Άγαλμα Μεγάλου Αλεξάνδρου Θεσσαλονίκη

Ήταν Ιούλιος του 1973, όταν οι Θεσσαλονικείς αντίκρισαν στην παραλία της πόλης, ένα τεράστιο άγαλμα του έφιππου Μέγα Αλέξανδρου.

Ο μεγάλος Μακεδόνας στρατηλάτης ανέκαθεν αποτελούσε το πρότυπο κάθε πολιτικού και στρατιωτικού ηγέτη, αλλά και κάθε ανθρώπου που έβαζε μεγαλόπνοους στόχους στην ζωή του και προσπαθούσε φυσικά να τους επιτύχει.

Η τότε κυβέρνηση της χούντας είχε αποφασίσει την ανέγερσή του, ως σύμβολο της δικής της εξουσίας. Πρόεδρος της Δημοκρατίας (???) της στρατιωτικής κυβέρνησης ήταν ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, Πρωθυπουργός ο Σπυρίδων Μαρκεζίνης και Υπουργός Βορείου Ελλάδος ο Νικόλαος Γκαντώνας. Τα χρήματα για την ανέγερσή του συγκεντρώθηκαν μετά από εράνους που πραγματοποίησαν επιτροπές της πόλης.

Τα εγκαίνια είχαν προγραμματιστεί για τον Ιούλιο του 1974, αλλά αναβλήθηκαν λόγω της εισβολής των Τούρκων στην Κύπρο. Ένα μήνα μετά, στις 30 Αυγούστου, ημέρα του Αγίου Αλεξάνδρου, έγιναν τα επίσημα εγκαίνια.

Το άγαλμα του Μεγαλου Αλεξανδρου έφιππου επί του Βουκεφάλα αποπνέει την αίσθηση της κίνησης και κοιτάει προς την Ανατολή. Το ύψος του ανέρχεται στα 6 μέτρα. Μαζί με το βάθρο του αγάλματος, που είναι επενδυμένο από μάρμαρο Μελισσοχωρίου, η σύνθεση φθάνει τα 11 μέτρα. Το βάρος του αγάλματος αγγίζει τους 4 τόνους.

Στη δυτική πλευρά του μνημειακού συγκροτήματος, υπάρχει τοιχίο με μπρούντζινη ανάγλυφη αναπαράσταση της «Μάχης της Ισσού», κατά την οποία ο Μέγας Αλέξανδρος έτρεψε σε φυγή από το πεδίο της μάχης τον Δαρείο τον Γ, Βασιλέα των Περσών. Το έργο συμπληρώνουν δύο συστοιχίες από ασπίδες και σάρισες. Η συστοιχία στα δυτικά αποτελείται από 5 ασπίδες και σάρισες ενώ αυτή που βρίσκεται στα βόρεια από 3 ασπίδες και σάρισες. Οι ασπίδες και οι σάρισες συμβολίζουν τους απλούς Μακεδόνες στρατιώτες που πήραν μέρος στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι συνολικές διαστάσεις τους είναι 23 x 30 μέτρα

Το έργο φιλοτεχνήθηκε στο εργαστήριο του γλύπτη Ευαγγέλου Μουστάκα στην Παλλήνη της Αττικής και χυτεύτηκε στα εργαστήρια της οικοτεχνίας Renzo Michelucci, στην Πιστόια της Ιταλίας.

Ο Ευάγγελος Μουστάκας γεννήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου το 1930 στον Πειραιά. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και στην Academia delle Belle Arti της Φλωρεντίας. Συνεργάστηκε με τον αρχιτέκτονα Walter Gropius. Έχει συνεκθέσει με τον De Kiriko, Rosai, Sofici, Sassu, Tosi και Gutuso. Έδωσε διαλέξεις και σεμινάρια σε Πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Τιμήθηκε με πολλά βραβεία, με ξεχωριστή διάκριση το Α΄ βραβείο «Χρυσό Μετάλλιο» στη Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας το 1968.

Έχει πάρει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις σε όλο τον κόσμο. Έχει φιλοτεχνήσει πολλά μνημεία ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν: Μνημείο Μεγάλου Αλεξάνδρου (Θεσσαλονίκη), Εθνικής Αντίστασης (Θεσσαλονίκη), Πεσόντων Αεροπόρων (Τατόι), Πεσόντων Αεροπόρων (Τανάγρα), Πεσόντων Αεροπόρων (Πλατεία Καραϊσκάκη, Αθήνα), Μνημείο αγώνος (Κύπρος), Μνημείο Κυριάκου Μάτση (Λευκωσία) κ.α.

Γλυπτά του υπάρχουν σε Μουσεία, δημόσιους χώρους, ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα, την Κύπρο, Ευρώπη, ΗΠΑ, Αυστραλία, Αφρική, Ισραήλ, Ιαπωνία.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60, το υπουργικό συμβούλιο (βλ. στρατιωτικό συμβούλιο), είχε αποφασίσει τη δημιουργία ενός γλυπτού του Μεγάλου Αλεξάνδρου, για την πόλη της Θεσσαλονίκης, ουσιαστικά όχι για να τιμήσουν την μεγάλη αυτή μορφή του απανταχού ελληνισμού, αλλά ως σύμβολο της δικής τους κυριαρχίας και άμετρης αλαζονείας…

Προκηρύχτηκαν δυο απανωτοί διαγωνισμοί, χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα. Στον τρίτο διαγωνισμό, το 1971, έλαβαν μέρος 25 Έλληνες γλύπτες, ανάμεσά τους και ο νικητής, Ευάγγελος Μουστάκας. Βασικό μέλος της επιτροπής ήταν ο αρχαιολόγος-καθηγητής Μανώλης Ανδρόνικος.

Για να λάβει την τελική του μορφή, ο γλύπτης Μουστάκας δοκίμασε 9 διαφορετικές εκδοχές της κεφαλής του μεγάλου ηγέτη των Ελλήνων και 7 έφιππων προπλασμάτων επί του Βουκεφάλα, όπως αναφέρει η Εφημερίδα «Μακεδονία» της 16ης Φεβρουαρίου 1974.

Γράφει ο ίδιος: «Από μικρό παιδί φανταζόμουν το Μέγα Αλέξανδρο έφιππο και ορμητικό – ένας μυθικός ήρωας! Το θέμα με απασχολούσε από το 1960-61…».

Η ουρά του αλόγου, ποια φορά θα έχει, τα υφάσματα καθώς βγαίνουν από τη μασχάλη, η μπέρτα, ένα στοιχείο πανέμορφο που με απασχολεί ιδιαίτερα και μελέτησα εκτενέστερα το κέντρο βάρους, με αποτέλεσμα να έχει σωστή ισορροπία, να ζυγίζει τέλεια στο κέντρο, το έφιππο,5 τόνους βάρος και σχεδόν να αιωρείται! Η στατική μελέτη ήταν ακριβής, κάθε τετραγωνικό μέτρο επιφάνειας, αντέχει 36 τόνους πίεση ανέμου, ας μην ξεχνάμε το Βαρδάρη όπως και τους σεισμούς που ήδη δοκίμασε η πόλη».

Για το τελικό έφιππο, έστησα μεγάλους όγκους διογκωμένης πολυστερίνης και δούλεψα την αφαιρετική γλυπτική».

πηγή cityportal.gr / Άγαλμα Μεγάλου Αλεξάνδρου Θεσσαλονίκη / Παναγιώτης Καμπάνης, Δρ. Αρχαιολόγος – Ιστορικός, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Μεταδιδακτορικός ερευνητής ΑΠΘ

παραλία, 54621, Θεσσαλονίκη Δείτε τον χάρτη