Ταφή ή αποτέφρωση;

 
– Είσαι υπέρ της ταφής ή της αποτέφρωσης;
– Είμαι… υπέρ της αποτέφρωσης, ας πούμε…
– Γιατί λες «ας πούμε»;
– Γιατί δεν ξέρω αν είμαι… «υπέρ της αποτέφρωσης» σε αντίθεση με την ταφή, όπως το έθεσες… Ίσως απλώς να προτιμώ να αποτεφρωθώ εγώ όταν πεθάνω… Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είμαι και «υπέρ της αποτέφρωσης»… ότι έχω μια θεωρία που υποστηρίζει αυτήν την επιλογή ώστε να αφορά και σε όλους τους άλλους…
– Κι αυτό που θεωρείς καλύτερο για τον εαυτό σου, δεν θεωρείς ότι θα ήταν και καλύτερο για τους άλλους;
– Δεν κάνω αυτήν την επιλογή γιατί τη θεωρώ καλύτερη… Απλώς την προτιμώ για μένα… Η μάνα μου, η πρώτη, όπως και η δεύτερη μάνα μου, η αδερφή της, που μας μεγάλωσαν μαζί, εμένα και τον αδερφό μου… είναι θαμμένες στο νεκροταφείο του χωριού όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν… Οι τάφοι τους είναι δίπλα-δίπλα, όπως το ήθελαν… Δεν θα μπορούσα ούτε να διανοηθώ να προτείνω, ακόμα και στις ίδιες όσο ζούσαν, να αποτεφρωθούν μετά το θάνατό τους… Θα ήταν σαν προσβολή στη μνήμη τους.
– Γιατί προσβολή; Θα ήταν μια πρόταση…
– Γιατί θα πρόσβαλλα τη βεβαιότητά τους… ότι θα μπορούσαν να ήταν και μετά το θάνατό τους μαζί, δίπλα-δίπλα, όπως έζησαν σχεδόν όλη τους τη ζωή… Στο ίδιο νεκροταφείο, στο χωριό τους, που ήταν θαμμένοι και οι γονείς τους και άλλοι συγγενείς… και συνομήλικοί τους… Είμαι σίγουρος ότι θα ένιωθαν αποστροφή στην ιδέα να γίνουν στάχτη που θα σκορπιστεί, χωρίς να έχουν, μετά θάνατο, ένα χώρο δικό τους ακόμα στη γη… στον τόπο που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν, σαν τελευταία κατοικία…
– Εσύ όμως δεν συμμερίζεσαι αυτήν την αντίληψη…
– Όχι…Έχω άλλη αντίληψη… για τη διαχείριση του κουφαριού μου… Αν και, κανονικά, θα έπρεπε να μου ήταν απολύτως αδιάφορο… Αυτή θα ήταν μια -ριζικά- άλλη αντίληψη, εδώ που τα λέμε… Διότι τι με νοιάζει εμένα, αφού εγώ δεν θα υπάρχω πια; Αυτό, κανονικά, θα έπρεπε να φορά μόνο τους δικούς μου ανθρώπους που θα αναλάβουν την κηδεία μου… Ας κάνουν ό,τι τους βολεύει, ανάλογα με το πώς θέλουν να με αποχαιρετίσουν και μετά να με πενθήσουν –δικό τους θέμα. Αν θα τους ενδιέφερε κάτι τέτοιο…
– Σίγουρα θα είχε όμως σημασία και η δική σου επιθυμία, για να σε τιμήσουν…
– Ε λοιπόν, σε αυτήν την περίπτωση, μπορώ να πω, όσο ζω, ότι εγώ προτιμώ την αποτέφρωση…
– Δεν λες όμως «είμαι υπέρ της αποτέφρωσης» -για όλους, γενικώς.
– Όχι, δεν το λέω αυτό… Θα μπορούσα να βρω λόγους να εκλογικεύσω την επιθυμία μου, να επικαλεστώ μια οικονομία σε σχέση με τους χώρους ταφής… Ή μια άρνηση της ματαιοδοξίας, ότι θέλουμε να έχουμε έναν τελευταίο τόπο κατοικίας για να μας επισκέπτονται εκεί και να μας ανάβουν ένα κερί οι δικοί μας άνθρωποι… Ή κάποιους λόγους υγιεινής… Αλλά δεν θα ήμουν ειλικρινής… (Παύση περίσκεψης) Ξέρεις, αν κάποιος που αγαπούσα πολύ, μου πρότεινε να θαφτούμε, όταν έρθει η ώρα του καθενός, δίπλα-δίπλα, για να ’μαστε για πάντα μαζί, ίσως να υποχωρούσα… για να του κάνω το χατίρι… Δεν ξέρω… Δεν είμαι απόλυτος στο ζήτημα αυτό…
– Προφανώς δεν πιστεύεις στη μετά θάνατο ζωή.
– Προφανώς… Αν και αυτή η πεποίθησή μου θα μπορούσε να είναι ένας λόγος για να είμαι «υπέρ της αποτέφρωσης» όπως το έθεσες στην αρχή… Γιατί η αποτέφρωση, ο οριστικός αφανισμός του σώματος που είχες όσο ζούσες, σαν επιλογή αμέσως μετά το θάνατο, είναι πιο κοντά στην αποδοχή ότι είμαστε θνητοί, πεθαίνουμε μια για πάντα… Και ίσως αρνείται, σαν πράξη συμβολική, την αντίληψη ότι υπάρχει μετά θάνατο ζωή… (Παύση) Αλλά ούτε κι αυτό με ενδιαφέρει, να εναντιωθώ στην αντίληψη αυτή… (Παύση) Άσε που το κάθε τι μπορεί να το ερμηνεύσει ο καθένας όπως θέλει… Υπάρχουν και αυτοί, που σκορπίζοντας τις στάχτες που απομένουν μετά την καύση ενός κουφαριού, πιστεύουν πως απελευθερώνουν την ψυχή του νεκρού –άρα το κάνουν γιατί πιστεύουν στη μετά θάνατο ζωή… Έτσι δεν είναι;
– Ναι, έτσι είναι… Και υπάρχουν ακόμα και χριστιανοί που επιλέγουν την αποτέφρωση, ενώ πιστεύουν στην ανάσταση των νεκρών.
-Αυτοί μάλλον πιστεύουν πως θα αναστηθούν οι νεκροί με ένα καινούριο σώμα… Το δικό τους προφανώς, όχι με άλλο καινούριο σώμα… (Παύση απορίας) Ναι, αλλά… το δικό τους σώμα, όπως ήταν πότε; Την ώρα του θανάτου τους ή πριν; Και πόσο πριν; Αυτοί που πέθαναν σε βαθιά γεράματα θα επιστρέψουν με το γερασμένο τους σώμα; Ή όλοι θα επιστρέψουν όπως ήταν στην ακμή της νιότης τους; Εκτός από όσους πέθαναν παιδιά, ας πούμε… Και στη Δευτέρα Παρουσία θα γεμίσει ο τόπος από νέους; Και πώς θα αναγνωρίζουν τα εγγόνια ή τα δισέγγονα, τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους που δεν τους γνώρισαν νέους;
– Και ποιος πλανήτης θα τους χωρέσει όλους αυτούς;
– Καλά, δεν βγάζεις άκρη με αυτές τις δοξασίες αν τις τραβήξεις στα όρια τους…
– Θα μπορούσες όμως να γίνεις δωρητής οργάνων σώματος…
– Αα… Αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα… Δεν ξέρω… Θα μπορούσα να απαντήσω αμέσως, «ναι βεβαίως»… Αλλά, η αλήθεια είναι, ότι… κατά βάθος, δεν θέλω… (Παύση) Αν με πίεζε κάποιος να το δηλώσω, θα έλεγα, «ναι, γιατί όχι; Δέχομαι»… Αλλά προσωπικά, ως προσωπική επιθυμία, δεν το θέλω… Είναι ψυχολογικό, στην πραγματικότητα, αν το σκεφτώ λογικά, δεν υπάρχει κανένας λόγος να το αρνηθώ, το αντίθετο μάλιστα… Αλλά, αν φανταστώ τον εαυτό μου μετά θάνατο, θα ήθελα να τον σκέφτομαι… ολόκληρο, να μην μου λείπει κάτι… (Γελάει) Φαίνεται πως έχω κατάλοιπα πίστης ότι κάπως υπάρχουμε μετά θάνατο, έστω στη φαντασία μας …
– Ξέρεις ότι ο νόμος λέει ότι η διάθεση των οργάνων του σώματος σου μετά θάνατο, είναι δεδομένη, εκτός κι αν δηλώσεις το αντίθετο…
– Ναι… Αυτό με βολεύει, γιατί έτσι δεν δηλώνω αντίθετος και έχει παρθεί η απόφαση για μένα… Εγώ μάλλον θα αμελούσα να δηλώσω πως δέχομαι…
– Από τι νομίζεις πως εξαρτώνται οι επιλογές μας στα ζητήματα αυτά;
– Από τις επιρροές του πολιτισμού μέσα στον οποίο μεγαλώνουμε… γενικώς.
– Και σε προσωπικό επίπεδο;
– Από το πόσο νωρίς συνειδητοποιεί κανείς ότι είμαστε θνητοί…
– Κι εσύ; Πότε το συνειδητοποίησες πρώτη φορά;
– Νομίζω… από τότε που ήμουν παιδί…
– Συνέβη κάτι;
– Δεν είναι πάντα ένα γεγονός… Δεν θυμάμαι τώρα κάτι συγκεκριμένο… Ίσως και να το απώθησα… Αλλά σημασία έχει ότι ένιωσα -αυτό το θυμάμαι σαν αίσθηση- το χρόνο να κυλάει, σαν ποτάμι κάτω από τα πόδια μου, χωρίς να αφήνει τίποτα πίσω του… (Παύση περίσκεψης) Αλλάζαμε γειτονιά και άλλαζαν οι γωνιές μου… Άλλαζα φίλους, αναγκαστικά… και ξεχνούσα τους παλιούς, ξεχνιόμουν με τους καινούριους… Μετακομίζαμε κάθε τόσο σε άλλη γειτονιά… Αυτό το κάναμε κάποια εποχή συχνά… Νομίζω ότι τότε συνέβη… Τότε άρχισε το ποτάμι να κυλάει κάτω από τα πόδια μου… σαν εγώ να βρισκόμουν σε μια αόρατη γέφυρα… Κοιτούσα συνεχώς χαμηλά και άλλοτε έβλεπα τα νερά να κυλούν ασταμάτητα από κάτω μου… κι άλλοτε εγώ κινιόμουν, στην αντίθετη κατεύθυνση, και τα νερά από κάτω μου αναπηδούσαν χωρίς να κυλούν… Όλα ήταν σχετικά… (Παύση περίσκεψης) Τότε σαν να κατάλαβα… πως η ζωή που ζούμε… είναι χωρίς νόημα… Σαν μια οφθαλμαπάτη… Εμείς της δίνουμε κάποιο νόημα, κάθε φορά… Ανάλογα με το πού επικεντρώνουμε την προσοχή μας… πού εστιάζουμε το ενδιαφέρον μας… (Παύση) Ο μόνος τρόπος να αφήσεις το ποτάμι να κυλάει χωρίς να αφήνει τίποτα πίσω του… είναι να αφήνεσαι στο ρεύμα του και όπου σε πάει… Να προσπαθείς μόνο να περνάς καλά –όπως λένε τώρα…
– Κι εσύ; Πώς πέρασες ως τώρα; Δεν πέρασες καλά;
– Καλά… Χόρτασα με ό,τι επιθυμούσα στη ζωή μου, ξανά και ξανά… Κι ακόμα μπορώ να το κάνω… Δεν είχα πρόβλημα μ’ αυτό… Το δύσκολο ήταν να βρίσκω το νόημα κάθε φορά… Να το βρίσκω, να το χάνω και να το βρίσκω ξανά… Να βρίσκω κάποιον σκοπό και να αφοσιώνομαι σ’ αυτόν, σ’ έναν μικρό ή μεγάλο σκοπό, αλλά που να μου δίνει κάποιο νόημα… να δίνω κάποιο νόημα εγώ σε αυτό που κάνω. Όχι καταναγκαστικά, με το στανιό, αλλά και με δική μου επιλογή, με κάποιο πάθος… (Παύση) Άλλοτε τα κατάφερνα κι άλλοτε όχι… Το έχανα, το ξανάβρισκα… Κι έφτασα μέχρι εδώ…
– Και το ποτάμι… από κάτω;
– Ακόμα κυλάει, από κάτω…δεν σταματάει… Ο χρόνος περνάει…

Απρίλης 2013
Σωτήρης Ζήκος
sz@citymedia.gr