Πολίτης Κέιν (Citizen Kane)

Πολίτης Κέιν (Πρωτότυπος Τίτλος Citizen Kane)
1941
Α/Μ
Διάρκεια: 119′
Αμερικανική ταινία
Σκηνοθεσία Όρσον Γουέλς
Παίζουν: Όρσον Γουέλς, Τζόζεφ Κότεν, Αγκνες Μούρχεντ, Έβερετ Σλόουν

Μπορεί μια φράση να περιγράψει την ζωή ενός άνδρα; Η λέξη Rosebud που ακούγεται από το στόμα του μεγιστάνα ΚΕΗΝ λίγο πριν τον θάνατο του παρουσιάζει στην ουσία την προσπάθεια του να ανακτήσει (αφού έχει ξοδέψει την ζωή του) την ασφάλεια την ελπίδα και την αθωότητα των παιδικών του χρόνων.

Ο ηλικιωμένος μεγιστάνας του τύπου πλέον αποξενωμένος από το περιβάλλον του, λίγο πριν πεθάνει αναφέρει μια λέξη που γίνεται αντικείμενο έρευνας από τον τύπο και συγκεκριμένα από δημοσιογράφο ο οποίος προσπαθώντας να καταλάβει το νόημα της λέξης, θα ξεκινήσει έρευνα για να ανακαλύψει ποιος ήταν πραγματικά ο Κέιν.

Ποιος ήταν ο Κέιν

Στην έρευνά του θα αναζητήσει και θα συναντήσει ανθρώπους που περιγράφουν τη ζωή του μεγιστάνα. Ο Welles μέσω ενός συμβολαίου είχε στην ουσία απόλυτη δημιουργική ελευθερία. Η RKO δεν πίστευε ότι ο δημιουργός θα μπορούσε να γυρίσει αυτή την ταινία. Λόγω της επιτυχίας της ραδιοφωνικής εκπομπής ο πόλεμος των κόσμων του ανάθεσαν αυτήν την δημιουργία όμως ήδη πριν αρχίσουν τα γυρίσματα ο ίδιος βρέθηκε κάτω από την τρομακτική πίεση της ίδιας του της δημιουργίας. Λόγω της απειρίας του άρχισε να παρακολουθεί μαζί με τους τεχνικούς του ταινίες του Lange, Ford, Vindor, Capra.

Επιρροή υπήρξε επίσης από τις λοξές προοπτικές του γερμανικού εξπρεσιονισμού κάτι που θα βελτιώσει αργότερα στον τρίτο άνθρωπο. Η ίδια η ταινία λόγω των δημιουργικών επιδράσεων της χαρακτηρίζεται εκλεκτιστικη όχι μόνο λόγω των αρκετών στιλιστικών τεχνασμάτων αλλά και λόγω της ανομοιογένειας που χαρακτηρίζει την ταινία σαν σύνολο. Η αφήγηση αλλάζει συνεχώς με γρήγορο ρυθμό.

Ο ίδιος ο Kαιην παρουσιάζεται σαν ένας ακραίος άνθρωπος που διακρίνεται από υπερβολή, κυνισμό (σε καταστροφικό επίπεδο), πονηριά αλλά και συγκρατημένο ρομαντισμό όπως και αθωότητα. Τα χαρακτηριστικά του ήρωα έρχονται σε αντίθεση με την ίδια την πιστή αφήγηση της ταινίας και το μεγαλείο μέσα στο οποίο αυτη κινείται (ατέλειες πρώιμη ωριμότητας).

Το έργο όμως παρουσιάζει με αυτόν τον τρόπο έναν υπέρτατο ιδεαλισμο ενώ επίσης θεμελιώνει την δομή της η οποία βασίζεται στην ανεπάρκεια των γεγονότων. Ο Welles επιβάλει επίσης (για πρωτη φορά) το Flashback το οποίο είναι χαρακτηριστικό της πολλά διασπασμενης αφήγησης στην ταινία.

Η ιδιαίτερη σχέση του ήρωα με πέντε άτομα θα συμπληρώσει (εν μέρη) την εικόνα που είχε ο δημοσιογράφος για τον μεγιστάνα δεν θα του παρουσιάσει όμως την μοναξιά της ανθρώπινης ψυχής. Ο ίδιος ο δημοσιογράφος αποτελεί κατά κάποιο τρόπο τον ίδιο τον θεατή που δεν ξέρει και θέλει να μάθει για αυτό και μας δείχνει σχεδόν πάντα την πλάτη του.

Πολίτης Κέιν, απεικόνιση και αντίκτυπος

ΑΠΕΙΚΌΝΙΣΗ Αν και η ταινία είναι πολυεπίπεδη και λαβυρινθωδης εντούτοις η κάμερα είναι ο αντικειμενικός χώρος αλήθειας. Η σχέση των ηρώων παρουσιάζεται με την ολοένα αυξανόμενη μεταξύ τους απόσταση στις καθημερινές τους συνήθειες ενώ οι αφηγητές οι ίδιοι αποτελούν συχνά τμήμα της εικόνας. Το κοινωνικό μέγεθος του Καιην αποδίδεται μέσω λήψεων εκτός άξονα η με αλλαγές ύψους της κάμερας με σκοπό την περιγραφή του μετά και από αποτυχίες σαν απλό άνθρωπο πάρα το τεράστιο έργο που έχει παρουσιάσει η προσέγγιση του σταδιακά όμως τον δείχνει να καταλαμβάνει μεγαλύτερο χώρο ως προς το καδρο παρουσιάζοντας το αληθινό του μεγαλείο. Εδώ έγινε λήψη μέσω ευρυγώνιου φακού με σκοπό το στυλιζάρισμα και την εξιδανίκευσης. Ο ίδιος ο δημιουργός δίνει βάθος και καθαρότητα στην εικόνα με σκοπό τον περιορισμό του μοντάζ ο λόγος είναι η αφαιρετικότητα που εντέλει θα δώσει την απαραίτητη αποστασιοποιημενη αφήγηση από την υποκειμενικότητα.

ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ Η ταινία δεν γνώρισε μαζική προβολή στους κινηματογράφους της εποχής θεωρήθηκε καλή αλλά δεν επιβεβαίωσε προσδοκίες λόγω του ότι ήταν μπροστά από την εποχή της, με τα χρόνια όμως απέκτησε την φήμη που της αρμόζει. Θεωρείται η πιο σημαντική ταινία όλων των εποχών. Σπουδή πάνω στην αμφισημία του ανθρώπινου μεγαλείου μέσω πυκνής αφήγησης που όμως αποτελεί το ίδιο το πρόσωπο στο οποίο αναφαίρεται.

Βραβεία Όσκαρ, υποψηφιότητες και βραβεία για το Πολίτης Κέιν

Πρωτότυπου Σεναρίου – Όρσον Γουέλς & Χέρμαν Μάνκιεβιτς

Υποψηφιότητες
Καλύτερης Ταινίας – Όρσον Γουέλς
Σκηνοθεσίας – Όρσον Γουέλς
Α’ Ανδρικού Ρόλου – Όρσον Γουέλς
Φωτογραφίας, Ασπρόμαυρη Ταινία – Γκρεγκ Τόλαντ
Μοντάζ – Ρόμπερτ Γουάιζ
Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης – Πέρι Φέργκιουσον, Βαν Νεστ Πόλγκλεϊς, Α. Ρόλαντ Φιλντς & Ντάρελ Σιλβέρα
Μουσικής Επιμέλειας – Μπέρναρντ Χέσμαν
Ήχου – Τζον Ο. Άαλμπεργκ

Περαιτέρω αναγνωρίσεις που έλαβε η ταινία τη χρονιά της προβολής της, ήταν το βραβείο Καλύτερης Ταινίας από το Σωματείο των Κριτικών της Νέας Υόρκης, καθώς και τα βραβεία καλύτερης ερμηνείας για τους Όρσον Γουέλς και Τζορτζ Κουλούρης από το National Board of Review. Το National Board of Review συμπεριέλαβε την ταινία στη λίστα με τις δέκα καλύτερες ταινίες του 1941

Για σινεφίλ: Ποιες ταινίες στην τηλεόραση μπορείτε να δείτε σήμερα