«ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ ’21» και «Σύμβολα της Επανάστασης» στο Τελλόγλειο Ίδρυμα
(συνέντευξη: Τσαγκάλια Χριστίνα)
Δύο επετειακές εκθέσεις για τον απελευθερωτικό αγώνα του 1821
Στις 26 Μαΐου 2021 εγκαινιάστηκαν στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης δύο επετειακές εκθέσεις για τον απελευθερωτικό αγώνα του 1821. Η πρώτη φέρει τον τίτλο «ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ ’21 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ» και ήρθε στην πόλη μετά από συνεργασία του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου με το Τελλόγλειο Ίδρυμα και τη Βιβλιοθήκη – Κέντρο Πληροφόρησης Α.Π.Θ. Φιλοξενείται στον 1ο όροφο του κτιρίου και παρουσιάζει έργα τέχνης, πολύτιμα έγγραφα αλλά και προσωπικά αντικείμενα των αγωνιστών. Μεταξύ άλλων έχει κανείς την ευκαιρία να δει ένα από τα ελάχιστα αντίτυπα της Χάρτας του Ρήγα Φερραίου, το καριοφίλι του Κολοκοτρώνη αλλά και τον διάσημο ταμπουρά του Μακρυγιάννη.
Η δεύτερη έκθεση με τίτλο «Σύμβολα της Επανάστασης του 1821» φιλοξενείται στον 2ο όροφο του Τελλογλείου Ιδρύματος. Σε αυτήν παρουσιάζονται τεκμήρια από τη Συλλογή Ιωάννη Τρικόγλου, που βρίσκεται στην Κεντρική Βιβλιοθήκη του ΑΠΘ. Συγκεκριμένα, πρόκειται για 56 έργα, βασισμένα κυρίως σε πίνακες των Karl Krazeisen και Peter von Hess, τα οποία κυριάρχησαν ως εικαστική αφήγηση της επανάστασης και μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια διαμόρφωσαν την εθνική μας μνήμη.
Συνέντευξη: Δρ. Χριστίνα Τσαγκάλια, Επιμελήτρια Συλλογών Τελλογλείου Ιδρύματος Τεχνών Α.Π.Θ.
Η ιδέα του απελευθερωτικού αγώνα, όπως έχουμε συνηθίσει να την εκλαμβάνουμε ως κάτι κοινότοπο πια και δεδομένο, αρχίζει μέσα από την αφήγηση και τα εκθέματα να παίρνει αληθινή μορφή. Ένα σύμπλεγμα αλληλεπιδράσεων, συνειρμών και συσχετισμών ξεγλιστράει πλέον από τις σελίδες των σχολικών βιβλίων και φτάνει στο ευρύ κοινό ως βίωμα. Οι ήρωες του ’21 γίνονται αληθινοί άνθρωποι και η επανάσταση αποκτά το νόημα που συχνά χάνουμε μέσα από την επανάληψη. Η Δρ. Χριστίνα Τσαγκάλια, Επιμελήτρια Συλλογών Τελλογλείου Ιδρύματος Τεχνών Α.Π.Θ., ξενάγησε το κοινό στον εκθεσιακό χώρο και απάντησε στις ερωτήσεις μας. Αφηγήθηκε το γεγονός της επανάστασης με το δικό της προσωπικό ύφος και ανέδειξε με ενθουσιασμό την πραγματικότητα εκείνης της εποχής.
Πώς το Τελλόγλειο Ίδρυμα, ως φορέας ενασχόλησης κυρίως με τη σύγχρονη τέχνη, συνδιαλέγεται με δύο εκθέσεις ιστορικού περιεχομένου;
Κάθε έργο τέχνης αποδίδει ένα θέμα, μια παράσταση κι αποτελεί αντανάκλαση της εποχής που το δημιούργησε. Έτσι και η ενασχόληση του Τελλογλείου με ποικίλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, διαχρονικά κι όχι αποκλειστικά με τη σύγχρονη εικαστική δημιουργία, δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να δει διαφορετικά εκθέματα που εντάσσονται σε διαφορετικές θεματικές. Στο πλαίσιο αυτό τοποθετούνται και οι εκθέσεις ιστορικού περιεχομένου, όπως η «ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ ’21-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ» και τα «Σύμβολα της Επανάστασης του 1821».
Ποιο είναι το μήνυμα που κρύβεται στη λέξη «ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ»;
Η λέξη ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ είναι σύνθεση. Εμπεριέχει τις λέξεις ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ και ΣΥΣΤΑΣΗ. Αυτή η ιστορική διαδρομή, από την προεπαναστατική περίοδο έως τη σύσταση του ελληνικού κράτους ξεδιπλώνεται στον εκθεσιακό χώρο του Τελλογλείου. Τον όρο αυτό επέλεξε το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο για τις περιοδικές εκθέσεις του που ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα στο πλαίσιο των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση. Στην έκθεση της Θεσσαλονίκης, για την οποία το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο συνεργάστηκε με το Τελλόγλειο και την Κεντρική Βιβλιοθήκη Α.Π.Θ και η οποία υποστηρίχθηκε από την Πρωτοβουλία 1821-2021, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην περιοχή της Μακεδονίας.
Τι επιδιώκουν να μεταδώσουν στο σύγχρονο ελληνικό κοινό οι δύο αυτές εκθέσεις;
Επιδιώκουν να μας παρουσιάσουν εκ νέου την Ελληνική Επανάσταση, τον αγώνα για την ανεξαρτησία, με τη νηφαλιότητα και το κριτικό πνεύμα που επιτρέπει η χρονική απόσταση από τα γεγονότα. Μέσα από γνωστά κι άγνωστα έργα τέχνης, προσωπικά αντικείμενα των πρωταγωνιστών (Κολοκοτρώνης, Καραϊσκάκης, Διάκος, Μακρυγιάννης, Μιαούλης, κ.ά.), καθώς και μέσα από πλούσιο αρχειακό υλικό αναδεικνύονται σελίδες του αγώνα, οι οποίες δεν είναι απαραίτητα γνωστές στο ευρύτερο κοινό.
Πώς μπορεί ο σύγχρονος αποδέκτης να προσεγγίσει έναν πίνακα με θέμα τον απελευθερωτικό αγώνα του 1821; Τι θα πρέπει να αναζητήσει σε αυτόν και πού να εστιάσει;
O σύγχρονος αποδέκτης καλείται να προσεγγίσει έναν πίνακα με θέμα το 1821 μέσα από δύο άξονες. Αφενός μέσα από τα προσωπικά βιώματα που δημιουργήθηκαν από τα σχολικά βιβλία, τις επετείους, τα δημοτικά τραγούδια, τον κινηματογράφο, και αφετέρου μέσα από την κριτική σκέψη. Αυτή του επιτρέπει να κατανοήσει ότι η εικόνα για το 1821 βασίζεται κυρίως σε εξιδανικευμένες παραστάσεις που δημιούργησαν ξένοι ζωγράφοι (Γάλλοι, π.χ. Delacroix, Βαυαροί, π.χ. Peter von Hess), οι οποίοι πολύ μικρή σχέση είχαν με την ελληνική πραγματικότητα.
Πέρα από τα έργα τέχνης, παρουσιάζονται επίσης σημαντικά έγγραφα αλλά και προσωπικά αντικείμενα των αγωνιστών. Πώς πιστεύετε ότι αυτά προσλαμβάνονται από τον σύγχρονο επισκέπτη; Αποτελούν σύμβολα ιστορικής μνήμης;
Σίγουρα αποτελούν σύμβολα ιστορικής μνήμης αλλά και εθνικής υπερηφάνειας. Είναι πραγματικά συγκινητικό να βλέπεις την «παπαδιά», την πιστόλα με την οποία ο Διάκος πολέμησε στην Αλαμάνα, το καριοφίλι του Κολοκοτρώνη ή το ακρόπρωρο του πλοίου Άρης, που με κυβερνήτη τον Μιαούλη έσπασε πολλές φορές την πολιορκία του Μεσολογγίου από τη θάλασσα ανεφοδιάζοντας τους αποκλεισμένους Έλληνες μαχητές. Να βλέπεις τον ταμπουρά του Μακρυγιάννη, που έγινε στίχος από τον Μάνο Λοΐζο και τραγούδι από τον Γιώργο Νταλάρα (Δέκα παλικάρια).
Πώς πιστεύετε ότι έχει επιδράσει το ιδεώδες της επανάστασης του 1821 στο συλλογικό ασυνείδητο της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας;
Ο κοινός αγώνας για την ελευθερία αποτέλεσε σύμβολο εθνικής υπερηφάνειας. Έκανε κατανοητό ότι αυτά που μας ενώνουν είναι περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν. Δεν είναι τυχαίο ότι η Επανάσταση κινδύνεψε περισσότερο από τις εσωτερικές έριδες παρά από τα εχθρικά όπλα. Αυτό λοιπόν είναι το διπλό μήνυμα που περνά στη σύγχρονη κοινωνία, ενότητα και υπερηφάνεια.
Οι δύο εκθέσεις με θέμα την επέτειο των 200 χρόνων από την επανάσταση, αποτελούν δύο από τις πρώτες κινήσεις του Τελλογλείου Ιδρύματος μετά από την άρση των μέτρων και τη σταδιακή επαναφορά στην κανονικότητα. Τι σημασία έχουν για το ίδρυμα;
Σημασία για το Τελλόγλειο, όπως και για τους υπόλοιπους φορείς πολιτισμού, έχει το γεγονός ότι άνοιξαν τις πύλες τους μετά από πολλούς μήνες αναστολής. Ωστόσο, θέλω να σας τονίσω ότι, πέρα από τις δύο εκθέσεις με θέμα την ιστορική επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, το Τελλόγλειο οργάνωσε και μια τρίτη αφιερωμένη στη γλύπτρια Ιωάννα Σπητέρη. Επομένως επιβεβαίωσε αυτό που το διακρίνει όλα αυτά τα χρόνια, την ποικιλομορφία των εκθέσεων που δεν περιορίζονται σε εποχές, στιλ ή οτιδήποτε άλλο.
Να αναμένουμε κι άλλες εκθέσεις και δράσεις σχετικά με τη φετινή επέτειο;
Επετειακού περιεχομένου εκθέσεις προγραμματίζονται και για το άμεσο μέλλον. Τον Οκτώβριο του 2021 εγκαινιάζεται η έκθεση «Λεωνίδας-Ναπολέων-Μπότσαρης: η γλώσσα των συμβόλων» με τη συνεργασία φορέων από την Ελλάδα και το εξωτερικό (Γαλλία, Ιταλία, ΗΠΑ), η οποία τέθηκε υπό την αιγίδα της Ελληνικής και της Γαλλικής Προεδρίας της Δημοκρατίας. Είναι μια έκθεση που κρύβει πολλές εκπλήξεις, τις οποίες θα χαρούμε να μοιραστούμε με το κοινό της Θεσσαλονίκης –κι όχι μόνο- το φθινόπωρο.
Διάρκεια εκθέσεων
«ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ ’21 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ» (26 Μαΐου – 19 Σεπτεμβρίου 2021)
«Σύμβολα της Επανάστασης του 1821» (26 Μαΐου – 31 Οκτωβρίου 2021)
Διαβάστε: «ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ ’21-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ» & «Σύμβολα της Επανάστασης του 1821» στο Τελλόγλειο
Κείμενο – συνέντευξη: Άννα Κάμπα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
Ακολουθείστε το Cityportal.gr στο Google News για να μαθαίνετε πρώτοι όλα τα τελευταία νέα
Cityportal.gr Live ενημέρωση: O κορωνοϊός λεπτό προς λεπτό στην Ελλάδα και παγκοσμίως