Η αποστολή ανθρώπινων λειψάνων στη Σελήνη με το εμπορικό σεληνιακό σκάφος, Peregrine 1, στις 8 Ιανουαρίου 2024, έχει προκαλέσει έντονα σχόλια στο κοινωνικό χώρο. Ο Buu Nygren, πρόεδρος των Ναβάχο, αντιτάχθηκε, λέγοντας ότι το φεγγάρι αποτελεί ιερό μέρος για τους Ναβάχο καθώς και για άλλες φυλετικές παραδόσεις, γι ’αυτό δεν πρέπει να μολύνεται με αυτόν τον τρόπο. Το εσωτερικό του σκάφους επρόκειτο να είναι ένα είδος «διαστημικής ταφής» για τα λείψανα περίπου 70 ατόμων. Καθεμία από τις οικογένειες είχε πληρώσει πάνω από 12.000 δολάρια για ένα μόνιμο μνημείο στη σελήνη.
Γνωρίζουμε ότι οι τελετουργίες θανάτου στις θρησκείες του κόσμου έχουν διαμορφωθεί ύστερα από χιλιετίες παράδοσης και πρακτικής. Αν και αυτές οι στάχτες δεν έφτασαν στη σελήνη λόγω διαρροής, η παρουσία τους στο σκάφος προσγείωσης έθεσε ορισμένα σημαντικά θρησκευτικά ζητήματα: Οι πεποιθήσεις για τη ρυπογόνο φύση του πτώματος, την αποδοχή της καύσης και την ιερότητα της σελήνης ποικίλλουν ανάλογα με τις παραδόσεις. Στον αρχαίο ιουδαϊσμό, για ορισμένες δραστηριότητες πίστευαν ότι ήταν ρυπογόνες, καθιστώντας ένα άτομο ακατάλληλο να συμμετέχει σε προσευχές και θυσίες ζώων που προσφέρονταν αποκλειστικά στο Ναό της Ιερουσαλήμ. Υπήρχαν πολλοί τρόποι με τους οποίους κάποιος μπορούσε να γίνει τελετουργικά ακάθαρτος και κάθε επίπεδο ρύπανσης καθαριζόταν με κατάλληλη ιεροτελεστία εξαγνισμού. Η άμεση επαφή με ανθρώπινο πτώμα πιστεύεται ότι προκαλεί την πιο έντονη μορφή ρύπανσης, ακόμη και το άγγιγμα ενός ατόμου ή ενός αντικειμένου που έχει έρθει σε επαφή με ένα πτώμα θα προκαλούσε μικρότερο επίπεδο μολύνσεως. Συνήθως, μετά από μια ταφή ή επίσκεψη σε ένα νεκροταφείο, πολλοί εβραίοι πλένουν τα χέρια τους για να ξεπλύνουν τα αρνητικά πνεύματα ή την ενέργεια. Στον ιουδαϊσμό, τα σώματα των νεκρών πρέπει να θάβονται ή να ενταφιάζονται στη γη. Η αποτέφρωση ανθρώπινων σωμάτων, που απορρίφθηκε για αιώνες, έχει γίνει πιο δημοφιλής, αλλά εξακολουθεί να παραμένει μια αμφιλεγόμενη επιλογή λόγω της παλαιότερης παράδοσης του σεβασμού του σώματος ως δημιούργημα του Θεού – πρέπει να ταφεί ανέπαφο και χωρίς ακρωτηριασμό.
Πριν αναπτυχθεί ο χριστιανισμός, η ρωμαϊκή πολιτική θρησκεία τόνισε την ανάγκη να διαχωριστούν οι ζωντανοί από τους νεκρούς. Τα πτώματα ή τα αποτεφρωμένα λείψανα ενταφιάζονταν σε χώρους ταφής έξω από πόλεις – στη νεκρόπολη, κυριολεκτικά μια πόλη των νεκρών. Όπως και στον ιουδαϊσμό, κάθε επισκέπτης χρειαζόταν κάθαρση μετά. Ως μονοθεϊστές, οι χριστιανοί απέρριψαν την πίστη στους ελληνικούς και ρωμαϊκούς θεούς και θεές, συμπεριλαμβανομένης της θεάς της σελήνης που ονομάζεται Selene ή Luna.
Αρνήθηκαν επίσης να συμμετάσχουν σε ρωμαϊκές κρατικές θρησκευτικές τελετουργίες ή δραστηριότητες βασισμένες στον παγανιστικό πολυθεϊσμό. Δεκαετίες αργότερα, αφότου ο χριστιανισμός έγινε η επίσημη αυτοκρατορική θρησκεία, οι χριστιανοί μετέφεραν τα λείψανα των ανθρώπων που θεωρούσαν ιερά σε κωμοπόλεις και πόλεις για να ενταφιαστούν ξανά, χάριν ευκολότερου σεβασμού μέσα στις εκκλησίες. Κατά τη μεσαιωνική περίοδο, οι απλοί χριστιανοί επιθυμούσαν να ταφούν κοντά σε αυτούς τους αγίους εν αναμονή της ανάστασης του σώματος στη δεύτερη έλευση του Χριστού. Τα νεκροταφεία γύρω από την εκκλησία καθαγιάστηκαν ως «άγιο έδαφος». Με αυτόν τον τρόπο, οι χριστιανοί πίστευαν ότι οι νεκροί θα μπορούσαν να συνεχίσουν να ωφελούνται από την αγιότητα των αγίων.
Τα σώματά τους θεωρούνταν πηγές πνευματικής ευλογίας παρά αιτίες πνευματικής μόλυνσης. Όλο και περισσότερο σήμερα, η αποτέφρωση θεωρείται αποδεκτή, αν και η Καθολική Εκκλησία υποστηρίζει ότι τα αποτεφρωμένα λείψανα δεν πρέπει να διασκορπίζονται ή να χωρίζονται, αλλά να ταφούν ή να τοποθετούνται αλλού σε νεκροταφεία. Σε αντίθεση με κάποιες άλλες θρησκείες, ούτε ο ιουδαϊσμός ούτε ο χριστιανισμός θεωρούν τη σελήνη θεϊκή ή ιερή. Ως μέρος της δημιουργίας του Θεού, παίζει ρόλο στον καθορισμό των θρησκευτικών ημερολογίων. Τόσο στην εβραϊκή όσο και στη χριστιανική πνευματική γραφή, η σελήνη χρησιμοποιείται ως πνευματική αναλογία: στον ιουδαϊσμό, του μεγαλείου του Θεού, και στον χριστιανισμό, του Χριστού και της εκκλησίας.
Η καύση απαγορεύεται αυστηρά πάντως στο Ισλάμ. Μετά το θάνατο, ο νεκρός πλένεται τελετουργικά, τον τυλίγουν με σάβανα και τον φέρνουν για ταφή σε νεκροταφείο το συντομότερο δυνατό. Μετά από μια νεκρώσιμη προσευχή, με επικεφαλής έναν ιμάμη ή ανώτερο μέλος της κοινότητας, ο νεκρός θάβεται – συνήθως χωρίς φέρετρο – με το κεφάλι στραμμένο προς την ιερή πόλη της Μέκκας. Η ψυχή του νεκρού λέγεται ότι επισκέπτεται τα αγαπημένα τους πρόσωπα την έβδομη και την 40ή ημέρα μετά τον θάνατο. Το Κοράνι προειδοποιεί να μην λατρεύουμε τη σελήνη, όπως γινόταν στον προ-ισλαμικό πολιτισμό, επειδή η λατρεία αποδίδεται μόνο στον Θεό. Τον Σεπτέμβριο του 2007, όταν ο πρώτος μουσουλμάνος αστροναύτης από τη Μαλαισία ετοιμάστηκε να πάει στο διάστημα, η Εθνική Διαστημική Υπηρεσία της Μαλαισίας δημοσίευσε θρησκευτικές οδηγίες σχετικά με τα τελετουργικά ταφής για μουσουλμάνους στο διάστημα. Αυτές οι οδηγίες έλεγαν ότι εάν η επιστροφή του πτώματος δεν ήταν δυνατή, τότε θα ενταφιαζόταν στο διάστημα μετά από μια σύντομη τελετή. Και αν δεν υπήρχε νερό στο διάστημα για τις τελετουργικές τελετουργίες, τότε η ιερή σκόνη θα έπρεπε να σκουπιστεί στο πρόσωπο και τα χέρια, ακόμα κι αν δεν υπάρχει σκόνη στον διαστημικό σταθμό.
Ο ινδουισμός είναι μια διαφορετική θρησκεία, και έτσι οι πρακτικές κηδείας συχνά ποικίλλουν ανάλογα με τον πολιτισμό και το πλαίσιο. Συνήυως, ο θάνατος και η περίοδος μετά το θάνατο ενός ατόμου συνδέονται με τελετουργική ρύπανση˙ εξαιτίας αυτού, ο νεκρός θα πρέπει να αποτεφρωθεί εντός 24 ωρών μετά το θάνατο. Η καύση του πτώματος κόβει τους δεσμούς της ψυχής, ή του άτμαν, με το σώμα, επιτρέποντάς της να προχωρήσει στο επόμενο επίπεδο ύπαρξης και τελικά να μετενσαρκωθεί. Η στάχτη συλλέγεται και τοποθετείται σε μια τεφροδόχο την τρίτη ημέρα μετά την αποτέφρωση και βυθίζεται σε ένα σώμα νερού, ιδανικά σε ένα ιερό ποτάμι όπως ο Γάγγης. Στον Ινδουισμό, η σελήνη έπαιξε σημαντικό ρόλο όσον αφορά την εννοιολόγηση του τι συμβαίνει στους νεκρούς. Για παράδειγμα, τα αρχαία ινδουιστικά κείμενα περιγράφουν τα πνεύματα των ενάρετων νεκρών καθώς εισέρχονται στο Chandraloka, ή στο βασίλειο της σελήνης, όπου βιώνουν την ευτυχία για ένα διάστημα πριν μετενσαρκωθούν.
Στις πολλές μορφές του Βουδισμού, ο θάνατος παρέχει μια ευκαιρία στους πενθούντες να αναλογιστούν την παροδικότητα όλων των πραγμάτων. Ενώ στον θιβετιανό βουδισμό υπάρχει η παράδοση της «ταφής στον ουρανό», κατά την οποία ο νεκρός διαμελίζεται και αφήνεται στα στοιχεία, στις περισσότερες μορφές του βουδισμού οι νεκροί συνήθως αποτεφρώνονται και, όπως στον Ινδουισμό, το πτώμα θεωρείται προηγουμένως ρυπογόνο. Σε παλαιότερες μορφές του βουδισμού στο Νεπάλ και στο Θιβέτ, η σελήνη θεωρήθηκε ότι ταυτιζόταν με τον θεό Chandra, ο οποίος καβαλάει ένα άρμα. Η σελήνη είναι επίσης μία από τις εννέα αστρολογικές θεότητες των οποίων η κίνηση παρέχει διορατικότητα για τον υπολογισμό του ατομικού και συλλογικού μέλλοντος.
Ως απάντηση στην αντίρρηση των Ναβάχο ότι η προσγείωση στάχτης στη σελήνη ήταν βεβήλωση, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Celestis, της εταιρείας που πλήρωσε για κάψουλες που περιείχαν τη στάχτη, εξέδωσε μια δήλωση τονίζοντας ότι η εκτόξευση δοχείων με ανθρώπινη τέφρα στη σελήνη συνιστά “αντίθεση της βεβήλωσης, είναι γιορτή”. Τελικά το ερώτημα ήταν αμφιλεγόμενο. Το Peregrine 1 δεν έκανε ποτέ την ομαλή προσγείωση του στη σελήνη λόγω δυσλειτουργίας του κινητήρα και το ωφέλιμο φορτίο του καταστράφηκε μετά την είσοδο στην ατμόσφαιρα. Ωστόσο, καθώς περισσότεροι άνθρωποι αποφασίζουν να στείλουν τις στάχτες τους στο διάστημα, είναι βέβαιο ότι θα προκύψουν θρησκευτικές συγκρούσεις. Το βασικό μέλημα, και όχι μόνο για το Έθνος Ναβάχο, θα είναι πώς θα σεβαστούν όλες τις θρησκευτικές παραδόσεις καθώς οι άνθρωποι εξερευνούν και εμπορευματοποιούν τη σελήνη. Παραμένει ακόμη ένα πρόβλημα σήμερα εδώ στη Γη.
Ζιώγας Απόστολος
(βιολόγος)
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
