«Tο Όμορφο δεν είναι παρά η αρχή του Τρομερού». Έργα τέχνης στη Μονή Λαζαριστών

«Γιατί το Όμορφο δεν είναι παρά η αρχή του Τρομερού,
που μόλις το αντέχουμε
και το θαυμάζουμε τόσο επειδή δεν καταδέχεται να μας συντρίψει» – Rainer Maria Rilke

Έργα τέχνης που εκπέμπουν μια σκοτεινή και μελαγχολική ομορφιά• καλλιτέχνες που, εκ πρώτης, φαίνονται να συνομιλούν με την αισθητική του Goth, το Ρομαντισμό, το Μπαρόκ και το Γκροτέσκο. Τι σχέση έχουν τα έργα των καλλιτεχνών αυτών με το εδώ και το τώρα; Υπάρχουν άραγε, αντίστοιχες εγχώριες εκφάνσεις του τρομερού και του ανοίκειου, με τις οποίες μπορεί να «συνδεθεί» το έργο των καλλιτεχνών αυτών;
Η έκθεση «Tο Όμορφο δεν είναι παρά η αρχή του Τρομερού», που διοργανώνει το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης σε επιμέλεια του κ. Απόστολου Καλφόπουλου στη Μονή Λαζαριστών, επιχειρεί να διερευνήσει τα παραπάνω ερωτήματα.

Πιο συγκεκριμένα, οι 25 συμμετέχοντες καλλιτέχνες έχουν κληθεί να δημιουργήσουν πρωτότυπα έργα, διερευνώντας τις σχέσεις που μπορεί να έχει το έργο τους με τοπικές εκφάνσεις του τρομερού και του ανοίκειου, όπως εμφανίζονται στην λαϊκή τέχνη και παράδοση. Πρόκειται για εκφάνσεις, που περιλαμβάνουν τις τελετουργίες του «Δωδεκαήμερου», τα Καρναβαλικά Δρώμενα, τα Ανθρωποφαγικά Παραμύθια και τις Διηγήσεις για τα Αερικά, τα Χαμοδράκια, τις Λάμιες και τις Στρίγγλες, αλλά και τον Καραγκιόζη ως τοπική έκφανση του Γκροτέσκου, τις Μουσικές, τα Μοιρολόγια και τα Μουσικά Όργανα, τον ειδικό Ρουχισμό, τα Χειροτεχνήματα, τα Κοσμήματα, τα Υφαντά, τα Ξυλόγλυπτα και τα Ζωγραφίσματα.
Η έρευνα ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2008 οπότε και παραδόθηκε στους καλλιτέχνες το παραπάνω υλικό με τη μορφή κειμένων, εικόνων, βίντεο καταγραφών, και ηχητικών ντοκουμέντων, σημειώσεων και θεωρητικών κειμένων, που είχε συγκεντρώσει ο επιμελητής. Έκτοτε πραγματοποιήθηκαν πολλαπλές συναντήσεις, συζητήσεις και συνεργασίες μεταξύ των συμμετεχόντων και των συντελεστών της έκθεσης.
Στην έκθεση που αποτελεί το επιστέγασμα αυτής της έρευνας, πέρα από τα πρωτότυπα έργα των καλλιτεχνών, παρουσιάζονται και τα τεχνουργήματα λαϊκής τέχνης, τα οποία παραχωρήθηκαν για το σκοπό αυτό από οκτώ Λαογραφικά μουσεία και συλλογές και έξι πολιτιστικούς συλλόγους από όλη την Ελλάδα.

Ο επιμελητής της έκθεσης Απόστολος Καλφόπουλος εξηγεί: «Στόχος είναι, στην έκθεση, τα έργα των καλλιτεχνών (ζωγραφικά έργα, σχέδια, γλυπτά, κατασκευές, βίντεο, animation, μουσική, performance) και τα τεχνουργήματα λαϊκής τέχνης (καρναβαλικές στολές, παραμύθια, διηγήσεις, στίχοι, μουσικά όργανα, χειροτεχνήματα, κλπ) να συνθέτουν ένα συνολικό περιβάλλον-εγκατάσταση• μία ατμόσφαιρα, που να εντείνει τις έμμεσες συνδέσεις, να επιτρέπει νέες απόψεις για τα αντικείμενα, και να δημιουργεί νέες ιδέες για αυτά. […]
Ο ίδιος συμπληρώνει ότι: «Η έκθεση αυτή φιλοδοξεί να δείξει ότι αυτό που καθιστά τον τόπο μας τόπο του μεταίχμιου είναι το «άνοιγμα των συνόρων» προς το έτερο. Πριμοδοτώντας -τη δημιουργία και την εξωστρέφεια- η έκθεση αυτή θέλει να μιλήσει για μία εντοπιότητα που δεν είναι σφραγισμένη αλλά συνεχώς αλληλέγγυα με το γύρω περιβάλλον της, πάντα ανοικτή και μεταβαλλόμενη, χωρίς σταθερά χαρακτηριστικά, χωρίς ασφαλή μονοπάτια, χωρίς προσανατολισμό• για μία εντοπιότητα που εναντιώνεται στη λογική της αφομοίωσης και της αναπαράστασης• για μία εντοπιότητα που κινείται στην μεθόριο ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον. Πρόκειται για μία εντοπιότητα που συστήνεται ως πολλαπλότητα και που το υποκείμενο της οποίας είναι πάντα πληθυντικό ή, όπως λέει και ο Antonio Negri, «το εγώ της είναι ένα πλήθος». Πρόκειται για μία πολλαπλότητα το υποκείμενο της οποίας είναι πάντα στοιχειωμένο με μυστικά, ξωτικά και απωθημένα».

Ο Χάρης Κοντοσφύρης συμμετέχει με την εγκατάσταση «Η σφαγή των λύκων» (2009) σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εκθέσεις της φετινής χρονιάς «Το Όμορφο δεν είναι παρά η αρχή του Τρομερού». Η έκθεση πραγματεύεται τη διαχρονική ρευστότητα των παραδοτέων σε μια ζωντανή παράδοση τόπων και αιώνων. Ο Χάρης Κοντοσφύρης αναπαριστά έναν κυνηγό που ποζάρει καταθλιπτκά από το βάρος της σφαγής τεσσάρων λύκων. Το άσκοπο της σφαγής, η διάδραση με τους θεατές, η αποκαλυπτική διασκευή του παραδοσιακού Θεσσαλικού νανουρίσματος από το συγκρότημα «Θεία Λένα» είναι η προειδοποίηση: «Δεν υπάρχει τόπος που να μπορείς να δραπετεύσεις» (Μίλαν Κούντερα).
 
http://www.harriskondosphyris.com/
http://www.greekstatemuseum.com/kmst/pressroom/article/332.html

Η έκθεση έργων τέχνης «Tο Όμορφο δεν είναι παρά η αρχή του Τρομερού» φιλοξενείται στη Μονή Λαζαριστών έως 10 Ιανουαρίου 2010.

Η έκθεση πλαισιώνεται και από σχετική Ημερίδα στις 18 Οκτωβρίου, με τη συμμετοχή Ιστορικών Τέχνης, Λαογράφων, Κοινωνικών Ανθρωπολόγων, Ψυχαναλυτών και Αρχιτεκτόνων, καθώς και από άλλες παράλληλες δράσεις (Κουκλοθέατρο, Μουσική, θέατρο).

Στην έκθεση συμμετέχουν
Νίκος Βαρυτιμιάδης, Κάρεν Τζίνα Γεωργούδη, Στάθης Γκεβρέκης, Ράνια Εμμανουηλίδου, Μαριάννα Ιγνατάκη, Διονύσης Καβαλιεράτος, Βασίλης Καρούκ, Χάρης Κοντοσφύρης, Μαρία Κριαρά, Θέκλα Μαλάμου, Ειρήνη Μίγα, Άλκης Μπούτλης, Ιάσονας και Βαγγέλης Πανταζής, Μιχαέλα Πλιάπλια, Σιμός Πατιερίδης, Φώτης Σαγώνας, Βασίλης Σαλπιστής, Νάνσυ Σταματοπούλου, Διαμαντής Σωτηρόπουλος, Αλέξανδρος Τζάννης, Μάρα Τσικάρα, Στέλιος Φαϊτάκης Δημήτρης Φουτρής, Aλέξανδρος Ψυχούλης, Λία Ψωμά.

Στην ημερίδα συμμετέχουν
Νάντια Αργυροπούλου, Λία Γυιόκα, Γιάννης Κιουρτσάκης, Αίγλη Μπρούσκου, Πάνος Πανόπουλος, Νόρα Σκουτέρη, Μιράντα Τερζοπούλου, Γιώργος Τζιρτζιλάκης, Κασιανή Φελέκη.

Συνεργαζόμενα Μουσεία και Συλλογές
Εθνολογικό Μουσείο Θράκης Αγγελική Γιαννακίδου, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Μουσείο Ηπειρωτικής Λαϊκής Τέχνης Κ. Φρόντζος, Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης, Μουσείο Μπενάκη, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα Β. Παπαντωνίου, Σπαθάρειο Μουσείο Σκιών, Συλλογή Θ. Σπυρόπουλου. Συνεργαζόμενοι Δήμοι και Κοινότητες
Σκύρου, Νικήσιανης Καβάλας, Σοχού Θεσσαλονίκης, Βόλακα Δράμας, Καλής Βρύσης Δράμας, Νάουσας.

ΚΡΑΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Κολοκοτρώνη 21, Σταυρούπολη, τηλ. 2310 589140-1, fax: 2310 600123, www.greekstatemuseum.com,  info@greekstatemuseum.com

ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Αποθήκη Β1, Λιμάνι – Τ.Θ. 107 59, τηλ. 2310 593270, fax: 2310 593271, www.cact.gr, areti@cact.gr

Γραφείο Τύπου Κ.Μ.Σ.Τ. & Κ.Σ.Τ.Θ.
Γιώτα Σωτηροπούλου κιν. 6972336261, τηλ. 2310 546683, fax: 2310 593271, press@greekstatemuseum.com