Συμμαχικό νεκροταφείο Ζέϊτενλικ

« Ανδρών γαρ επιφανών πάσα γη τάφος» και στην πόλη της Θεσσαλονίκης υπάρχει αυτή η «πάσα γη», η οποία ως μάνα Γαία αγκαλιάζει έναν μεγάλο αριθμό από ήρωες του Ά Παγκόσμιου πολέμου που παρέμειναν στο Ζέϊτενλικ. Μιλάμε φυσικά για το Συμμαχικό Νεκροταφείο του Ζέϊτενλικ στους Αμπελοκήπους, τη μεγαλύτερη στρατιωτική νεκρόπολη της Ελλάδος. Εδώ βρίσκονται θαμμένοι περισσότεροι απο 20.500 στρατιώτες των συμμάχων της Αντάντ, που πολέμησαν στο Μακεδονικό Μέτωπο κατα τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Τα συμμαχικά στρατιωτικά νεκροταφεία, επίσης γνωστά και ως Σέρβικα νεκροταφεία η Ζέϊτενλικ, βρίσκονται στην οδό Λαγκαδά, στην δυτική Θεσσαλονίκη

Ιστορία του νεκροταφείου Ζέϊτενλικ

Δε θα ήταν υπερβολή αν κάποιος  τις πρώτες δύο δεκαετίες του 20ου αιώνα, περιέγραφε την πόλη της Θεσσαλονίκης ως ένα «πολυεθνικό στρατόπεδο». Ήταν τα χρόνια όπου στο γενικότερο πολεμικό πλαίσιο του Ά Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και στο ειδικότερο πλαίσιο του Μακεδονικού μετώπου, δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες της Αντάντ περπάτησαν στα στενά σοκάκια της πόλης, πολέμησαν στο πλευρό της Ελλάδος και σκοτώθηκαν στο μέτωπο του πολέμου.

 

Μετά το τέλος του πολέμου, στις 20 Νοεμβρίου του 1920 υπογράφηκε συμφωνία για την δημιουργία νεκροταφείου μεταξύ του τότε Γενικού διοικητού της Θεσσαλονίκης, Αδοσιάδη, και των λοιπών αξιωματούχων των Συμμαχικών δυνάμεων. Την γαλλική πλευρά εκπροσώπησε ο στρατηγός Jean Noel Boucher, την αγγλική ο βαρώνος στρατηγός George Milne, την σερβική ο στρατηγός Zivojin Misic και την ιταλική ο συνταγματάρχης Giamberini. Η ελληνική κυβέρνηση αγόρασε μία τεράστια έκταση γης , της οποίας την επικαρπία δώρισε στους συμμάχους. Με την σειρά τους οι σύμμαχοι ήταν υπεύθυνοι για το αξιοποίηση του χώρου.

 

Οι εργασίες κατασκευής δεν ξεκίνησαν αμέσως με δύο από τους κυριότερους λόγους να είναι α) ο εντοπισμός και η ταυτοποίηση των νεκρών και β) το κόστος και η εύρεση μεγάλων ποσοτήτων από πρώτες ύλες π.χ. μάρμαρο. Τα επίσημα εγκαίνια του νεκροταφείου πραγματοποιήθηκαν στις 11 Νοεμβρίου, μία ημερομηνία σταθμός, καθώς την ίδια ημέρα το 1918 υπογράφηκε το τέλος των εχθροπραξιών του Ά Παγκοσμίου πολέμου.

Ο χώρος της νεκρόπολης

Η νεκρόπολη εκτείνεται σε μία έκταση 350 στρεμμάτων και χωρίζεται σε πέντε (5) τομείς όπου εκεί στο σύνολό τους βρίσκονται θαμμένοι πάνω από 20.500 στρατιώτες που είτε πέθαναν στο νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης είτε σκοτώθηκαν στο μέτωπο την περίοδο 1915-1918. Πιο συγκεκριμένα ο διαχωρισμός αυτός αφορά την εθνικότητα των πεσόντων και έχει ως εξής:

 

– Γαλλικός τομέας: 8310 νεκροί

– Σερβικός τομέας: 8000 νεκροί

– Αγγλικός τομέας: 1750 νεκροί

– Ιταλικός τομέας: 3500 νεκροί

– Ρώσικος τομέας: 500 νεκροί
(Ανάμεσά τους είναι ενταφιασμένοι και Βούλγαροι αιχμάλωτοι πολέμου)
 

Πέρα από τους τάφους, υπάρχουν και οστεοφυλάκια. Επί παραδείγματι, στην είσοδο του νεκροταφείου βρίσκεται το επιβλητικό Σέρβικο μαυσωλείο με τον εξωτερικό ψηφιδωτό διάκοσμο όπου μέσα βλέπει κανείς πάνω από πέντε χιλιάδες (5000) οστεοφυλάκια νεαρών Σέρβων στρατιωτών που χάθηκαν στην μάχη. Στον γαλλικό τομέα βρίσκονται 208 οστεοφυλάκια.

 

Σε αυτό τον ιστορικό-μνημειακό χώρο, ο περιηγητής μπορεί να επισκεφτεί και το μουσείο του γαλλικού τομέα, το οποίο δημιουργήθηκε στα πλαίσια ανάπλασης του συγκεκριμένου τμήματος την περίοδο 2011-2012 με χρηματοδότηση του Υπουργείου Άμυνας της Γαλλίας.

Οι φύλακες των νεκρών στο Ζέϊτενλικ

Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κι ως «οικογενειακή υπόθεση» η φύλαξη του χώρου, καθώς ο Djordje Mihailovic ένας συμπαθέστατος 92χρονος εξακολουθεί να προσέχει τους νεκρούς, να υποδέχεται εγκάρδια τους επισκέπτες – και κάτι πολύ παραπάνω, να αγαπά το νεκροταφείο Ζέϊτενλικ.

 

O παππούς του Djordje, Savo Mihailović υπήρξε ο πρώτος φύλακας αυτής της νεκρόπολης, ένας Σέρβος στρατιώτης που πολέμησε στον Ά Παγκόσμιο και που ήταν υπεύθυνος για την εύρεση νεκρών συμπολεμιστών του και την μεταφορά των οστών τους στο χώρο. Ο ίδιος διέμενε με την οικογένειά του σε ένα σπιτάκι που χτίστηκε εντός του νεκροταφείου και μετά τον θάνατό του (1928) ενταφιάστηκε κι αυτός στο Ζειτενλικ. Τότε ως νέος φύλακας ορίστηκε ο γιος του Savo, Duro Mihailovic o οποίος μετά και τον δικό του θάνατο αντικαταστάθηκε από τον δικό του γιο τον σημερινό φύλακα των ηρώων, τον Djordje Mihailovic.

 

Ο Djordje με την χαρακτηριστική μιλιταριστική του εμφάνιση που σε ταξιδεύει πίσω στον χρόνο. Μένει κι αυτός στο ίδιο σπίτι που διέμεναν ο παππούς του και ο πατέρας του. Ξεναγεί τους επισκέπτες, τους διηγείται ιστορίες και κερνάει παραδοσιακά ποτά από τον τόπο του.

Πως θα πάτε στο  Συμμαχικό νεκροταφείο Ζέϊτενλικ – ωράριο λειτουργίας

Με το λεωφορείο πολύ εύκολα θα κατεβείτε είτε στη στάση Συμμαχικά ακριβώς μπροστά στο νεκροταφείο, είτε στη στάση Αγία Παρασκευή και θα προχωρήσετε 300 μέτρα για να φθάσετε

27 ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗ – ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ (στάση Συμμαχικά)
29 ΠΟΛΙΧΝΗ – ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ (στάση Συμμαχικά)
38 Ν.Σ. ΣΤΑΘΜΟΣ – ΝΕΑ ΕΥΚΑΡΠΙΑ (στάση Συμμαχικά)
56 Ν.Σ. ΣΤΑΘΜΟΣ – ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟ *Εξυπηρέτηση από ΚΤΕΛ (στάση Συμμαχικά)

35 ΜΕΤΕΩΡΑ – ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ (στάση Αγία Παρασκευή)
25 ΝΕΑΠΟΛΗ – ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ (στάση Αγία Παρασκευή)
83Β, 83Μ  *Εξυπηρέτηση από ΚΤΕΛ (στάση Αγία Παρασκευή)

Τα κοιμητήρια δέχονται πολλούς επισκέπτες από όλες τις Βαλκανικές χώρες και ιδιαιτέρως από την Σερβία. Η είσοδος είναι δωρεάν και είναι ανοιχτά όλη την εβδομάδα  απο τις 9:00 – 17:00. 

cityportal.gr/ Συμμαχικό νεκροταφείο Ζέϊτενλικ / γράφει η Αριστέα Βραζιώτη
πηγή φωτογραφίας

 

Λαγκαδά 136, Αμπελόκηποι, 56223, Θεσσαλονίκη Δείτε τον χάρτη