγκαία εντάξει πολλές κυβερνήσεις στη στρατηγική περιορισμού της νόσου, έχουν δημιουργήσει δυσκολίες, καθυστερήσεις και προκλήσεις στη φροντίδα ασθενών με – εξίσου σημαντικά – προβλήματα υγείας χρόνιας φύσεως.
Η οστεοπόρωση είναι μια νόσος του οστικού μεταβολισμού που χαρακτηρίζεται από εκτροχιασμό της ισορροπίας δόμησης/αποδόμησης του οστίτη ιστού, από διαταραχή της μικρο-αρχιτεκτονικής και προοδευτική απώλεια της ανθεκτικότητας αυτού, καθώς και από εμφάνιση καταγμάτων. Ούσα μια νόσος με χρόνια εξέλιξη, απαιτεί συστηματική επικοινωνία, παρακολούθηση και έλεγχο για τη διατήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος και αποφυγή των δραματικών συνεπειών ενός οστεοπορωτικού κατάγματος.
Τα ερωτήματα που εγείρονται
Απόλυτα κατανοητή είναι η ανησυχία ασθενών που πάσχουν από οστεοπόρωση -και λαμβάνουν, ενδεχομένως, κάποια ειδική αντιοστεοπορωτική αγωγή- σχετικά με τις πιθανές, αμφίδρομες επιπτώσεις της νόσου COVID-19 στην πορεία της οστικής τους υγείας. Η προοδευτική δε επέκταση του προγράμματος εμβολιασμού σε ένα ευρύτερο ηλικιακό φάσμα εγείρει περαιτέρω ερωτήματα, τα οποία θα αποσαφηνίσουμε, βασιζόμενοι στη σχετική, πρόσφατα δημοσιευμένη joint guidance 6 μεγάλων επιστημονικών εταιρειών αναφορικά με την οστική υγεία την εποχή της νόσου COVID-19:
1.Πάσχω από οστεοπόρωση. Διατρέχω μεγαλύτερο κίνδυνο να μολυνθώ και να νοσήσω από τον ιό SARS–COV-2;
Η οστεοπόρωση per se δεν αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης ή εμφάνισης επιπλοκών από τη νόσο COVID-19. Κατ΄ επέκτασιν, ασθενείς με οστεοπόρωση δεν πρέπει να θεωρούνται «υψηλού» κινδύνου βάσει μόνο αυτής τους της πάθησης.
2.Πάσχω από οστεοπόρωση και λαμβάνω ειδική αντιοστεοπορωτική αγωγή. Διατρέχω μεγαλύτερο κίνδυνο να μολυνθώ και να νοσήσω από τον ιό SARS–COV-2;
Δεν υπάρχουν δεδομένα που να υποστηρίζουν κάποια πιθανή συσχέτιση μεταξύ οιασδήποτε διαθέσιμης φαρμακευτικής αγωγής για τη θεραπεία της οστεοπόρωσης και της πιθανότητας εμφάνισης ή του βαθμού βαρύτητας της νόσου COVID-19.
3.Έχω νοσήσει με τον ιό SARS–COV-2. Αντιμετωπίζω μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξω οστεοπόρωση;
Βάσει των διαθέσιμων βιβλιογραφικών δεδομένων, εκτιμάται ότι η πλειονότητα των νοσηλευόμενων ασθενών με COVID-19 έχει ένα μέσο όρο ηλικίας >60 έτη, παρουσιάζει τουλάχιστον μια συννοσηρότητα και εμφανίζει έντονη εικόνα «καταιγίδας» κυτταροκινών με προφλεγμονώδη δράση. Παράλληλα, η ίδια η ακούσια ή εκούσια ακινητοποίηση και ενδεχομένως η ανάγκη χορήγησης υψηλών δόσεων γλυκορτικοειδών στο πλαίσιο των πρωτοκόλλων αντιμετώπισης της πνευμονίας εξαιτίας του ιού SARS-COV-2 έρχονται να προστεθούν στους παράγοντες επιβάρυνσης της οστικής υγείας στους νοσούντες.
Η αδυναμία (frailty) επιδεινώνει περαιτέρω την κατάσταση της υγείας των νοσούντων με την πλήρη ίαση, αποθεραπεία και αποκατάσταση να απαιτεί συχνά ένα διάστημα πολλών εβδομάδων. Επιπλέον, η ίδια η ακινητοποίηση οδηγεί σε δραματική απώλεια της λειτουργικής μυϊκής μάζας και σε συνδυασμό με την καταρρακτώδη ενεργοποίηση προ-φλεγμονώδων παραγόντων και την αδυναμία σε διαταραχή της ισορροπίας, πτώσεις και αύξηση του καταγματικού κινδύνου, ενώ ήδη τα πρώτα δεδομένα επιδημιολογικών παρατηρήσεων παρουσιάζουν αυξημένη εμφάνιση σπονδυλικών καταγμάτων σε νοσοκομειακούς ασθενείς με COVID-19.
4.Πάσχω από οστεοπόρωση. Είναι ασφαλές και αποτελεσματικό να εμβολιασθώ κατά του ιού SARS–COV-2;
Βάσει στοιχείων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τη δεδομένη στιγμή, πάνω από 300.000.000 άνθρωποι έχουν εμβολιασθεί κατά του ιού SARS-COV-2 σε παγκόσμιο επίπεδο, με περίπου 70.000.000 να βρίσκονται στον ευρωπαϊκό χώρο. Λαμβάνοντας υπόψιν τη συχνότητα εμφάνισης της οστεοπορωτικής νόσου στον γενικό πληθυσμό, είναι σαφές πως πολλές χιλιάδες ασθενών με οστεοπόρωση έχουν εμβολιασθεί με επιτυχία. Με τα έως τώρα δεδομένα κλινικών δοκιμών, καθώς και real-world data, δεν υπάρχουν αναφορές για υψηλότερο κίνδυνο παρενεργειών από το εμβόλιο σε ασθενείς με οστεοπορωτική νόσο, ενώ η αποτελεσματικότητα του εμβολίου, εκτιμώμενη από τη δυνατότητα ανάπτυξης ανοσίας στον ιό, θεωρείται ανεξάρτητη από την ίδια τη νόσο ή τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής για την αντιμετώπισή της. Ως εκ τούτου, οι διεθνείς επιστημονικές εταιρείες συνιστούν τον εμβολιασμό κατά του ιού SARS-COV-2 σε ασθενείς με οστεοπόρωση στο πλαίσιο του εθνικού εμβολιαστικού προγράμματος κάθε χώρας.
5.Έχω προγραμματισμένο ραντεβού για το εμβόλιο κατά τoυ ιού SARS–COV-2 και λαμβάνω φάρμακα για την οστεοπόρωση. Τι πρέπει να προσέξω;
Οι γενικές συστάσεις για ασθενείς με οστεοπόρωση (λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου και βιταμίνης D, ασκήσεις με βάρη και διατήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής) δεν θα πρέπει να διακόπτονται στο διάστημα πριν, τη χρονική στιγμή του εμβολιασμού ή μετά από αυτόν. Για τους ασθενείς που ακολουθούν κάποια ειδική αντιοστεοπορωτική αγωγή (διφωσφονικά άλατα, Denosumab, Teriparatide), έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην αποφυγή πιθανής καθυστέρησης ή ακόμη και διακοπής της αντιοστεοπορωτικής αγωγής σε προγραμματισμένο εμβολιασμό εξαιτίας φόβου σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις, κυρίως των υποδόρια ή ενδοφλέβια χορηγούμενων σκευασμάτων στην αποτελεσματικότητα, αλλά και στις πιθανές παρενέργειες του εμβολίου. Αναλυτικά, αναφέρουμε πως αναφορικά με προγραμματισμένο εμβολιασμό κατά της νόσου COVID-19 σε λαμβανόμενη, ειδική αντιοστεοπορωτική αγωγή:
- Διφωσφονικά άλατα (από του στόματος λαμβανόμενα): Από του στόματος λαμβανόμενα διφωσφονικά (Alendronate, Risedronate, Ibandronate) θα πρέπει να εξακολουθήσουν να λαμβάνονται χωρίς διακοπή ή καθυστέρηση.
- Διφωσφονικά άλατα (παρεντερικά χορηγούμενα): Συνιστάται ένα διάστημα 7 ημερών (min. 4 ημέρες) μεταξύ της χορήγησης ενδοφλέβιου διφωσφονικού σκευάσματος (Zoledronic acid, Ibandronate) και του εμβολιασμού κατά της νόσου COVID-19, ώστε να είναι δυνατή η διαφοροποίηση πιθανών συστηματικών αντιδράσεων οξείας φάσης, ειδικά σε πρώτη χορήγηση του ενδοφλέβιου διφωσφονικού σκευάσματος.
- Denosumab: Συνιστάται ένα διάστημα 4-7 ημερών μεταξύ της παρεντερικής χορήγησης Denosumab και του εμβολιασμού κατά της νόσου COVID-19, ώστε να είναι η δυνατή η διαφοροποίηση τοπικών αλλεργικών αντιδράσεων. Εναλλακτικά, μπορεί να πραγματοποιηθεί η χορήγηση του Denosumab στο άλλο χέρι, στον μηρό ή στην κοιλιακή χώρα. Το διάστημα μεταξύ δύο διαδοχικών δόσεων Denosumab δεν θα πρέπει να ξεπερνά τους 7 μήνες λόγω αυξημένου κινδύνου ταχείας απώλειας οστικής μάζας και κατακόρυφης αύξησης του καταγματικού κινδύνου.
- Teriparatide και Abaloparatide (μη διαθέσιμο στην Ελλάδα) θα πρέπει να εξακολουθήσουν να λαμβάνονται χωρίς διακοπή ή καθυστέρηση.
- Romosozumab (μη διαθέσιμο στην Ελλάδα): Συνιστάται ένα διάστημα 4-7 ημερών μεταξύ της παρεντερικής χορήγησης Romosozumab και του εμβολιασμού κατά της νόσου COVID-19. Εναλλακτικά μπορεί να πραγματοποιηθεί η χορήγηση του Romosozumab στην κοιλιακή χώρα.
- Raloxifene: Θα πρέπει να εξακολουθήσει να λαμβάνεται χωρίς διακοπή ή καθυστέρηση.
Οι συνθήκες σε ιατρικό, επιστημονικό, κοινωνικό και ανθρωπιστικό επίπεδο είναι πρωτόγνωρες και η έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση είναι τα μόνα μέσα διασφάλισης μιας lege artis ιατρικής περίθαλψης και φροντίδας. Ακρογωνιαίο λίθο όλων των προσπαθειών μας αποτελεί και θα είναι πάντα η ασφάλεια των ασθενών μας, η οποία δεν δύναται να υπάρξει χωρίς την απαραίτητη, σωστή, έγκαιρη και evidence-based ενημέρωση και καθοδήγηση nach bestem Wissen und Gewissen (βάσει γνώσεως και συνειδήσεως).
Δήμητρα Μπογδάνου Dr. med. (MD)
Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου J.W.Goethe της Φρανκφούρτης
Εξειδίκευση στη στοχευμένη θεραπεία της οστεοπόρωσης (DVO)
INFO!
Κλινική “ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ”
55236 Πανόραμα
Θεσσαλονίκη
Τ. 2310 390942
Φ. 2310 341828
www.klinikiagiosloukas.gr
Διαβάστε επίσης: Low Dose CT: Αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης στη μάχη κατά του καρκίνου του πνεύμονα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
