Παραβάσεις… (συνέχεια)

Θυμάμαι μια γυναίκα που παλιά έμενε στη πολυκατοικία μας, πρόσφυγας από μια χώρα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ανασταίνοντας 4 παιδιά, ζώντας με τη γηραιά μάνα της, μόνη αγωνιζότανε να τα φέρει βόλτα, δουλεύοντας με πάθος σαν σκυλί.
Μια μέρα την πέτυχα στο παραδίπλα μεγάλο-μπακάλικο ή μινι- σούπερ μάρκετ την ώρα που «αφαιρούσε» κάποια προϊόντα από τα ράφια. Για λίγα δευτερόλεπτα παρέμεινα αποσβολωμένος και έβλεπα να εξαφανίζονται τα πράματα μέσα στις πτυχές του φορέματος της, μέχρι κάποια στιγμή που τα μάτια μας κοιταχτήκανε. Ήταν μερικά δευτερόλεπτα μιας άτυπης αναμέτρησης ποιος θα σπάσει πρώτος, ο πιο ένοχος όπως πάντα, θα στρέψει πρώτος το βλέμμα του.
Εγώ ήμουν που γύρισα το κεφάλι μου αλλού.

Σημείωσα αυτό το περιστατικό ως συνέχεια του κειμένου της προηγούμενης εβδομάδας («Ο φασισμός του ποδηλάτη») για να εντάξω ένα ακόμη «αλλόκοτο» πρόσωπο στο είδος των ανθρώπων που θα έκαναν μια παραβίαση. Ποιοι όμως είναι οι “τύποι ανθρωπων” που θα παραβίαζαν κάποια όρια. Νομίζω τους συναντάμε καθημερινά στο δρόμο μας. Και για να αποκαταστήσουμε τις ισορροπίες θα επιλέγαμε τις προσωρινές μεταμορφώσεις 6 διαφορετικών τύπων αφαιρώντας τον κλασικό ανάγωγο για τον οποιο θα  έπρεπε να αφιερώσουμε πολλές σελίδες. Ως παραβάτες λοιπόν συναντάμαι:

α) Ο παρορμητικός, αυτός που χωρίς να το σκεφθεί ιδιαίτερα με ελαφρά την καρδιά, ίσως σε κάποιες περιπτώσεις και με κάποιο δικό του προσωπικό κίνδυνο, προχωρά σε κάποια μικροπαράβαση χωρίς καν να μετρήσει ζημιές, απώλειες και συνέπειες.

β) Ο αντιδραστικός που τα βλέπει όλα σαν ένα στενό ζευγάρι παπούτσια που του φόρεσαν με το ζόρι. Ουσιαστικά θεωρεί σχεδόν υποχρέωσή του να κάνει αισθητή την παρουσία του χαρούμενος που παραβιάζει κάποιους κανόνες, παριστάνοντας τον εκδικητή-επαναστάτη.

γ) Αυτός που θέτει τον εαυτό του πάνω από κανόνες. Είναι συνήθως εκείνος που έχει στα χέρια του μια μορφή εξουσίας και έχοντας εξασφαλισμένη την ατιμωρησία, τους γράφει στα παλιά του τα παπούτσια.

δ) Ο «αφού το κάνουν και οι άλλοι» θα το κάνω και εγώ. Αυτός που μια ζωή θα ακολουθεί το ρεύμα -τι κάνουν οι άλλοι.

ε) Αυτός που έλκεται από ένα σκοπό που τον προτρέπει ή τον οδηγεί, σχεδόν αναγκάζοντάς τον να αγνοήσει την απαγόρευση. Ακόμη και η λαική εκκλησία το άφησε κάποτε να αιωρείται… «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα»

στ) Αυτός που τοποθετεί αυτή την ενέργειά του στα μικρά αθώα παραπτώματα καθώς κρίνει πως δεν θίγεται άμεσα κάποιος ή κάτι. Αντίθετα θεωρεί πως δίνουμε πολλή σημασία για το τίποτα. Σε μια κοινωνία που σε «μπουκώνει» με χιλιάδες κανόνες, κάτι τέτοιο λειτουργεί σχεδόν απελευθερωτικά, ψυχοθεραπευτικά, .

Αντίθετα στο άλλο στρατόπεδο αυτό των νομοταγών, μη παραβατών, μπορούμε να διακρίνουμε δύο περιπτώσεις:
α) Αυτός που υπακούει γιατί θέλει να διασφαλίσει την ησυχία του, την περιοχή που θα κινείται και
β) αυτός που επιπλέον, τάσσεται, επιχειρηματολογεί και τεκμηριώνει το υπέρ του νόμου.

Συνήθως όσοι ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία γίνονται και οι χειρότεροι κατήγοροι αναζητώντας παραδειγματική τιμωρία όσων υπερβαίνουν τα επιτρεπτά όρια. Η επιθυμία αυτή κάποιες φορές αγγίζει σχεδόν τη μανία. «Και το αφιονισμένο πλήθος να ηδονίζεται όταν ο πέλεκυς της δικαιοσύνης (μεταφορικά) πέφτει στο κεφάλι του κατηγορούμενου»… Σέρνεται ένα «καλά να πάθει»… Διότι μέσω της τιμωρίας των μεν «δικαιώνεται» η νομιμοφροσύνη των δε.

Γενικολογώντας, θα λέγαμε ότι ένας κανόνας μπήκε και υπάρχει, δικαίως ή αδίκως, υπηρετώντας πάντα κάποιο σκοπό. Παρατηρούμε ότι παραμένουμε τυφλοί μπροστά στην οριοθέτηση κάποιων πραγμάτων κρατώντας  λανθασμένα το ξερό γράμμα του νόμου και δεν ασχολούμαστε περαιτέρω.

Αυτό όμως που έχει πραγματικά ενδιαφέρον είναι τα αίτια που ωθούν κάποιον να παραβιάσει τους μικρούς καθημερινούς κανόνες. Είναι τραγικό να πατήσεις στη λωρίδα του ποδηλάτη; Ο βιαστικός επιτρέπεται να περάσει εκτός της διάβασης, μια και ο δρόμος είναι άδειος;

Είναι εντέλει τόσο σημαντικές αυτές οι καθημερινές μας ανομίες ή μήπως είναι πολύ χειρότερες οι συνέπειες από την ακριβή ρομποτική τήρηση της έννομης τάξης;

Και τα όρια της υπακοής μέχρι πού μπορούν να φθάσουν, αν είναι ικανά να τυφλώσουν το άτομο, να οδηγηθεί σε μανίες καταδίωξης, σε φασιστικές συμπεριφορές κρυμμένες πίσω από νόμους, αν αυτό είναι «μεταδοτικό», αν υπάρχουν κατακάθια από την απόρροια μιας συνήθειας, αν το μυαλό τελικά μέσω των εκατοντάδων μικρών απαγορεύσεων και της έξης που προκύπτει μέσα από παροδικές εξάρσεις, μπορεί και εξακολουθεί να παραμένει «καθαρό»…

Σπύρος Σαρανταένας
ss@cityportal.gr

Υ.Γ. Έλαβα μια σειρά από e-mail με σχόλια για το κείμενο της προηγούμενης εβδομάδας «ο φασισμός του ποδηλάτη» υπέρ και κατά, τα οποία και ακολουθουν ασχολιαστα με τη σειρά που παρελήφθησαν . Έχει μεγάλη σημασία ο τρόπος που τοποθετείται η κάθε πλευρά. 

 Σ Χ Ο Λ Ι Α     Α Ν Α Γ Ν Ω Σ Τ Ω Ν


Καλημέρα,
θα ήθελα να συμπληρώσω, οτι κουβαλάμε και ζούμε με ενα τεράστιο αριθμό αντιφάσεων που έχουν σαν συνέπεια, το ίδιο άτομο, να ενοχλείται απο τον πεζό ως υτοκινητιστής, απο τον αυτοκινητιστή ως πεζός, απο τον ποδηλάτη ως αυτοκινητιστής, κλπ, κλπ και να εχει δικαιολογίες για τον εαυτό του για παραβάσεις που βρίσκει απαράδεκτες απο τους άλλους. Μονο με συνειδητή σκέψη συμπεριφερόμαστε ανθρώπινα, αλλά που να προλάβει η συνείδηση τους αυτοματισμούς της καθημερινότητας;
Φιλικά
Γιώργος …
—————-

αγαπητέ φίλε σ.σ.
 δε σε γνωρίζω αλλά επειδή δημοσιογραφείς σε αισθάνομαι οικείο, ως δημοσιογράφος, όχι ως ποδηλάτης, κατηγορία πολιτών την οποία “στολίζεις”…
Σου γράφω επειδή ο τίτλος σου “Ο φασισμός του ποδηλάτη” είναι εξ΄ορισμού αστείος, ασύνδετος και αυτοαναιρούμενος. Μία ομάδα που έχει υποστεί στο πετσί της πολλών ειδών φασιστικές συμπεριφορές είναι αστείο να κατηγορείται για μία παρόμοια.
Βέβαια, δε θα έγραφες αυτά εάν ήθελες να κινείσαι με το ποδήλατό σου στην αφιλόξενη για την κίνηση αυτή πόλη, και έπρεπε συνεχώς, κάθε δευτερόλεπτο της ποδηλατικής σου κίνησης να είσαι αναγκασμένος να βαράς το κουδουνάκι σου. Συνεχώς και αδιαλείπτως. Και υποχρεούσαι να το κάνεις συνέχεια επειδή κάποιοι εξακολουθούν, παρά το γεγονός ότι στηρίζονται σε δύο πόδια, να περπατούν αγεληδόν. Σα ζώα. Δε βλέπουν, ούτε θέλουν να δουν, δεν ξέρουν και ούτε θέλουν να μάθουν ότι η κίνηση, ακόμη και στην παραλία έχει ή θα πρέπει να έχει κανόνες. Πάρε τα ποδαράκια σου χριστιανέ μου και πάν’τα 20 εκατοστά αριστερότερα, δε θα πάθεις τίποτε…
Στην αρχή φίλε σ.σ. θα ήσουν ευγενικός και θα μιλούσες στα δίποδα. Μετά θα τους κουδουνούσες. Αλλά επειδή είσαι -επαναλαμβάνω- αναγκασμένος να το κουδουνίζεις συνεχώς, σπανε τα νευράκια σου…
Οπότε, λίγα σου είπε ο “συνάδελφος”…
 
Χρήστος ….
 
——————–

Διάβασα το τελευταίο σου κείμενο με αφορμή τον ποδηλάτη. Καταλαβαίνω με ποια λογική το γράφεις, μα νομίζω πως αυτό θα είχε νόημα σε κάποια δυτικοευρωπαική χώρα που “όλα λειτουργούν ρολόι”. Στην Ελλάδα κάποιοι απο μας αφελώς πιστεύουμε πως θα λειτουργήσουν κάποτε έστω και στοιχειώδεις κανόνες. Συνήθως, υπάρχει η γνωστη αντίληψη πως οι κανόνες  θα μείνουν στα χαρτιά ή ότι ισχύουν μόνο για τους άλλους. Ο ποδηλατόδρομος θα μπορούσε να είναι ένα παράδειγμα, τα γεμάτα καπνό και καφέ εστιατόρια ενα άλλο, το παρκάρισμα στο κέντρο ένα τρίτο και άλλα παρόμοια…, που τελειωμό δεν έχουν…
  Δε νιώθω πως το σημαντικό ειναι η τυφλή υπακοή στο νόμο, μα απο την άλλη, σε μια χώρα όπως η δική μας, όπου επικρατεί μπάχαλο σε θέματα στοιχειώδους συμπεριφοράς και σεβασμού των άλλων, ίσως θα αξιζε τον κόπο να κάνουμε έστω μια αρχή…, ακόμη και σαν το βλέμμα του ποδηλάτη που θα είπε κατι σαν: “ολόκληρη παραλία εχεις ρε φίλε…”

  Με