Συνέντευξη με τον Γιούρι Στούπελ

Με καταγωγή από τη Βουλγαρία, ζει κι εργάζεται τα τελευταία 22 χρόνια στην Ελλάδα, έχοντας να επιδείξει ένα πλούσιο έργο σε θεατρικές μουσικές με τις οποίες κυρίως καταγίνεται. Με την ευκαιρία των δυο φετινών του δουλειών για τον «Κουρέα της Σεβίλλης» σε σκηνοθεσία του Θανάση Θεολόγη, αλλά και της «Μήδειας» του «Μποστ» σε σκηνοθεσία Πέτρου Φιλιππίδη, μας μίλησε για τη δουλειά του και την μεγάλη αγάπη του για τη μουσική και το θέατρο. O Γιούρι Στούπελ έδωσε συνέντευξη στον Χρήστο Μιχαλέρη και το περιοδικό CITY.

Ποιος είναι ο Γιούρι Στούπελ;
Γεννήθηκα στη Σόφια της Βουλγαρίας, αλλά τα τελευταία 22 χρόνια ζω κι εργάζομαι στην Ελλάδα. Βεβαίως η Θεσσαλονίκη είναι μια πολύ σημαντική πόλη για μένα γιατί η καριέρα μου άρχισε από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας. Το 1984 έγραψα την πρώτη μου μουσική για το παιδικό έργο «Το μαγικό μαργαριτάρι» που είχε τότε και μεγάλη επιτυχία, παίχτηκε τρία χρόνια, στο τότε Βασιλικό θέατρο. Στη Θεσσαλονίκη έκανα και την μεγάλη επιτυχία «Η προξενήτρα Ντόλλυ» του Γιάννη Ιορδανίδη πριν τρία χρόνια με τη Χρυσούλα Διαβάτη, όπως και πάνω από δέκα συνολικά έργα παλιότερα… Έχω σπουδάσει θεατρική μουσική στη Γαλλία και για χρόνια δουλεύω σε αυτόν τον τομέα…

Με ποια φιλοσοφία προσεγγίζεις μουσικά ένα θεατρικό έργο;
Έχω κάνει πάνω από 350 θεατρικές παραγωγές και μπορώ να πω ότι είμαι από τους συνθέτες που πιστεύουν τυφλά στην σκηνοθετική άποψη. Δεν βάζω δικά μου πράγματα, θέλω να είμαι μαζί με τον σκηνοθέτη, το σκηνογράφο. Για μένα μια μουσική για θέατρο πρέπει να είναι ένα ενιαίο πράγμα, γιατί αν ξεχωρίζει πολύ η μουσική δεν είναι το καλύτερο. Ο μόνος που ξέρει το τελικό αποτέλεσμα πριν ακόμα ξεκινήσουν οι πρόβες είναι μόνο ο σκηνοθέτης, αυτός έχει την άποψη. Λόγω της πείρας μου ακολουθώ πιστά τον σκηνοθέτη και γι’ αυτό πολλές φορές έχουμε πάρα πολύ καλά αποτελέσματα.

Στα χρόνια που ζεις στην Ελλάδα επηρεάστηκε ο τρόπος γραφής σου;
Βεβαίως… Πρώτα – πρώτα έχω πάει τρεις φορές στην Επίδαυρο με διάφορες παραγωγές. Αρχίζοντας, λοιπόν, να γράφω μουσική για αρχαία δράματα ή κωμωδίες, πρέπει να είσαι μέσα στο κλίμα το ελληνικό. Για μένα η κλασική βάση, είναι η κλασική βάση. Ό,τι και να κάνεις μετά πρέπει να έχεις πρώτα μια κλασσική παιδεία, αν θέλεις να είναι κάτι σοβαρό. Γίνονται διάφορα πειράματα σε αυτόν τον τομέα, αλλά το πολύ ελαφρύ είναι επικίνδυνο. Είμαι πολύ επηρεασμένος και από άλλους Έλληνες συνθέτες, όπως ο Μαρκόπουλος, ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, χωρίς να επαναλαμβάνω με την ίδια ακρίβεια κάποια δικά τους στοιχεία. Το αυτί ενός μουσικού πιάνει πολλά γύρω – γύρω… Έχω ένα πλεονέκτημα, επίσης, γιατί τα Βαλκάνια είναι Βαλκάνια. Η Ελλάδα,  καλώς ή κακώς, βρίσκεται εδώ και τα στοιχεία που χρησιμοποιώ έχουν πολλές φορές και κάποιου άλλου είδους βαλκανικά σημεία μαζί με το ελληνικά.

Σε ενοχλεί που οι θεατρικές μουσικές που είναι και πιο πειραματικές ή δύσκολες, χάνονται συνήθως μετά;
Πρέπει να είσαι έτοιμος από την αρχή γι’ αυτό. Πολλές καταπληκτικές θεατρικές συνθέσεις χάθηκαν μετά το τέλος της παράστασης. Αυτό είναι το θέατρο… Η χαρά ενός συνθέτη, όμως, να δει ένα πράγμα ενωμένο, με το παίξιμο των ηθοποιών, μαζί με τα κοστούμια και τα σκηνικά είναι σαν ένα είδος αρρώστιας. Αν μου προτείνουν κάτι άλλο δεν θα φύγω ποτέ από το θέατρο. Ξέρεις σε πόσες δύσκολες στιγμές που υπάρχουν στο θέατρο, δεν είπα ότι θα κάνω κάτι άλλο; Αλλά αυτό κρατάει κάποιες ώρες… Ούτε διακοπές μπορώ να κάνω πολλές… Αγαπάω αυτό που κάνω και αυτό μετράει…

Μπήκες ποτέ στον πειρασμό να ασχοληθείς με μουσικές που στην Ελλάδα είναι περισσότερο εμπορικές και προβεβλημένες;
Αυτό ακριβώς έως τώρα το έχω αποφύγει. Έκανα κάποιες δουλειές, ειδικά στην Κύπρο όπου έχω δουλέψει πολλά χρόνια. Έχω κάνει με δύο – τρεις Κύπριους τραγουδιστές δουλειές τέτοιες, όχι τελείως εμπορικές. Προσέχω πολύ τους στίχους γιατί δεν μου αρέσει αυτό το εντελώς ελαφρύ και μπανάλ πράγμα. Προσπαθώ να είμαι λίγο στην περιφέρεια σε αυτό το πράγμα. Ένας συνθέτης πιστεύω ότι πρέπει να τα ξέρει όλα, έχω γράψει μουσικές για διαφημίσεις ή ταινίες…

Οι μουσικές σου ντύνουν τον «Κουρέα της Σεβίλλης» του Μπωμαρσαί σε σκηνοθεσία Θανάση Θεολόγη στο θέατρο Δάσους. Μουσικά τι το ιδιαίτερο υπάρχει;
Εκτός του «Κουρέα της Σεβίλλης» έγραψα τη μουσική και για τη «Μήδεια» του «Μποστ» που θα ανέβει σε λίγες μέρες, επίσης, στο θέατρο Δάσους. Ο «Κουρέας της Σεβίλλης» είναι ένα καταπληκτικό μικρό σχήμα επτά ηθοποιών σε παραγωγή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης. Το έργο πάει πολύ καλά από την αρχή με το Γιώργο Παρτσαλάκη στο ρόλο του Φίγκαρο, του γνωστού κουρέα, να είναι καταπληκτικός. Χρόνια συνεργάζομαι με τον Θανάση Θεολόγη και πια μιλάμε μια γλώσσα για όλα, όχι μόνο για τη μουσική. Η μουσική της παράστασης είναι βασισμένη στην γνωστή όπερα του Ροσίνι, αλλά με έναν τρόπο πολύ πιο θεατρικό και κωμικό πια, δεν έχει σχέση, παρά μόνον έχει ένα αεράκι από την όπερα. Είναι λίγο πιο σύγχρονη η μουσική, η οποία είναι γραμμένη από δέκα μουσικούς ζωντανά, με κλασικά όργανα βεβαίως, ξύλινα πνευστά, φαγκότο, φλάουτο, τρομπέτα, τρομπόνι, γι’ αυτό κι έχει κάποιο ενδιαφέρον και τραγουδιέται πολύ εύκολα και δίνει το πνεύμα της εποχής αυτής, χωρίς να λείπουν, όπως και στο έργο κάποια σύγχρονα στοιχεία.

Ποιο είναι το πρώτο βήμα όταν σου ανατίθεται μια καινούρια μουσική αποστολή;
Πρώτα συναντώ τον σκηνοθέτη και να δω πού πάει το μυαλό του, τι θέλει να βγάλει. Πολλές φορές αλλάζουμε κι εποχές για το καλό του έργου, π.χ. μπορείς να κάνεις «Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας» και τα κοστούμια, τα σκηνικά να είναι του 1930 με ένα ταγκό. Ένας θεατρικός συνθέτης πρέπει να είναι έτοιμος για όλα γιατί μπορεί να του πέσει Μπωμαρσαί ή ένας σύγχρονος συγγραφέας έως και αρχαίο δράμα ή νεοελληνικό θέατρο. Η μουσική του 1900 διαφέρει πολύ π.χ. από τη μουσική ενός γαλλικού θεάτρου. Αν πας σε μια μόνο πλευρά αργά ή γρήγορα θα την πατήσεις.

Δικά σου αγαπημένα έργα, εποχές, ατμόσφαιρες;
Κάθε εποχή έχει αυτό που μένει από αυτήν. Όλα τα κλασικά έργα δεν είναι μόνο αυτά που είχε η εποχή του Μπωμαρσαί αλλά έμεινε αυτός, ή ο Μολιέρος π.χ.  γιατί ήταν οι καλύτεροι. Τα καλά πράγματα πάντα μένουν. Η αλήθεια είναι ότι για μένα η μεγαλύτερη αξία είναι τα αρχαία ελληνικά έργα, εκεί συμβαίνουν απίστευτα πράγματα. Δεν μπορώ να καταλάβω τόσες εκατοντάδες χρόνια πριν, πώς μπορείς να γράφεις ένα έργο σαν τον «Προμηθέα δεσμώτη». Είναι κάτι για μένα πάνω από τα όρια του ανθρώπου και που έμεινε τόσα χρόνια μετά, είναι σαν να διαβάζεις ένα σύγχρονο βιβλίο φιλοσοφίας. Αυτό είναι ενδιαφέρον για τη δική μου κουλτούρα. Ψάχνω τι ήθελαν να μας πουν αυτοί οι άνθρωποι… Δεν υποτιμώ κανέναν κλασικό συγγραφέα ή και το νεοελληνικό θέατρο το οποίο, επίσης, έχει κορυφαίες στιγμές…