Το δάσος στην Έκθεση | Πολυχώρος Πολιτισμού ΕΝΕΚΕΝ

Εκδήλωσης με θέμα “Το δάσος στην Έκθεση”: Διοργάνωση ψηφιακό περιοδικό ΟΙΚΟΤΟΠΙΑ, μέλος της ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ ομάδων για ‘’το πάρκο στην ΔΕΘ’’ η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στον Πολυχώρο Πολιτισμού ΕΝΕΚΕΝ, το Σάββατο 1η Φεβρουαρίου

‘’…Η Θεσσαλονίκη, πόλη πολιτισμού και υπόβαθρο πολιτισμών, έχει κορυφαίο αστικό χαρακτήρα. Δεν χρειάζεται νέα ‘’εμβληματικά’’ κτίρια – χρειάζεται πάρκο, δάσος και άλσος, χώρους ειρηνικής και χαρούμενης ζωής, αγορά και κοινόχρηστους χώρους πολιτισμού, στο χώρο του οικοπέδου της Έκθεσης, για τους πολίτες της. Χρειάζεται ισχυρά υπόβαθρα συμμετοχικών εκδηλώσεων, τις διαμπερείς ανεμπόδιστες κινήσεις εντός του χώρου της σημερινής Δ.Ε.Θ., τα ανακαινισμένα κτίρια με επανάχρηση υλικών, τον σχεδιασμό του χώρου για τους πολίτες με βάση τις πραγματικές τους ανάγκες, το θετικό ισοζύγιο άνθρακα και την αύξηση της αστικής βιοποικιλότητας, την συμπερίληψη…’’

Αυτοί ήταν οι βασικοί πολιτικοί και αισθητικοί-φιλοσοφικοί άξονες που περιέγραψαν οι τρεις ομιλητές στην πρόσφατη ημερίδα με θέμα “Το δάσος στην Έκθεση” που διοργάνωσε το περιοδικό Οικοτοπία, στον Πολυχώρο Πολιτισμού ΕΝΕΚΕΝ, το Σάββατο 1η Φεβρουαρίου 2025.

Ο Άρης Καφαντάρης, σε ζωντανή σύνδεση από το Τόκυο, διευθυντής έργων του Αρχιτεκτονικού Γραφείου Kengo Kuma & Associates (KKAA), παρουσίασε το σκεπτικό της πρότασης που κατέθεσαν στον διεθνή διαγωνισμό για τη Δ.Ε.Θ., με τίτλο “Αγορά: η ΔΕΘ ως νέος δημόσιος χώρος”. Τόνισε ότι η γνώμη της ομάδας ήταν ότι δεν θα έπρεπε ο οργανισμός/εταιρία Δ.Ε.Θ. να παραμείνει σε αυτόν τον χώρο, στο κέντρο της πόλης. Όμως οι προδιαγραφές του διαγωνισμού δεν επέτρεπαν πρόταση μετεγκατάστασης σε άλλο χώρο. Όπως και την κριτική παράλειψη του πολυώροφου ξενοδοχείου, στο σημείο απέναντι από την πλατεία σιντριβανιού που ήταν προ-απαιτούμενο του διαγωνισμού.

Στόχος της πρότασης που παρουσιάστηκε ήταν η αρχιτεκτονική πρόβλεψη/μέριμνα για κτίρια και χώρους ζωτικά μέρη της καθημερινής ζωής της πόλης. Ο σχεδιασμός στηρίχτηκε στην εγκατάσταση χρήσεων και λειτουργιών ενεργών καθ΄ όλη τη διάρκεια του χρόνου καθώς και την διαμπερή κίνηση εντός των κτιρίων αλλά και από κτίριο σε κτίριο. Ελεύθερα, σε όλο το χώρο της έκτασης.

‘’…η ιστορικότητα και ο πολιτισμικός χαρακτήρας της Θεσσαλονίκης, δεν χρειάζονται ‘’εμβληματικά’’ κτίρια, γιγαντιαίου μεγέθους που θα επιβάλλονται και θα απορυθμίζουν συνθετικά-αισθητικά τον χώρο…’’ Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτή η κριτική στάση βαθμολογήθηκε αρνητικά από την επιτροπή αξιολόγησης του διαγωνισμού, η οποία, αντιθέτως, πρόκρινε τη δημιουργία ‘’εμβληματικών’’ κτιρίων, εις βάρος των ανοικτών δημόσιων και κοινόχρηστων χώρων πρασίνου, συναντήσεων, γιορτών και χαρούμενης διαμονής.

Ο Νίκος Πατσαβός, αναπληρωτής Καθηγητής, του τμήματος αρχιτεκτόνων μηχανικών, στο πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, παρουσίασε το έργο Little island στη όχθη του ποταμού Hudson στην Νέα Υόρκη σε συνάφεια με τις αρχές και τα συμπεράσματα από το διεθνές συνέδριο της UIA (Διεθνής Ένωση Αρχιτεκτόνων) στην Κοπεγχάγη το 2023. Το Little island είναι ένα νέο πάρκο στο χώρο μιας παλιάς λιμενικής αποβάθρας στον ποταμό Hudson. Το πάρκο έχει αναπτυχθεί πάνω σε πολυάριθμες τεράστιες τσιμεντένιες «γλάστρες» που καταλήγουν πάσσαλοι πακτωμένοι στο βυθό του ποταμού. Το πάρκο έχει υψηλή βλάστηση, ένα θέατρο και διαφορετικά επίπεδα και κλίσεις που ευνοούν τη δημιουργία ενός ήπιου λειτουργικού οικοσυστήματος προφυλαγμένου σχετικά από τις καιρικές συνθήκες. Περιέγραψε, επιπροσθέτως με σαφήνεια και ακρίβεια τις αρχές της Οικιστικής όπως τις εξέφρασε ο κορυφαίος έλληνας πολεοδόμος Κωνσταντίνος Δοξιάδης.

Το διεθνές συνέδριο της UIA, τον Ιούλιο του 2023 στην Κοπεγχάγη, είχε ως κεντρική ιδέα διερεύνησης την φράση “Sustainable future. Noone left behind”. Κατέληξε σε ένα μανιφέστο 10 θέσεων για τις αρχές της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Σε αυτές περιλαμβάνονται η συμπερίληψη των αναγκών όλων των πολιτών κατά το σχεδιασμό νέων κτιρίων, η επανάχρηση υλικών στην κατασκευή νέων κτιρίων, ο σχεδιασμός με βάση τις πραγματικές ανάγκες και όχι την έρμαια αισθητική, το θετικό ισοζύγιο άνθρακα (carbon capture και όχι carbon footprint) στα νέα κτίρια.

Ο Ιορδάνης Στυλίδης, αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα αρχιτεκτόνων μηχανικών του πανεπιστήμιου Θεσσαλίας, παρουσίασε μελέτες και προτάσεις που έχουν κατατεθεί και βραβευθεί σε διαγωνισμούς για τη Θεσσαλονίκη, όπως την πρόταση του σημαντικότατου Ιάπωνα αρχιτέκτονα Toyo Ito για την ανάπλαση της νέας παραλίας (1997), τις μελέτες για την ανάπλαση σε αποβάθρες για την παραθαλάσσια συγκοινωνία (1997), τις μελέτες για το δυτικό τόξο της Θεσσαλονίκης, την ανάπλαση όλων των πρώην στρατοπέδων.

Αναφέρθηκε, χρησιμοποιώντας παραδείγματα από άλλες πόλεις στην Ευρώπη, την Αμερική και την Ασία, στη δυνατότητα ανάπτυξης ολοκληρωμένου δικτύου συγκοινωνιών με θαλάσσια μέσα εντός και εκτός του Θερμαϊκού κόλπου (προς Καλαμαριά, αεροδρόμιο, Περαία, δυτικά παράλια Χαλκιδικής) και επίγειο σιδηρόδρομο ακτινωτά από τη Θεσσαλονίκη προς τις γειτονικές πόλεις και περιοχές. Παρουσίασε εικόνες από ολοκληρωμένα αισθητικά και λειτουργικά αστικά πάρκα σε πολλές πόλεις. Αναφέρθηκε στη δυνατότητα αλλά και την ανάγκη τέτοιες προσεγγίσεις να εφαρμοστούν στη Θεσσαλονίκη και στο χώρο της Δ.Ε.Θ.

Ακολούθησε ενδιαφέρουσα συζήτηση γύρω από τις παρουσιάσεις των εισηγητών αλλά και σχετικά με την προτεινόμενη ‘’ανάπλαση’’ της Δ.Ε.Θ., τα προβλήματα που θα επιφέρει και τις απαιτούμενες