Ποιον αιώνα ξεκίνησαν οι εορτασμοί του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη

Ανεξαρτήτως πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών σε τοπικό ή σε παγκόσμιο επίπεδο, η 26 Οκτωβρίου θεωρείτε σημαντική ημέρα για την πόλη της Θεσσαλονίκης. Ξεκινώντας από τα βυζαντινά τα χρόνια,  η καθιέρωση του Αγίου Δημητρίου ως πολιούχου της πόλης σηματοδοτεί την έναρξη ενός θρησκευτικού αλλά και κοινωνικού- εορταστικού δρώμενου για τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης. 

 

Όπως μαρτυρεί ένας διασωθέντας διάλογος  του 12ου αι. με το όνομα «Τιμαρίων» ( αγνώστου συγγραφέως), οι εορτασμοί των Δημητρίων χωρίζονταν σε τρεις φάσεις:

α) Τα προεόρτια, από τις 20-25 Οκτωβρίου όπου υπήρχε μεγάλη εμποροπανήγυρις.

β) Η κυρίως εορτή, 25-26 Οκτωβρίου.

γ) Το 8ήμερο των μεθέορτίων, 27 Οκτ – 3 Νοεμ, όπου ολοκληρωνόταν και ο εορτασμός του Αγίου Δημητρίου.

 

Από τον 14ο αι. υπήρχε συνεορτασμός της Παναγίας με τον Άγιο Δημήτριο.

Σύμφωνα με τον νομοφύλακα Κωνσταντίνο Αρμενόπουλο (Βυζαντινός δικαστικός αξιωματούχος της Θεσσαλονίκης) αλλά και τις ομιλίες όπως του Γρηγορίου του Παλαμά, από τον 14ο αι. ( ίσως και νωρίτερα) υπήρχε συνεορτασμός της Παναγίας με τον Άγιο Δημήτριο.

Η γιορτή ξεκινούσε από τον Ναό της Παναγίας Καταφυγής ή Καμαριώτισσας και συνεχιζόταν με πομπή η οποία κατέληγε στον Ναό της Παναγίας Αχειροποιήτου όπου τελούνταν δοξολογία. Η κυρίως εορτή ολοκληρωνόταν  στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου με εσπερινό και Θεία Λειτουργία.

 

Σχετικά με την εκκλησία της Παναγίας Καταφυγής, πολλοί μελετητές την ταυτίζουν με την Παναγία Χαλκέων ενώ άλλοι μελετητές υποστηρίζουν ότι πλησίον της εν λόγω εκκλησίας, υπήρχε έτερος ναός αφιερωμένος στην Παναγία, αυτός της Παναγίας Καταφυγής. Σύμφωνα με την παράδοση, στον τόπο που ανεγέρθη η Παναγία Καταφυγή, ο Άγιος Δημήτριος εδίδασκε κρυφά τον χριστιανισμό και ήταν ο τόπος όπου τον συνέλαβαν.

 

Μαζί και ο εορτασμός της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους

Αιώνες αργότερα, στον θρησκευτικό χαρακτήρα  της 26ης Οκτωβρίου προστέθηκε και ο εορτασμός της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους. Το 1912 και ανήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου, ο Οθωμανός αξιωματούχος Χασάν Ταξίν Πασάς υπογράφει τη συνθήκη παράδοσης της πόλης στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης.

 

Όπως μαρτυρούν και τα αποκόμματα από την εφημερίδα της Θεσσαλονίκης « Μακεδονία», η 26η Οκτωβρίου παραμένει ημέρα ορόσημο για τους κατοίκους της πόλεως με σημαιοστολισμούς, παρελάσεις και  τραγούδια νασυμπληρώνουν το εορταστικό κλίμα της πόλης. 

Από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Γεώργιο Παπανδρέου ως το τέως βασιλικό ζεύγος Γλύξμπουργκ, η Θεσσαλονίκη ανεξαρτήτως πολιτικής ηγεσίας ξέρει να τιμά την παράδοσή της και την Ιστορία της. 

 

cityportal.gr / Αριστέα Βραζιώτη