Ψυχολογική υποστήριξη σε άτομα με χρόνιες ασθένειες

Ψυχολογική υποστήριξη σε άτομα με χρόνιες ασθένειες. Πολλές φορές η ψυχολογική υποστήριξη σε άτομα που υποφέρουν από χρόνιες ασθένειες κρίνεται αναγκαία και απαραίτητη ενώ λειτουργεί συμπληρωματικά στην ιατρική παρακολούθηση και περίθαλψη. Η ψυχολογική υποστήριξη δεν αφορά μόνο τον ίδιο τον ασθενή αλλά παρέχει στήριξη και στο οικογενειακό περιβάλλον στοχεύοντας στη βελτίωση τόσο της ποιότητας ζωής αλλά και της ψυχικής διάθεσης.

Όσον αφορά τον ασθενή η ψυχολογική υποστήριξη έχει ως στόχο την αντικατάσταση των δυσλειτουργικών σκέψεων και συναισθημάτων σχετικά με την πάθηση, την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και τη μείωση του άγχους προκειμένου να αντλήσει το μέγιστο της ιατρικής θεραπείας. Είναι γνωστό πως σε χρόνιες παθήσεις ο ψυχολογικός παράγοντας έχει καθοριστικό ρόλο ενώ το άγχος, η παραίτηση και η κατάθλιψη επιδεινώνουν την πορεία και συμβάλλουν αρνητικά στην πρόγνωση.

Ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας, καρκίνο, σακχαρώδη διαβήτη, εγκεφαλικά επεισόδια, καρδιοαγγειακά προβλήματα, χρόνια κόπωση, οστεοπόρωση και ινομυαλγία μπορεί να επωφεληθούν σημαντικά από μια ψυχοθεραπευτική παρέμβαση σε συνδυασμό με την φαρμακευτική και ιατρική. Συνήθως τα άτομα με χρόνιες παθήσεις αντιμετωπίζουν το μέλλον με φόβο και αβεβαιότητα.
 
Ειδικότερα σε μη ιάσιμες παθήσεις ή σε άλλες που χαρακτηρίζονται από εξάρσεις και υφέσεις τα άτομα μπορεί να εμφανίσουν λόγω του άγχους και καταθλιπτικά συμπτώματα ή αυτοκτονικό ιδεασμό λόγω της απελπισίας, της απογοήτευσης και της έλλειψης στήριξης. Το άτομο μπορεί να χρειαστεί να εγκαταλείψει ευχάριστες δραστηριότητες, να τροποποιήσει την καθημερινότητα του και να προσαρμοστεί σε σωματικές δυσλειτουργίες.

Οι χρόνιες παθήσεις μπορεί να διαρκούν για μικρές ή μεγάλες περιόδους και σταδιακά να επιδεινώνονται. Κάθε στάδιο δημιουργεί διαφορετικές ανάγκες στήριξης και αποδοχής και συχνά η φαρμακευτική και ιατρική παρέμβαση αλλάζει. Ακόμα και σε αυτό το άτομο μπορεί να δυσκολευτεί να προσαρμοστεί.

Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια χρόνια, μη ιάσιμη, αυτοάνοση νόσος που προσβάλλει το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) δημιουργώντας αντισώματα ενάντια στη μυελίνη των νευροαξόνων με αποτέλεσμα την εμφάνιση εστιών ή πλακών απομυελίνωσης. Τα αίτια δεν είναι απολύτως γνωστά αλλά ευθύνεται μια σειρά πολλών παραγόντων. Η αντιμετώπιση είναι επίσης πολυσυνδυαστική και εξαρτάται από την πορεία της νόσου. Συνήθως οι ασθενείς εκτός της φαρμακοθεραπείας χρειάζονται και φυσιοθεραπεία.

Αναγκαία είναι και η ψυχολογική στήριξη σε άτομα με καρκίνο, είτε πρόκειται για άτομα που κατάφεραν να τον ξεπεράσουν είτε βρίσκονται σε χρόνια θεραπεία. Από τη μία υπάρχουν πληθώρες ερευνητικών δεδομένων που υποστηρίζουν ότι είναι πιθανότερο ο καρκίνος να εμφανιστεί σε άτομα με πολλά στρεσσογόνα γεγονότα στη ζωή τους σε συνδυασμό με κάποια χαρακτηριστικά προσωπικότητας και τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται τις καταστάσεις.
 
Η ψυχολογική υποστήριξη από την άλλη συμβάλλει θετικά στην εξέλιξη της νόσου. Η εμφάνιση της νόσου δημιουργεί μια πληθώρα αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων στον ασθενή. Ψυχολογική υποστήριξη αλλά και Γνωστική Αποκατάσταση χρειάζεται σε ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών με αγγειακό ή αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Η φύση και η σοβαρότητα της βλάβης εξαρτάται από την εγκεφαλική περιοχή, την προνοσηρή κατάσταση του ασθενούς αλλά και την αμεσότητα της θεραπείας. Η ψυχολογική υποστήριξη στοχεύει τις συναισθηματικές διαταραχές είτε ως αποτέλεσμα της βλάβης είτε ως συνέπεια της μειωμένης λειτουργικότητας και ανεξαρτησίας λόγω κάποιας μορφής αναπηρίας ή ακόμα και φόβου.

Η Γνωστική Αποκατάσταση στοχεύει τομείς όπως η συγκέντρωση και η διατήρηση της προσοχής, οι μνημονικές ικανότητες και οι εκτελεστικές λειτουργίες, η οπτική επεξεργασία και η ψυχοκινητική ταχύτητα. Η ψυχολογική υποστήριξη έχει ως στόχο τη συναισθηματική αντοχή μέσω τεχνικών και στρατηγικών αντιμετώπισης της νέας καθημερινότητας, της καλύτερης διαχείρισης των σκέψεων και συναισθημάτων, του άγχους και αποτελεσματικότερης επίλυσης προβλημάτων.

Οι τομείς που ένας ψυχολόγος καλείται να συζητήσει με το άτομο είναι η διατήρηση ή η ανάπτυξη ενός κοινωνικού υποστηρικτικού δικτύου και η βελτίωση των σχέσεων μέσα στην οικογένεια. Επίσης η καλύτερη δυνατή φροντίδα της σωματικής και ψυχικής υγείας μέσω της διατροφής, της άσκησης αλλά και ευχάριστων καθημερινών δραστηριοτήτων.

Δρ Τέσσα Χριστοδούλου, PhD, CPsych, AFBPsS, MBPsS
Κλινική Ψυχολόγος- Νευροψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια Διδάκτωρ Ινστιτούτου Ψυχιατρικής, King’s College, University of London
Τηλέφωνο επικοινωνίας 2310286919
Τσιμισκή 100, Θεσσαλονίκη, Τ.Κ.54622