“Πάνουθέ μου ο βράχος ολοένα στάζει. Χτες ξεπατώσαμε τόνα σανίδι κι αδειάσαμε μ’ένα κουτί της κονσέρβας όλο το νερό πούχε συναχτεί στάλα-στάλα στη λακκούβα του. Ήταν ένα νερό σάπιο, βρώμικο κι ολόμαυρο. Σαν τ’απόνερα που κατασταλάζουν το χειμώνα στα παλιά νεκροταφεία, σουρωμένα μέσα στα βουλιαγμένα μνημούρια.Μύριζε μούχλα, σβησμένη πίπα κι αποτσίγαρο. Μα η υγρασία δε λιγόστεψε ούτε και τώρα. Ο ακίνητος αγέρας που ανασαίνουμε εδώ μέσα με τον αδερφό μου είναι μουσκεμένος πάντα. Είναι ένας μεταχειρισμένος αγέρας, πηχτός που τον καταπίνουμε με αηδία, σα βρωτιασμένο νερό. Είναι μέρες που ο πόνος του ποδαριού μου καταλιαγιάζει. Κ’ είναι μέρες που μουρχεται να τσιρίζω από τον πόνο…”
( Απόσπασμα από τη “Η Ζωή εν τάφω”, Στράτης Μυριβήλης 1890-1969)
Στράτης Μυριβήλης ( ή Ευστράτιος Σταματόπουλος
Πεζογράφος και δημοσιογράφος από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ευρωπαϊκής αντιπολεμικής λογοτεχνίας και εκπρόσωπος της Γενίας του ’30, ο Στράτης Μυριβήλης ( ή Ευστράτιος Σταματόπουλος όπως ήταν το πραγματικό του όνομα) γεννήθηκε στο χωριό Συκαμνιά της Λέσβου. Ο ίδιος θα περιγράψει την εφηβική του εμφάνιση σε ένα χρονογραφημά του (1926), ως εξής:
“ Ένα γυμνασιοπαιδο με προσωπο αχνούδωτο και λείο, με βοστρυχωτά μαλλιά, ρομαντικώς χωρισμένα και μακριά..και το ένα χέρι εις θέση τοιαύτην ώστε να φαίνεται το βραχιολάκι του ρολογιού. Το πρώτο ρολόι που είχα αγοράσει“.
Το 1909 δημοσίευσε λυρικά πεζά και αφηγηματικά κείμενα στο περιοδικό “Νεότης” της Σμύρνης με το ψευδώνυμο Φοίβος. Το 1910 θα βραθευθεί στο διηγηματικό διαγωνισμό του ίδιου περιοδικού “Το άσπρο στεφάνι”, στο οποίο θα χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά το ψευδώνυμο Μυριβήλης.
Διαβάστε επίσης Ο Αργοναύτης. Απόσπασμα. Στρατής Μυριβήλης
Ο Μυριβήλης θα διακόψει τις Πανεπιστημιακές σπουδές του για να στρατευθεί ως εθελοντής το 1912 για να λάβει μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους. Άλλωστε η πατρίδα του, η Μυτιλήνη, ήταν ακόμα υπό τουρκική κατοχή. Στη μάχη του Κιλκίς στις 20 Ιουνίου 1913 τραυματίζεται στο αριστερό πόδι από βολίδα βουλγαρικού πολυβόλου. Χειρουργείται και νοσηλεύεται στη Θεσσαλονίκη.Θραύσμα από το ίδιο βλήμα θα του αφαιρεθεί το 1928. Οι πολεμικές περιπέτειές του όμως δε θα σταματήσουν στο Κιλκίς. Το 1915 και το 1917 φεύγει για την Μακεδονία και από το 1919 έως το 1922 ως έφεδρος αξιωματικός ακολουθεί την ελληνική εκστρατεία στην Μικρά Ασία.
“Κόσμος και στρατός, μυρμηγκιά. Η Ραιδεστός μοσχοβολά απόπατο. Σου γράφω με κέφι νευρικό για να ξεχνώ την τραγωδία της Σμύρνης…“, θα γράψει στη γυναίκα του το 1922.
Η Ζωή εν Τάφω
Μετά την απόλυση από το στρατό (τον Οκτώβριο του 1922), ο Μυριβήλης επιστρέφει στη Λέσβο και ασχολείται με τη δημοσιογραφία, όπου τις αντιμιλιταριστικές απόψεις του τις αποτύπωσε δημοσιογραφικά στην εφημερίδα “Καμπάνα”. Εκεί πρωτοδημοσίευσε και το πεζογράφημα “Η Ζωή εν Τάφω”, το οποίο εκδόθηκε το 1924. Στην “Καμπάνα” θα δημοσιεύσει και ο Ηλίας Βενέζης το έταιρο αντιπολεμικό πεζογράφημα “31328”.
“Η Ζωή εν τάφω”, αποτελεί την απομυθοποίηση ενός πολέμου που ο ίδιος έζησε στην πρώτη γραμμή και το οποίο έδωσε στον Στράτη Μυριβήλη την λογοτεχνική του ταυτότητα. Ο ίδιος το αποκαλούσε ως “Το βιβλίο του Πολέμου”. Η απήχηση του εν λόγω πεζογραφήματος στη δεύτερη γραφή του στην εφημερίδα του συγγραφέα “Δημοκρατία” (1932-1933) που κυκλοφορεί στην Αθήνα, θα αποτελέσει και την αιτία μετοίκησής του από τη Λέσβο στην πρωτεύουσα.
Τα αντιπολεμικά άρθρα
Στην Αθήνα βιοποριστικά θα ασχοληθεί με την δημοσιογραφία (έως την αγόρευσή του σε Ακαδημαϊκό το 1958) και θα δουλέψει στην “Καθημερινή”, “Η Πρωία”, “Ακρόπολις”, “Έθνος”, “Ελευθερία” κτλ.
Από το 1935 και μετά αρθρογραφεί μη λογοτεχνικά κείμενα αλλά αποτυπώνει τις εμπειρίες και τις αναμνήσεις του από τον πόλεμο εν είδει αντιπολεμικών μηνυμάτων. Στην 17η επέτειο από το τέλος του Ά Παγκοσμίου Πολέμου γράφει στην “Πρωία” τα εξής:
“Χθες όλη τη νύχτα οι ραδιοφωνικοί σταθμοί της Ευρώπης και της Αμερικής έκαμαν διαλέξεις για την μεγάλη επέτειο. Σα χθες ετελείωνε ο μεγάλος πόλεμος που κόστισε στην ανθρωπότητα 9 εκατομμύρια σκοτωμένα παλικάρια, 20 εκατομμύρια λαβωμένους, 5 εκατομμύρια σακάτηδες, 250 εκατομμύρια χρυσά δολάρια ημερησίως…Λουτρό αίματος μέσα από το οποίο η Γη βγήκε κόκκινη από τη σφαγή…ποτέ άλλοτε δεν αισθάνηθηκε στην επιφάνειά της ένα κακούργημα τέτοιας εκτάσεως…“.
Λίγο καιρό αργότερα ο Μυριβήλης θα πει:
“Αισθάνομαι πως η εποχή μας είναι μία καταπληκτική περίοδος για την ιστορία της Ανθρωπότητας. Και χαίρομαι που ανήκω σε αυτή την εποχή…θα ήθελα να ξαναζήσω μετά από 500 χρόνια για να δω τον αιώνα μας με τη προοπτική της σχολικής απόστασης που χρειάζεται για να συλλάβει κανένας ολόκληρο το θέαμα… Περνούμε μία εποχή επική. Όποιος δε το καταλαβαίνει, τόσο το χειρότερο“.
Ή απάντηση αυτή ή ορθότερα ένα τμήμα αυτής αφορούσε την ερώτηση σε ποια εποχή της ανθρωπότητας θα ήθελε να ζήσει σε δύο συνεντεύξεις του στην εφημερίδα “Ανεξάρτητός” (1935) και στο περιοδικό “Νεοελληνικά Γράμματα” (1937), όταν ο Μυριβήλης ήταν ήδη ένας καταξιωμένος λογοτέχνης. Η έκφραση “η εποχή επική” υπογράμμιζε τα ιστορικά γεγονότα που συγκλόνισαν την παγκόσμια, την ευρωπαϊκή αλλά προπάντων την πρόσφατη ελληνική ιστορία, αφήνοντας πίσω της ένα προφητικό-προληπτικό μήνυμα καθώς ο Μυριβήλης οσφραίνεται τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο να πλησιάζει.
Στην περίοδο της Κατοχής, ο Μυριβήλης συνεργάστηκε με τον Παναγιώτη Σιφναίο για την παράνομη έκδοση της αγωνιστικής εφημερίδας “Μάχη” ενώ κατά τη διάρκεια του εμφυλίου τάχθηκε κατά του κομμουνισμού και στήριξε με χρονογραφήματα τον Ιωάννη Μεταξά.
Εργογραφία
Συλλογές διηγημάτων
«Κόκκινες ιστορίες», πρώτη έκδοση εφημερίδα Σάλπιγξ της Μυτιλήνης, 1914. Το βιβλίο δεν έχει ξανα-εκδοθεί αυτοτελώς.
«Διηγήματα», πρώτη έκδοση της εφημερίδας Ταχυδρόμος της Μυτιλήνης, 1928. Το βιβλίο δεν έχει ξανα-εκδοθεί αυτοτελώς.
«Το πράσινο βιβλίο», α’ έκδοση 1935
«Το γαλάζιο βιβλίο», α’ έκδοση 1939
«Το κόκκινο βιβλίο», α’ έκδοση 1952
«Το βυσσινί βιβλίο», α’ έκδοση 1959
Μυθιστορήματα
«Η ζωή εν τάφω», α’ έκδοση 1924,
«Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια»
«Η Παναγιά η Γοργόνα»
«Το Μυθιστόρημα των Τεσσάρων», μαζί με τους Καραγάτση, Τερζάκη, Βενέζη, α’ έκδοση 1979
Νουβέλες
«Ο Βασίλης ο Αρβανίτης», α’ έκδοση 1943
«Τα παγανά», α’ έκδοση 1945
«Ο Παν», α’ έκδοση 1946
Άλλα έργα
«Ο Αργοναύτης» (παιδικό μυθιστόρημα), α’ έκδοση 1936
«Το τραγούδι της Γης» (πεζοτράγουδο), α’ έκδοση 1937
«Μικρές φωτιές» (ποιητική συλλογή), 1942
«Ιωάννης Γρυπάρης: Σκαραβαίοι και Τερρακότες», α’ έκδοση 1943
«Το Πνεύμα της 28ης Οκτωβρίου» (δοκίμιο), 1945
«Ο κομμουνισμός και το παιδομάζωμα»
«Απ’ την Ελλάδα» (ταξιδιωτικό), α’ έκδοση 1954
«Μιλάμε για την Τέχνη» (δοκίμιο), α’ έκδοση 1958
«Ολυμπία», ταξιδιωτικό, α’ έκδοση 1958
«Το λογοτεχνικό τέταρτο» (δοκίμιο – εκπομπές από ραδιόφωνο), α’ έκδοση 1962
«Αγνάντεμα Α: Ο Παλαμάς στη ζωή μου» (δοκίμιο), 1963
«Πτερόεντα» (χρονογραφήματα), α’ έκδοση 1966, τελευταία 1996
Διαβάστε επίσης: Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ- Ο μικρός πρίγκιπας των αιθέρων
Κείμενο Αριστέα Βραζιώτη
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
