Θεσσαλονίκη: Σχεδιάζεται Μουσείο για τη σχολική ζωή

Στην Αθήνα, στην Πλάκα, στην οδό Αγίας Φιλοθέης 17 λειτουργεί ένα Μουσείο διαφορετικό από αυτά που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε. Ένα μουσείο που αποπνέει ζεστασιά, συγκίνηση, νοσταλγία και συνδέεται με τα παιδιά μας χρόνια. Πρόκειται για το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης.

Είναι ένα Μουσείο τα εκθέματα του οποίου επαναφέρουν τα παιδικά μαθητικά μας χρόνια.  Γιατί στις αίθουσες του έχει συγκεντρώσει και μας παρουσιάζει όλη την ιστορία των Ελληνικών σχολείων από την ίδρυσή τους έως σήμερα.  Το σχολικό σας βιβλίο που είχατε στη Α Δημοτικού, όλα τα βιβλία που είχατε σε όλες τις τάξεις, αλλά ακόμη και την ποδιά σας, το τετράδιό σας, ίαως και το αγαπημένο σας παιχνίδι. Αναμνήσεις από τα χρόνια που μικρά παιδιά καθόμασταν στα θρανία απέναντι από τον μαυροπίνακα.

Παράλληλα όμως είναι ένα σύγχρονο μουσείο στενά συνδεδεμένο με ανάλογα μουσεία στο εξωτερικό αλλά και εκπαιδευτικούς φορείς. Πραγματοποιεί δεκάδες δράσεις και τρέχει εκπαιδευτικά και ερευνητικά προγράμματα  που απευθύνονται σε σχολεία, εκπαιδευτικούς, αλλά και σε όλη την οικογένεια

Tο Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και είναι μέλος του Δικτύου Μουσείων και Πολιτιστικών Φορέων Ιστορικού Κέντρου Αθηνών και μέλος πολλών δικτύων Ευρωπαϊκών Πολιτιστικών Οργανισμών.

Στα άμεσα σχέδια των ανθρώπων του Μουσείου είναι και η ίδρυση ενός αντίστοιχου Μουσείου και στη Θεσσαλονίκη. Το cityportal.gr συνάντησε την ιδρύτρια και διευθύντρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης, Δρ. Ευαγγελία Κανταρτζή και είχε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία

Συνέντευξη με την Δρ. Ευαγγελία Κανταρτζή 

• Κυρία Κανταρτζή, πώς ξεκίνησε η όλη ιδέα για τη δημιουργία του «Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης»;

Το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης είναι το επιστέγασμα μιας πολύχρονης, κοπιαστικής μα πολύ δημιουργικής εργασίας πολλών ετών. Με όραμα να διασώσουμε την ιστορία μας, τις μνήμες μας, την ιστορία της εκπαίδευσης και των σχολείων μας που είναι ταυτόχρονα η ιστορία της γλώσσας μας, του πολιτισμού μας της παιδείας μας, της πατρίδας μας. Αυτή την ιστορία που είναι στην ουσία οι μνήμες μας, οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας, είναι η παράδοση και η ψυχή μας.

Πιστεύω ότι ήταν μοιραίο να συμβεί και να ξεκινήσει καθώς η ιδέα υπήρχε πολλά χρόνια πριν και το υλικό συγκεντρωνόταν κομμάτι – κομμάτι σε παλαιοπωλεία, πλειστηριασμούς, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, με αποτέλεσμα σήμερα το Μουσείο να διαθέτει στην κατοχή του συλλογές και εκθέματα τόσο της υλικής όσο και της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς (βιβλία, εποπτικό υλικό, χάρτες, τετράδια, είδη γραφής αλλά και ένα αξιόλογο αρχείο συνεντεύξεων, ταινιών, προφορικών μαρτυριών και αφηγήσεων).

• Κάπου είχα διαβάσει πως οι Συλλογές  σας περιλαμβάνουν 15000 περίπου εκθέματα, αρχεία και αντικείμενα που έχουν σχέση με εκπαιδευτικό υλικό.

Το νούμερο αυτό μεγαλώνει συνέχεια. Οι συλλογές μας θεωρούνται από τις πληρέστερες στο είδος τους στην Ελλάδα και είναι στη διάθεση των ερευνητών. Και είναι αλήθεια πως το αποθετήριο αυτό συχνά έχει αποτελέσει θέμα για άρθρα στον περιοδικό και ημερήσιο τύπο και σε επιστημονικά περιοδικά, όπως και για αφιερώματα σε τηλεοπτικές εκπομπές. Επιπλέον, το υλικό της συλλογής αξιοποιήθηκε και προβλήθηκε στο ιστορικό ντοκιμαντέρ 6 επεισοδίων με θέμα «Να μαθαίνω γράμματα» για την Cosmote Tv, την επιστημονική επιμέλεια του οποίου είχε το Μουσείο.

• Σας βοήθησε προφανώς στο όλο εγχείρημα και για τη συγκέντρωση των συλλογών αλλά και για την ίδρυση του Μουσείου, η επαγγελματική σας ιδιότητα

Σαφώς η λειτουργία και η δημιουργία του Μουσείου, έχει σχέση και με την επαγγελματική μου ιδιότητα. Εργάστηκα ως εκπαιδευτικός και σχολική σύμβουλος πολλά χρόνια στα σχολεία της Θεσσαλονίκης ενώ και οι μεταπτυχιακές μου σπουδές και η διδακτορική μου διατριβή, καθώς και πολλές μονογραφίες μου έχουν ως θέμα την ιστορία της εκπαίδευσης και των σχολικών βιβλίων.

Πριν την έναρξη λειτουργίας του Μουσείου είχαν ήδη πραγματοποιηθεί πολλές συνεργασίες με Δήμους, εκδηλώσεις, εκθέσεις του υλικού, εκδόσεις, Ημερίδες. Πολλές συμμετοχές και δράσεις σε πολλούς και διαφορετικούς χώρους.  Εντύπωση ιδιαίτερη μου προκαλούσε ότι το υλικό αυτό συγκινούσε ακόμα τις νέες γενιές. Στις εκθέσεις έπαιρναν τα παλιά σχολικά βιβλία, τα διάβαζαν, γοητεύονταν. Γενικά υπήρχε μεγάλη ανταπόκριση του κόσμου. Και κάπως έτσι ωρίμασε η ιδέα ότι θα έπρεπε όλο αυτό το υλικό να συγκεντρωθεί σε έναν χώρο, να αποκτήσει μια μόνιμη στέγη.

• Μπορείτε να μας περιγράψετε την έως τώρα πορεία του Φορέα;

Το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Διάσωσης Σχολικού Υλικού (ΕΚΕΔΙΣΥ) με τη λειτουργία του έχει ως σκοπό τη συγκέντρωση, τη διατήρηση, την έρευνα και την έκθεση σχολικού υλικού σχετικού με την ιστορία, τον πολιτισμό και την ανάπτυξη της εκπαίδευσης στην Ελλάδα.

Σημαντικός στόχος του Μουσείου είναι το επιμορφωτικό του πρόγραμμα το οποίο υλοποιεί σε συνεργασία με Περιφέρειες και Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, Συντονιστές Εκπαιδευτικού Έργου, Υπεύθυνους Πολιτιστικών Προγραμμάτων και Σχολικών Δραστηριοτήτων αλλά και πολλούς άλλους φορείς, Πανεπιστήμια, Ιδρύματα.

Υλοποιώντας τον στόχο αυτό έχει διοργανώσει 8 Πανελλήνια Συνέδρια στα οποία συμμετείχαν πάνω από 3.000 σύνεδροι και 9 Διεθνείς Μαθητικούς Διαγωνισμούς με το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων στους οποίους συμμετείχαν πάνω από 500 σχολεία καθώς και πολλές Ημερίδες, επιμορφώσεις, σεμινάρια, διαλέξεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό είτε αυτόνομα είτε σε συνεργασία με άλλους φορείς.

Έχει δημιουργήσει ένα Δίκτυο 900 σχολείων από την Ελλάδα, Κύπρο και Ομογένεια με θέμα «Αναζητώντας την ιστορία του σχολείου μου» στο οποίο συμμετέχουν πολλοί φορείς, Πανεπιστήμια, Δήμοι, ανάμεσά τους και ο Δήμος Θεσσαλονίκης με την Αντιδημαρχία Παιδείας, με στόχο να ενισχύσουμε περαιτέρω εκπαιδευτικούς και μαθητές να ερευνήσουν, να δουλέψουν, να προβάλουν την ιστορία των σχολείων και ταυτόχρονα να αποτελέσουμε μια δυνατή ομάδα συνεργασίας και προβολής του πλούτου αυτού.

• Γίνονται συχνά επισκέψεις στο Μουσείο από τα Ελληνικά σχολεία; Τι συγκινεί περισσότερο τους επισκέπτες σας; 

Κάθε χρόνο το Mουσείο δέχεται σχολεία που έρχονται από όλη την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό. Παράλληλα υπάρχουν και πολλοί μεμονωμένοι επισκέπτες. Οι μεγαλύτεροι ανασύροντας μνήμες από το παρελθόν αναπολούν τα σχολικά τους χρόνια, ενώ οι νεότεροι μαθαίνουν διασκεδάζοντας. Οι επισκέπτες του Μουσείου έχουν την ευκαιρία να έχουν μια απόλυτα βιωματική εμπειρία καθώς προσπαθούμε να υπάρχει αλληλεπίδραση ανάμεσα στα εκθέματα και τους επισκέπτες. Θα καθίσουν στα παλιά ξύλινα θρανία, θα γράψουν στις πλάκες με τα κονδύλια, θα δοκιμάσουν τις ικανότητές τους στην καλλιγραφία, θα ντυθούν μαθητές και μαθήτριες.

Και βέβαια το Μουσείο πιστό στο όραμά του αναπτύσσει έργο και στο κομμάτι της κοινωνικής προσφοράς και του εθελοντισμού με πολλές ανάλογες δράσεις σε όλη την Ελλάδα. Την περίοδο αυτή, για παράδειγμα, υλοποιούμε μια εκπαιδευτική δράση σε ακριτικά σχολεία με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.

• Σε μικρό σχετικά χρονικό διάστημα, έχετε κτίσει ένα πολύ καλό όνομα στον χώρο του πολιτισμού και της παιδείας. 

Νομίζω πως για αυτό συνετέλεσαν η εξωστρέφεια που διακρίνει τον Φορέα σε συνδυασμό με την ανταπόκριση και την αγάπη του κόσμου. Οι συλλογές σχολικών βιβλίων και σχολικού υλικού που έχουμε, θεωρούνται από τις καλύτερες και το ερευνητικό έργο που στηρίζεται στην αξιοποίηση αυτού του αρχείου είναι πολύ σημαντικό. Γιατί αυτή την αξία έχει το αρχειακό υλικό, να ρίχνει φως στο παρελθόν και όχι απλώς να παρατίθεται σε έναν χώρο! Παράλληλα το Μουσείο χαράζει το δικό του μονοπάτι στον δρόμο της παιδείας και του πολιτισμού, με πλήθος εκπαιδευτικών προγραμμάτων, με συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα, με πλούσιο επιστημονικό και επιμορφωτικό έργο (συνέδρια, ημερίδες, workshops, εκδόσεις, μαθητικούς διαγωνισμούς, δίκτυο σχολείων), με πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων (βιβλιοπαρουσιάσεις, φεστιβάλ, αφηγήσεις παραμυθιών, μουσικές εκδηλώσεις, θεατρικά έργα και δρώμενα).

• Σχεδιάζετε να ιδρύσετε Μουσείο Σχολικής Ζωής  και στη Θεσσαλονίκη;

Είναι αλήθεια ότι πάντα η πρώτη μου σκέψη ήταν η Θεσσαλονίκη και στο ξεκίνημα οι πρώτες προσπάθειες, που δεν ευοδώθηκαν, έγιναν για τη δημιουργία του στη Θεσσαλονίκη. Τώρα νομίζουμε ότι ήρθε ο χρόνος πλέον. Είναι μεγάλος ο καημός, και ενώ έχουμε προτάσεις από όλη την Ελλάδα να δημιουργήσουμε εκεί ανάλογα Μουσεία, το όνειρό μας είναι η δημιουργία ενός Μουσείου στη Θεσσαλονίκη.

Έχουμε το υλικό αλλά και όλη την τεχνογνωσία για να λειτουργήσει άμεσα.

• Πότε προβλέπετε να ξεκινήσει το νέο μουσείο στη Θεσσαλονίκη;

Είμαστε σε συνομιλίες με φορείς της πόλης και αναζητούμε τον κατάλληλο χώρο.  Όντας Θεσσαλονικιά το νιώθω και ως χρέος απέναντι στην ιδιαίτερή μου πατρίδα. Εξάλλου η Μακεδονία έχει να επιδείξει μια πλούσια ιστορία στον τομέα της παιδείας, της γλώσσας και του πολιτισμού και ας θυμηθούμε πόσο η εκπαίδευση συνέβαλε στον αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία και πώς οι διδάσκαλοι και οι διδασκάλισσες στήριξαν με θυσία και της ζωής τους τον Ελληνισμό σε κρίσιμες στιγμές.

Βέβαια, εδώ και χρόνια υλοποιούμε δράσεις στη Θεσσαλονίκη όπως εκπαιδευτικά προγράμματα, επιμορφώσεις, ημερίδες, εκπαιδευτικούς ιστορικούς περιπάτους και ξεναγήσεις αλλά όλα αυτά αποσπασματικά, καθώς δεν διαθέτουμε έναν μόνιμο εκθεσιακό χώρο.

Έχουμε πολλά σχέδια και είμαστε σίγουροι ότι θα αποτελέσει έναν σημαντικό φορέα που θα αναδείξει και θα προβάλει όχι μόνο τη σημαντική ιστορία της εκπαίδευσης της Μακεδονίας αλλά και το πλούσιο πολιτιστικό και πνευματικό κεφάλαιο που διαθέτει.

Παράλληλα πιστεύουμε ότι θα έχει και τουριστικό ενδιαφέρον μια και αναμένεται να προσελκύσει ερευνητές και επισκέπτες από όλη την Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη της πόλης μας.

Λίγα λόγια για την Δρ Ευαγγελία Κανταρτζή

H Δρ Ευαγγελία Κανταρτζή είναι Πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Διάσωσης Σχολικού Υλικού (http://www.ekedisy.gr/) και Διευθύντρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης.

Έχει σπουδάσει στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ και στο Παιδαγωγικό Τμήμα του ΑΠΘ, κατέχει Μεταπτυχιακό στα Παιδαγωγικά και Ψυχολογία από τη Φιλοσοφική του ΑΠΘ και Διδακτορικό στις Επιστήμες της Αγωγής και της Ψυχολογίας από το Institute of Education, University of Hull. Υπηρέτησε ως εκπαιδευτικός σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια ενώ στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δίδαξε και διδάσκει σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο. Από το 2003 έως το 2019 υπηρέτησε ως Σχολική Σύμβουλος στη Θεσσαλονίκη οργανώνοντας πλήθος επιμορφωτικών προγραμμάτων, ημερίδων, συνεδρίων, σεμιναρίων.

Έχει διδάξει ως επιμορφώτρια σε θέματα παιδαγωγικών, ψυχολογίας, μουσειακής αγωγής διοίκησης της εκπαίδευσης, ισότητας των φύλων και έχει στο ενεργητικό της πάνω από 1000 ώρες εκπαιδευτικής επιμόρφωσης. Συμμετείχε σε ερευνητικά και ευρωπαϊκά προγράμματα και στην παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού ενώ υπήρξε αξιολογήτρια σχολικών βιβλίων και λογισμικών.

Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο με δημοσιεύσεις σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά, Πρακτικά συνεδρίων, μονογραφίες και αρθρογραφία στον περιοδικό και ημερήσιο τύπο.

Ταυτόχρονα χρόνια πολλά ασχολείται με τη διάσωση σχολικού υλικού ερευνώντας, συλλέγοντας και διασώζοντας σχολικά βιβλία και σχολικό υλικό από κάθε γωνιά της Ελλάδας ακόμα και από το εξωτερικό. Για το λόγο αυτό η συλλογή της μπήκε στα Ελληνικά Ρεκόρ Γκίνες και θεωρείται μια από τις πληρέστερες συλλογές αναγνωστικών βιβλίων.

Η αγάπη της αυτή την οδήγησε στην ίδρυση του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Σχολικού Υλικού (ΕΚΕΔΙΣΥ) και στη δημιουργία ενός πρωτότυπου θεματικού Μουσείου, του Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης.

Για τη δραστηριότητά της αυτή ήταν υποψήφια δύο φορές ως Γυναίκα της Χρονιάς (ειδικό βραβείο) στη διοργάνωση του Περιοδικού Beaute τo 2017 και 2018 ενώ διακρίθηκε στα Βραβεία Γυναικείας Επιχειρηματικότητας τον Νοέμβριο του 2021.