Θεσσαλονίκη: Ως Κέντρο και Καταφύγιο της Άγριας Ζωής να λειτουργήσει ο Ζωολογικός κήπος

Η Πανελλαδική Φιλοζωική Περιβαλλοντική Ομοσπονδία με επιστολή της προς τον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης κ. Ζέρβα, αναφέρεται στο θέμα της επαναλειτουργίας του  Ζωολογικού κήπου της πόλης και αντιπροτείνει την πρόταση του κ. Στραχίνη,  για τη λειτουργία του χώρου ως  Wildlife Park.

Στην επιστολή  σημειώνεται ότι, έχει κατατεθεί μία εξαιρετική πρόταση από τον επιστήμονα  βιολόγο κ. Ηλία Στραχίνη,  (ακολουθεί στο κείμενο), αξιοποίησης του χώρου ως Πάρκο Άγριας Ζωής και Καταφυγίου εγκαταλελειμμένων εξωτικών ζώων αλλά και αυτόχθονων  ζώων. Μάλιστα ανάλογη πρόταση έχει κατατεθεί και από τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ. 

Τονίζεται δε,  ότι παγκοσμίως γίνεται προσπάθεια για κατάργηση τέτοιου είδους φυλακών των ζώων καθώς αποτελούν κατ’ ελάχιστον ατυχέστατο τρόπο ανθρώπινης διαχείρισης της φύσης και εξευτελισμό του πολιτισμού μας. 

Οπως αναφέρει η  Πανελλαδική Φιλοζωική Περιβαλλοντική Ομοσπονδία, ”Είναι απορίας άξιον πώς είναι δυνατόν εν έτει 2020 , σε περίοδο μάλιστα δύσκολη που η χώρα μας κάνει τα μέγιστα να προχωρήσουμε προς την πρόοδο, και να δείξουμε τις αξίες και τον πολιτισμό μας , προγραμματίζετε τέτοιες κινήσεις σοβαρής οπισθοδρόμησης, κοινωνικής  και ηθικής κατάρρευσης. Έχουμε όλοι τεράστια ηθική ευθύνη, για  μια τέτοιου είδους πορεία.

Οι ζωολογικοί κήποι αφενός προϋποθέτουν τη στέρηση της ελευθερίας και πρόκληση δεινοπάθειας σε ζώα  που αποσπώνται από το φυσικό τους περιβάλλον για να γίνουν «άρτος και θεάματα», αφετέρου πάντα- ως έχει η ιστορία καταδείξει- η λειτουργία τους επιφέρει πολυάριθμες παρανομίες.

Οι ζωολογικοί κήποι επ’ ουδενί δεν μπορούν να προσφέρουν παιδεία και εκπαίδευση, μέσα από θλιβερές εικόνες περήφανων και νοημόνων ζώων που ζουν κυριευμένα από το άγχος της αιχμαλωσίας μέσα στα κλουβιά τους, και παρατηρώντας την αφύσικη συμπεριφορά τους στην οποία τα οδηγεί ο χρόνιος εγκλεισμός τους

Ήδη με απόφαση της Περιφέρειας Αττικής ανεστάλη η άδεια λειτουργίας του Δελφιναρίου του Αττικού Πάρκου στα Σπάτα Αττικής  ακριβώς για τους παραπάνω λόγους και μετά από μεγάλους αγώνες όλων  των φιλοζωικών φορέων της Ελλάδας αλλά και της υπόλοιπης Ευρώπης .Με την απόφαση αυτή  ανοίγει ο δρόμος  εν καιρώ να κλείσει και ο Ζωολογικός Κήπος του   Αττικού Πάρκου στην Αθήνα ”.

 

Τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει μια παγκόσμια τάση για στροφή του κοινού κατά των ζωολογικών κήπων καθώς όπως φαίνεται αυτοί δεν μπορούν να προσφέρουν σε περιβαλλοντική παιδεία και αντιθέτως συνήθως μεταφέρουν μια μίζερη και θλιβερή εικόνα αιχμάλωτων και περιορισμένων ζώων, αποσπασμένων από το φυσικό τους περιβάλλον, κυριαρχημένων από το στρες της αιχμαλωσίας. Εγκαταστάσεις που μπορούν να προσφέρουν πραγματικές συνθήκες ευζωίας σε αιχμάλωτα ζώα είναι τεραστίων διαστάσεων που απαιτούν ιλιγγιώδη ποσά για έξοδα κατασκευής και λειτουργίας. Εν αντιθέσει, όλο και περισσότεροι άνθρωποι στις μέρες μας εκτιμούν πολύ περισσότερο την επαφή με το φυσικό περιβάλλον όπου μπορούν να παρατηρήσουν, να φωτογραφίσουν και να απολαύσουν την άγρια αυτόχθονη φύση. Οι επισκέψεις και οι ξεναγήσεις σε εθνικά πάρκα και φυσικές περιοχές ανθούν σήμερα και η τάση για τέτοιες δραστηριότητες είναι διαρκώς αυξανόμενη.

Ο ζωολογικός κήπος της Θεσσαλονίκης, στη μορφή που υπήρξε τα τελευταία χρόνια, έχει αξιολογηθεί πολύ χαμηλά από διεθνείς οργανισμούς αξιολόγησης ζωολογικών κήπων και έχει προσφέρει στους επισκέπτες του εικόνες που δεν τιμούν την πόλη μας και τον πολιτισμό. Σήμερα, ο ζωολογικός κήπος μπορεί να μην φιλοξενεί άγρια ζώα σε ακατάλληλες συνθήκες, όπως στο παρελθόν, παρόλα αυτά έχει την εικόνα της εγκατάλειψης και της υπολειτουργίας, ενώ διαθέτει όλες τις προοπτικές και δυνατότητες για τη δημιουργία ενός χώρου που μπορεί πραγματικά να προσφέρει.

Παρακάτω παρατίθεται πρόταση αξιοποίησης του υφιστάμενου χώρου και πρώην ζωολογικού κήπου σε κάτι σύγχρονο και ωφέλιμο, τόσο για τον άνθρωπο όσο και για την άγρια πανίδα. Ο επισκέπτης, μεταξύ άλλων, θα μπορεί να παρατηρεί την άγρια ζωή ελεύθερη στο φυσικό της περιβάλλον, να ενημερώνεται για αυτήν αλλά και για θέματα περιβάλλοντος και οικολογίας και να απολαμβάνει έναν ευχάριστο περίπατο σε ένα όμορφο περιβάλλον αναψυχής που τιμά την πόλη της Θεσσαλονίκης και τους δημότες της.

Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις για την υλοποίηση των παραπάνω και την μεταμόρφωση του ζωολογικού κήπου σε wildlife park είναι οι εξής:

 

1. Διατήρηση της περίφραξης του χώρου ή βελτίωση της υφιστάμενης έτσι ώστε να αποκλείεται η είσοδος μεγάλων θηλαστικών, όπως αγριογούρουνων, αδέσποτων σκύλων και γατών, αλλά να επιτρέπεται η είσοδος μικρών άγριων ζώων όπως αμφιβίων (βάτραχοι, τρίτωνες), μικρών θηλαστικών (σκίουροι, μυωξοί), κ.ά., που θα προσελκύονται προερχόμενα από το δάσος του Σέιχ Σου, λόγω των ευνοϊκών συνθηκών.

2. Δημιουργία περισσότερων τεχνητών λιμνίων για προσέλκυση άγριων και αυτόχθονων πτηνών, εντόμων (όπως λιβελούλες και πεταλούδες), νεροχελώνων και αμφιβίων (βάτραχους, φρύνους και τρίτωνες). Η παροχή νερού μπορεί να γίνει με εκμετάλλευση του ρέματος που διατρέχει τον Κήπο. Οι πάπιες, οι χήνες και όλα τα ξενικά είδη (ξενικές χελώνες και ψάρια) που ήδη φιλοξενούνται στα λιμνία του Κήπου, μεταφέρονται αποκλειστικά στην πρώτη λίμνη του Κήπου πλησίον της εισόδου και περιορίζονται εκεί. Τα υπόλοιπα λιμνία χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από την άγρια αυτόχθονη πανίδα προς παρατήρηση.

3. Φύτευση αυτόχθονων καρποφόρων δέντρων και διαμόρφωση ενδιαιτήματος που θα προσελκύει μικρά άγρια ζώα του περιαστικού δάσους προς παρατήρηση.

4. Τοποθέτηση τεχνητών φωλιών στα δέντρα και στις εγκαταστάσεις του Κήπου οι οποίες θα προσελκύσουν πτηνά, σκίουρους και μυωξούς. Τοποθέτηση ειδικών ταϊστρών με κατάλληλες προδιαγραφές, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των δύσκολων συνθηκών του χειμώνα. Εκμετάλλευση του χώρου στον οποίο φιλοξενούνταν οι αρκούδες για κατασκευή λιμνίων και φωλεών που θα προσελκύσουν μικρά και μεγάλα πτηνά, σκίουρους και αμφίβια. Οι παρεμβάσεις αυτές δημιουργούν ένα ασφαλές και φιλόξενο περιβάλλον για τα ζώα αυτά και καθιστούν εύκολη την παρατήρησή τους από τους επισκέπτες.

5. Τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων σε διάφορα σημεία του Κήπου οι οποίες θα πληροφορούν για τα άγρια αυτόχθονα ζώα προς παρατήρηση στα αντίστοιχα σημεία, για τα ξενικά είδη και τις επιπτώσεις της εισαγωγής τους στα ελληνικά οικοσυστήματα και γενικώς θα παρέχουν πληροφορίες οι οποίες συμβάλλουν στην ορθή ενημέρωση και στην περιβαλλοντική παιδεία μικρών και μεγάλων. Τέτοια σημεία για παράδειγμα θα μπορούσαν να είναι πλησίον των λιμνίων όπου συγκεντρώνονται μικροπούλια και σε άλλα κατάλληλα σημεία. Ήδη στον Κήπο προσελκύονται εντυπωσιακά και σπάνια μικροπούλια όπως Πυροβασιλίσκοι, Καρδερίνες, Σουσουράδες, Καλόγεροι, Γαλαζοπαπαδίτσες, κ.ά.

6. Χρήση του υφιστάμενου κτηρίου «Σπίτι των ερπετών» ως καταφυγίου εγκαταλελειμμένων εξωτικών ειδών. Αρκετά εξωτικά είδη που πωλούνται στα pet shops εγκαταλείπονται κάθε χρόνο και συλλέγονται από εθελοντές του κέντρου περίθαλψης άγριων ζώων «Δράση για την Άγρια Ζωή» που εδράζει στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης. Τα ζώα αυτά χρειάζονται ειδικούς χώρους φιλοξενίας και το «Σπίτι των Ερπετών» μπορεί να αποτελέσει έναν κατάλληλο χώρο για αυτά μετά από μικρές παρεμβάσεις και στελέχωση κατάλληλου προσωπικού. Εκεί θα μπορούν οι επισκέπτες να παρατηρούν τα εντυπωσιακά αυτά ζώα και να ενημερώνονται για τα μειονεκτήματα της επιπόλαιης αγοράς εξωτικών ειδών που συχνά οδηγεί σε τέτοιου είδους εγκαταλείψεις, αλλά και τις επιπτώσεις των ξενικών ειδών όταν αυτά εισβάλουν στα φυσικά οικοσυστήματα. Επίσης θα υπάρχει η δυνατότητα υιοθεσίας των ζώων αυτών με συμβόλαιο υιοθεσίας και με τις κατάλληλες νόμιμες διαδικασίες, έτσι ώστε να μην υπάρχει συμφόρηση του χώρου σε βάθος χρόνου. Ταυτόχρονα, θα δίνεται η δυνατότητα στους επισκέπτες να υποβάλουν δωρεές για την υποστήριξη του καταφυγίου.

7. Το προσωπικό του καταφυγίου θα μπορεί να καλείται για απομακρύνσεις ερπετών και άλλων άγριων ζώων που εντοπίζονται στην πόλη. Κάθε χρόνο στην πόλη της Θεσσαλονίκης και τα περίχωρα οι κλήσεις για απομακρύνσεις φιδιών που καλούνται να διεκπεραιώσουν οι εθελοντές της Δράσης για την Άγρια Ζωή ξεπερνούν τις 50 (ενδεικτικά: 83 κλήσεις για το έτος 2019). Πολλές από αυτές τις κλήσεις αφορούν και δηλητηριώδη φίδια όπως οχιές. Οι εθελοντές καλούνται από την αστυνομία ή την πυροσβεστική να καλύψουν τις κλήσεις αυτές με δικά τους έξοδα και προσωπικό χρόνο, κάτι που δεν είναι πάντα εφικτό αλλά ούτε και μόνιμο. Στην περίπτωση του καταφυγίου του Κήπου θα μπορούν οι εργαζόμενοι να καλύπτουν τις κλήσεις αυτές, απαντώντας σε συγκεκριμένη τηλεφωνική γραμμή ως μια νέα υπηρεσία του δήμου. Το καταφύγιο οφείλει να στελεχωθεί αυστηρά και αποκλειστικά από ανθρώπους που αποδεδειγμένα έχουν εθελοντική δράση στο κέντρο περίθαλψης άγριων ζώων πάνω στο συγκεκριμένο αντικείμενο της απομάκρυνσης φιδιών και έχουν γνώσεις επάνω στη φροντίδα και περίθαλψη ερπετών, εξωτικών και άγριων ζώων. Η αποδεδειγμένη εθελοντική δράση στο αντικείμενο υποδηλώνει την εμπειρία και το ζήλο των ατόμων αυτών και εξασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία του καταφυγίου και της υπηρεσίας της περισυλλογής και απομάκρυνσης. Για λόγους ασφαλείας αλλά και ευζωίας των ζώων το καταφύγιο δεν θα πρέπει να στελεχωθεί από άτομα μη σχετικά στο αντικείμενο του χειρισμού, της απομάκρυνσης και της φροντίδας τέτοιων ζώων.

8. Αξιοποίηση των δύο γυάλινων εξωτερικών ενυδρείων (που φιλοξενούσαν βίδρες στο παρελθόν), μία για φιλοξενία ξενικών χωροκατακτητικών νεροχελώνων που εγκαταλείφθηκαν και μία για προσέλκυση αυτόχθονων αμφιβίων όπου την περίοδο αναπαραγωγής τους θα μπορούν να παρατηρούνται από τους επισκέπτες, μέσα στο νερό, πίσω από το τζάμι. Εναλλακτικά, η δεύτερη θα μπορούσε να φιλοξενήσει εγκαταλελειμμένα ξενικά είδη ψαριών κρύου νερού, όπως χρυσόψαρα, Κόι και διάφορα είδη ξενικών κυπρίνων.

9. Φιλοξενία αναγνωρισμένων περιβαλλοντικών ΜΚΟ σε διάφορα περίπτερα (κιόσκι) που μπορούν να κατασκευαστούν εντός του Κήπου και τα οποία θα ενοικιάζονται έναντι συμβολικού ποσού, όπου οι ΜΚΟ θα μπορούν να εκπροσωπούνται και να ενημερώνουν τους επισκέπτες για τη δράση τους και να μοιράζουν σχετικό ενημερωτικό υλικό.

10. Διατήρηση και αναβάθμιση του υφιστάμενου Μουσείου Φυσικής Ιστορίας.

11. Χρήση ενός περιφραγμένου χώρου για φιλοξενία τραυματισμένων αυτόχθονων χελωνών του κέντρου περίθαλψης που δεν δύνανται να επιστρέψουν στη φύση, με ανάρτηση σχετικών πινακίδων ενημέρωσης. Σε συνεργασία με το κέντρο περίθαλψης οι χελώνες αυτές θα μεταφέρονται στον κατάλληλο χώρο του Κήπου όπου θα μπορούν να ζήσουν φυσιολογικά, προστατευμένες, να παρατηρούνται από τους επισκέπτες και πιθανότατα να εξακολουθήσουν να αναπαράγονται και να συμβάλλουν στον τοπικό πληθυσμό χελωνών της ευρύτερης περιοχής. Παρομοίως για πτηνά του κέντρου περίθαλψης τα οποία δεν μπορούν να επανενταχτούν αλλά μπορούν να αναπαραχθούν.

12. Καταστροφή των περιφράξεων των υφιστάμενων μη χρήσιμων κλωβών για απελευθέρωση χώρου και πώληση των μεταλλικών και άλλων ανακυκλώσιμων υλικών σε εταιρείες ανακύκλωσης.

13. Παραμονή ζώων φάρμας (όπως πρόβατα και γαϊδουράκια) στους χώρους που ήδη φιλοξενούνται.

14. Δημιουργία μικρού βοτανικού κήπου με αυτόχθονα αρωματικά φυτά, όμοιου αυτού της νέας παραλίας Θεσσαλονίκης και αν υπάρχει η δυνατότητα χώρος με ελληνικές αυτόχθονες ορχιδέες με ανάλογες ενημερωτικές πινακίδες.

15. Αναβάθμιση των μονοπατιών και τοποθέτηση πινακίδων καθοδήγησης – χάρτη του Κήπου.

16. Δημιουργία αναψυκτηρίου στην είσοδο (αριστερά) του Κήπου ή σε άλλο κτήριο από τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις ή σε νέες εγκαταστάσεις. Ένα αναψυκτήριο που θα διαθέτει καφέδες, αναψυκτικά, γρήγορα φαγητά-σνακς στους επισκέπτες σε χαμηλές τιμές, παρόμοιο σε λειτουργία με καταστήματα τύπου 4all και Coffee Island, θα παρέχει έσοδα στο Δήμο για τα λειτουργικά έξοδα του Κήπου. Το αναψυκτήριο θα μπορεί να είναι είτε δημοτικό, είτε ο χώρος να ενοικιάζεται σε ιδιώτες.

17. Η είσοδος στον Κήπο θα είναι δωρεάν για όλους και όποια έσοδα θα προέρχονται από τη λειτουργία του αναψυκτηρίου, την ενοικίαση των περιπτέρων και από δωρεές του καταφυγίου εξωτικών ζώων.

18. Παραμονή του υφιστάμενου προσωπικού (φύλακες, κτηνίατροι, υπάλληλοι μουσείου, κηπουροί, κτλ) και στελέχωση νέου εξειδικευμένου προσωπικού όπου αυτό είναι απαραίτητο (π.χ. καταφύγιο εγκαταλελειμμένων εξωτικών ζώων).

 

Όλα τα παραπάνω θα πρέπει να γίνουν με την καθοδήγηση, τη συμβουλευτική παρέμβαση και επίβλεψη ενός επιστήμονα περιβάλλοντος, όπως βιολόγου, δασολόγου, περιβαλλοντολόγου. Προσωπικά διατίθεμαι να βοηθήσω στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των παραπάνω, αμισθί, με μόνο γνώμονα α) τη δημιουργία ενός πρότυπου wildlife park στο ρόλο καταφυγίου ελεύθερων άγριων ζώων αλλά και εγκαταλελειμμένων εξωτικών, και β) την ορθή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού σε περιβαλλοντικά θέματα, όπως ήδη πράττω ως εθελοντής επί σειρά ετών.

 

Με εκτίμηση,

Ηλίας Στραχίνης

Βιολόγος