Συνέντευξη της Λήδας Πρωτοψάλτη

Μια ηθοποιός με μακρά θεατρική πορεία στο Θέατρο Τέχνης, στο ελεύθερο θέατρο ρεπερτορίου, και κυρίως στο θέατρο Στοά, αφού είναι ιδρυτικό μέλος και «ψυχή» του εδώ και 35 χρόνια, σκηνοθέτις παιδικών παραστάσεων και συνειδητά απούσα από τα τηλεοπτικά δρώμενα, μιλά στην Νατάσα Χολιβάτου και το περιοδικό CITY για την τραγωδία του Ευριπίδη «Τρωάδες» που ανεβάζει το ΚΘΒΕ, στην οποία κρατάει το ρόλο της Εκάβης.

Όσον αφορά το ρόλο που ερμηνεύετε στις «Τρωάδες»- που αποτελεί αντιπολεμικό έργο του Ευριπίδη το οποίο πρωτοπαίχτηκε το 415 π.Χ. στα Μεγάλα Διονύσια- την τραγική Εκάβη, πώς προσεγγίζετε το ρόλο σας, σαν μάνα, σαν γιαγιά ή πιο πολύ σαν ηγέτιδα του λαού, ως εκπρόσωπος ενός συνόλου, αφού είστε και η κορυφαία του χορού;
Όλα μαζί. Είναι και ο άνθρωπος και η εξουσία ταυτόχρονα. Από τη στιγμή που υπήρξε βασίλισσα της Τροίας είναι η εξουσία. Άλλωστε το λέει πολλές φορές και το επαναλαμβάνει στους μονολόγους της, αυτό που ήταν κάποτε, ήταν βασίλισσα… και αυτό την πονάει πάρα πολύ. Και από την άλλη μεριά είναι ο άνθρωπος που έχει χάσει τα πάντα, όλους τους ανθρώπους της, τα παιδιά της, τον άντρα της και σιγά σιγά χάνει και τους τελευταίους κατά τη διάρκεια του έργου.

Οι «Τρωάδες» αποτελούν έναν θρήνο για όλους τους ηττημένους και εξορισμένους της ανθρωπότητας, αποτελεί λοιπόν ένα έργο άκρως επίκαιρο που διατηρεί πιστεύετε και στις μέρες μας το αντιπολεμικό του μήνυμα;
Βέβαια. Το ζούμε κάθε μέρα αυτό…

Πώς δουλέψατε με την σκηνοθέτιδα σας, Νικαίτη Κοντούρη, κατά τη διάρκεια των προβών;
Με τη Νικαίτη είμαστε φίλες από χρόνια, το λέγαμε να συνεργαστούμε κάποια στιγμή, αλλά πρέπει φαίνεται να πληρωθεί ο χρόνος για να γίνει το κάθε τι. Φέτος έγινε επιτέλους, είχε αποφασίσει να κάνει τις «Τρωάδες» από κάποια στιγμή κι ύστερα, γιατί σκεφτόταν αρχικά να κάνει κάτι άλλο με μονολόγους από αρχαίες τραγωδίες κ.λ.π. αλλά αποφάσισε τελικά να κάνει τις «Τρωάδες» και καλά έκανε. Η συνεργασία μας είναι υπέροχη, έχει την άποψη της για το έργο, την ακολουθεί, ξέρει τι θέλει να κάνει ανά πάσα στιγμή και οδηγεί την παράσταση προς τα εκεί, προς αυτά που θέλει να βγάλει… Τι να βγάλει δηλαδή; Τον Ευριπίδη στην ουσία. Η Νικαίτη δεν είναι από τους σκηνοθέτες που   κάνουν τον έξυπνο, αφήνει τον Ευριπίδη να είναι ο έξυπνος, γιατί εδώ που τα λέμε αυτός είναι ο έξυπνος και κανένας άλλος. Αυτό κάνει λοιπόν η Νικαίτη και έτσι δείχνει και αυτή την εξυπνάδα της. Είναι αγαθή η συνεργασία, πολύ ωραία και με όλα τα παιδιά τα οποία όλα είναι ένας κι ένας και χαίρομαι πάρα πολύ που μου δόθηκε η ευκαιρία να συνεργαστώ με τόσους πολλούς μαζί και με παιδιά που έχουν και κάποια χρόνια στο θέατρο, η Μαρία Ναυπλιώτου και οι περισσότεροι, αλλά μου κάνει εντύπωση και χαίρομαι που είναι παιδιά του θεάτρου, δεν προέρχονται από πουθενά αλλού, είναι σοβαροί άνθρωποι, αγαπούν τη δουλειά τους, δεν υπάρχουν εδώ πέρα σταριλίκια και τέτοια, δουλεύουν κανονικά, σκληρά και έτσι τα βρήκαμε, γιατί κι εγώ από αυτόν τον χώρο προέρχομαι.

Δεν προέρχονται εννοείτε από τον χώρο της τηλεόρασης. Αλήθεια πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει η τηλεόραση το επάγγελμα του ηθοποιού στις μέρες μας;
Όποιος έχει ανοιχτά τα μάτια του βλέπει αυτό που γίνεται, ή υφίσταται αυτό που γίνεται . Εγώ είμαι μακριά από αυτό, η τελευταία δουλειά που έκανα ήταν η Εκάβη στο «Τρίτο Στεφάνι» του Ταχτσή, το ευχαριστήθηκα τότε, είναι ένα σπουδαίο βιβλίο, εγώ το θεωρώ εθνική λογοτεχνία το «Τρίτο Στεφάνι» και έτσι από ‘κει και πέρα μόνο αν γίνει μια πάρα πολύ καλή δουλειά κ.λ.π. και μου κάνουν πρόταση θα πάω, αλλιώς δεν έχω λόγο να πάω… ούτε τα χρήματα με ενδιαφέρουν ούτε τίποτα Από τότε που ξεκίνησα, εδώ και χρόνια, δεν κάνω κάτι που δεν μ’ αρέσει, και όποτε έκανα κάτι που αμφέβαλλα, το πλήρωσα ακριβά, δηλαδή πάθαινα ατυχήματα! Έπαθα ρήξη τένοντα ας πούμε κι έπαιζα 25 μέρες με το ποδάρι στο νάρθηκα! Είναι σαν να σου λέει η ζωή έκανες κάτι που δεν το αγαπούσες, που δεν το πίστευες, ε πλήρωσε την τώρα, και σε τιμωρεί! Δεν το έκανα πολλές φορές, μια-δυο φορές και πάντα μιλάμε για θέατρο όχι για τηλεόραση.

Όσον αφορά το ύφος της παράστασης, θα λέγατε ότι πρόκειται για μια παραδοσιακή, κλασική παράσταση σε σχέση με το θέμα του πολέμου ή έχουμε να κάνουμε με μια πιο διαχρονική προσέγγιση με μοντέρνα στοιχεία που να παραπέμπουν περισσότερο στο σήμερα;
Ακριβώς, η παράσταση παραπέμπει στο σήμερα. Η ματιά της είναι μοντέρνα, τα ρούχα είναι μοντέρνα ας πούμε, και τα ευρήματα, τα οποία όμως δεν θέλω να τα πω, θα τα δούμε στην παράσταση… παραπέμπει λοιπόν κοντά μας, είναι αναγνωρίσιμα πράγματα δηλαδή αυτά που βλέπουμε στο έργο, αλλά παρ ‘όλα αυτά δεν παύει να υπάρχει ο λόγος του Ευριπίδη και έχει κάνει μια πολύ ωραία μετάφραση η Ελένη η Βαροπούλου -γι’ αυτήν ειδικά την παράσταση έκανε τη μετάφραση- και είναι μεγάλη χαρά να λες αυτό το σπουδαίο κείμενο με αυτά τα σπουδαία που λέει μέσα, που δεν θα σταματήσουν ποτέ να ισχύουν, είναι εξαιρετικά όλα.

Ποια ήταν η βασική γραμμή για το χειρισμό του χορού; Τι θα δούμε δηλαδή να γίνεται επί σκηνής όσον αφορά στο χορό, με την προϋπόθεση ότι είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος του αφού ουσιαστικά οι Τρωαδίτισσες που θρηνούν είναι και οι πρωταγωνίστριες;
Δεν θα το προδώσω αυτό, δεν θέλω να πω τι γίνεται. Έτσι κι αλλιώς ο χορός πάσχει, οι γυναίκες αυτές πάσχουν με αρχηγό την Εκάβη, που είναι και στη δύση τους βίου της, οι άλλες είναι νέες γυναίκες, ‘χασαν τους άντρες τους, ‘χασαν τα παιδιά τους και χάνουν και τον τόπο τους, οι Έλληνες βάζουν φωτιά και καίνε και την Τροία στο τέλος. Λοιπόν ο χορός είναι αυτός. Είναι οι γυναίκες αυτές που δεν ξέρουν τι τους μέλλει εκεί, τι θα πάθουν, που θα τις πάνε… Σκλάβες θα τις πάνε; Δούλες θα τις πουλήσουν; Τους τα ξεπουλάνε όλα οι Έλληνες, καλά για τους Έλληνες δηλαδή ο Ευριπίδης τους το φύλαγε να τους τα πει χύμα και τσουβαλάτα και τους τα λέει πολύ σκληρά… όταν στο αποκορύφωμα της τραγωδίας παίρνουν οι Έλληνες τον μικρό τον Αστυάνακτα , της Ανδρομάχης το γιο και του Έκτορα, τον εγγονό της Εκάβης  δηλαδή, ένα παιδάκι 5-6 ετών και το πετάνε πάνω από τα τείχη -το λέω τώρα και ανατριχιάζω. Τι άλλη χειρότερη θηριωδία να δούμε πια και τους το χρεώνει βέβαια σκληρά αυτό ο Ευριπίδης…

Υπάρχει όμως στο έργο και η προφητεία για τη μελλοντική δυστυχία των νικητών, των Ελλήνων δηλαδή-για την καταστροφή του ελληνικού στόλου στο γυρισμό από την Τροία- τόσο από την πλευρά της Κασσάνδρας όσο και στον πρόλογο από τον Ποσειδώνα.
Ναι βέβαια, υπάρχει η προφητεία ότι δεν θα μπορούν να γυρίσουν στην πατρίδα… Ο Οδυσσέας, ο οποίος είναι υπαίτιος για πάρα πολλά, την πληρώνει ακριβά, δεν θα μπορεί να γυρίσει στην πατρίδα του. Τα ξέρουμε όλα αυτά, ο Όμηρος τα ‘γράψε.

Είχατε ξαναυποδυθεί την Εκάβη το 2000 στο Θέατρο Στοά. Σε τι διαφέρει η σημερινή Εκάβη από την Εκάβη που είχατε ερμηνεύσει τότε σε σκηνοθεσία Θανάση Παπαγεωργίου; Κι αν διαφέρει σε κάτι, είναι αποτέλεσμα δικής σας επιλογής, μέσα από την προσωπική σας εσωτερική επεξεργασία του ρόλου ή είναι αποτέλεσμα σκηνοθετικής γραμμής;
Τότε, με τον Θανάση Παπαγεωργίου παίξαμε το έργο και το ρόλο, αναμφισβήτητα ήταν η εξουσία και πάλι αλλά δεν δώσαμε μεγάλη σημασία σε αυτό, δηλαδή ήταν αυτή η γυναίκα που πάσχει και αγωνίζεται, η καταγωγή της φαινόταν βεβαίως, δεν ήταν μια οποιαδήποτε γυναίκα. Αλλά εδώ τονίζεται η βασίλισσα γιατί τονίζεται και περισσότερο μέσα στο κείμενο, επαναλαμβάνεται, το λέει κι εκείνη για τον εαυτό της, «εγώ που απολάμβανα τις τιμές των Αθηναίων». Εδώ λοιπόν τονίζεται αυτό το στοιχείο, είναι αισθητό, ενώ η άλλη η Εκάβη, ήταν δυο κομμάτια αλλά σιγά σιγά ορθωνόταν το θηρίο κατά τη διάρκεια της παράστασης και με όλα αυτά που συνέβαιναν γύρω της με αποκορύφωμα να βγάλει τα μάτια του Πολυμήστορα, να σκοτώσει τα παιδιά του, εκεί είναι εκδικήτρια, εκεί είναι Νέμεσις, κάνει αυτοδικία σε κείνο το έργο, εκεί είναι άλλο πράγμα, εκεί κάνει τη στροφή αφού της φέρνουν το παιδί της σκοτωμένο, συνεννοείται με τον Αγαμέμνονα και κάνει τα στρ